عصر ایران- در بیانیۀ پایانی چهارمین کنگرۀ مجمع فرهنگیان ایران اسلامی که در 13 ماده انتشار یافته هشدار داده شده:   شکاف طبقاتی، توزیع ناعادلانه ثروت، ناترازی انرژی، عدم روزآمدسازی زیرساخت‌های بنیادی، تورم و بیکاری، تخصیص بودجه‌های کلان به نهادها و سازمان‌ها بدون درنظرگرفتن بهره‌وری و محاسبه هزینه-فایده، سطح نارضایتی اجتماعی را به‌گونه‌ای چشمگیر افزایش داده است. 

 

    در این بیانیه همچنین آمده:

                        

  * جامعه ایران در شرایط کنونی با مجموعه‌ای از چالش‌های عمیق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مواجه است؛ چالش‌هایی که ریشه اصلی آن‌ها را باید در تضعیف سرمایه اجتماعی و شکاف فزاینده میان دولت و ملت جست‌وجو کرد. این شکاف‌ها که نتیجه سال‌ها عدم اعتماد متقابل و فقدان فضای گفتمان سازنده است، همکاری ملی برای حل مسائل کلان کشور را با دشواری جدی روبه‌رو ساخته است.

 

  * فقدان وفاق ملی نه‌تنها ثبات سیاسی و انسجام اجتماعی را تهدید می‌کند، بلکه توان کشور را برای مقابله با چالش‌های اقتصادی و بین‌المللی نیز تضعیف کرده است. امروز، ساختار حکمرانی و منافع ملی تحت‌تأثیر تحریم‌های گسترده و فلج‌کننده، رویکرد انفعالی سیاست خارجی توأم با ابهام استراتژیک در عرصه بین‌المللی و مدیریت ناکارآمد داخلی با خطرهای جدی مواجه شده است.

   

* بدیهی است آموزش‌وپرورش به‌عنوان سنگ‌بنای توسعه پایدار، ضامن انسجام ملی و اساس تربیت و ارتقای سرمایه انسانی، آیینه تمام‌نمای وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … کشور است. مشکلات معیشتی ناشی از تورم، عدم اجرای کامل قانون رتبه‌بندی، فوق‌العاده ویژه و خاص، تبعیض در نظام پرداخت، فقدان امکانات بیمه‌ای، رفاهی و مسکن، بخشی از فشارهایی است که نقش‌آفرینی مؤثر معلمان را با محدودیت‌های فراوان مواجه ساخته است.

 

* از سوی دیگر ضعف شایسته‌سالاری در مدیریت ارشد و سیاست‌گذاری‌های غیر آینده‌نگر، عدم توجه به تحولات و تغییرات سریع جهانی، پافشاری بر تمرکزگرایی، فقدان عدالت آموزشی، فرسودگی زیرساخت‌ها، عدم شناخت نسل جدید، و ناآشنایی با روش‌های مؤثر، در پرهیز از تک‌روی و تک‌صدایی و ناآشنایی مدیران با تحولات جهانی و رویکردهای مشارکتی، نقش اجتماعی و حرفه‌ای معلمان را بیش از پیش تضعیف نموده است.

 

* مجمع فرهنگیان ایران اسلامی ضمن تأکید بر استقلال فکری، هویتی و اصلاح‌طلبانه خود آمادگی دارد در چارچوب مردم‌سالاری و بر پایه نگاه واقع‌بینانه آینده‌نگر و عدالت‌محور، با هدف توسعه همه‌جانبه و پایدار و تقویت سرمایه‌های انسانی و ملی، با همه نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر برای گفت‌وگوی ملی در حوزه مهم آموزش‌وپرورش همکاری کند.

 

 مواضع مجمع فرهنگیان از این قرار برشمرده شده است:   

 

ایجاد بسترهای مناسب برای گفت‌وگوی ملی میان تمامی جناح‌های سیاسی و گروه‌های اجتماعی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. متأسفانه دولت چهاردهم فرصت‌های متعددی را برای گفت‌وگوی جدی در دانشگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادها در طول بیش از یک سال گذشته از دست داده و تقریباً عمده تصمیمات خود را بدون دریافت نظر ذی‌نفعان اتخاذ کرده که بی‌اعتمادی بین دولت و ملت را تشدید نموده است. راه‌حل اصلی، شکل‌دهی گفتگوهای سازمان‌یافته و مؤثر اجتماعی با مشارکت نمایندگان واقعی اقشار مختلف جامعه، نخبگان فکری، شخصیت‌های مستقل و نمایندگان جریان‌ها و جناح‌های سیاسی است که بتوانند با تدوین راهبردهای کلان کشور با رویکرد اجماعی، زمینه‌ساز خروج از بن‌بست سیاسی فعلی گردند.

 

دامنه انتقاد از سیاست خارجی انفعالی بالا گرفته و تأکید بر ضرورت بازنگری در رویکردهای دیپلماتیک برای رفع تحریم‌ها و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای تأمین منافع ملی و رفع موانع اقتصادی مطالبه عمومی است که باید حاکمیت با تغییر پارادایم در دیپلماسی کشور به آن پاسخ دهد. بهبود روابط با همه کشورهای جهان و از جمله غرب، به‌ویژه حل مسائل مزمن با آمریکا از طریق مذاکره، با تأکید بر عزت، حکمت و مصلحت می‌تواند زمینه‌ساز رفع تحریم‌ها و جذب سرمایه‌های خارجی و بازیگری مؤثرتر ایران در منطقه و جهان شود. محور مناسبات با کشورها باید بر دوستی و یافتن نقاط اشتراک برای کسب و حفظ منافع ملی متمرکز شود نه بر دشمنی‌ها.

 

آزادی بیان ضرورتی اخلاقی و شرطی بنیادین برای پیشرفت و توسعه جامعه است. توجه به مطالبه شهروندان در تضمین حقوق اساسی از جمله آزادی بیان، دسترسی آزاد، آسان و سریع به اطلاعات و امکان بهره‌مندی از فضای مجازی پویا و امن بدون محدودیت‌های غیرمنطقی در عرصه فرهنگ و ارتباطات مطالبه قطعی و مسلم است. این امر باید جایگزین سیاست‌ها و رویکردهای کنترل‌گرایانه و محدودسازی کنونی شود.

مهم‌ترین مطالبه عمومی، به‌ویژه فرهنگیان، اجرای فوری سیاست‌های توزیع عادلانه ثروت، ایجاد سیستم شفاف نظارت عمومی بر درآمدها و هزینه‌های نهادهای دولتی و غیردولتی و مبارزه قاطع با فساد به‌عنوان ریشه‌های اصلی نابرابری‌هاست. تورم بالا، رکود تورمی، بحران در صندوق‌های بازنشستگی، واردات روزافزون بنزین و مصرف بالای آن، تعمیق ناترازی‌های مالی، ارزی و انرژی، بحران فقر و توزیع ناعادلانه منابع و سیاست‌های ناترازی‌ساز، چالش‌ها و تهدیداتی جدی برای ثبات اجتماعی و امنیت ملی محسوب می‌شوند که نیازمند اصلاحات عمیق و برنامه‌ریزی مؤثر هستند. راه‌حل فوری این اَبَربحران‌ها، مهار تورم، ایجاد اشتغال پایدار، مبارزه جدی با فساد سازمان‌یافته و گشایش در عرصه تعاملات بین‌المللی است.

 

در شرایط پیچیده کشور، مشارکت فعال عموم مردم به‌ویژه فرهنگیان در انتخابات شوراهای شهر و روستای پیشِ‌رو ضرورتی غیرقابل انکار است. شوراهای شهر و روستا می‌توانند موتور توسعه محلی و آموزشی باشند و با اولویت‌دهی به پروژه‌های فرهنگی و آموزشی، در توسعه پایدار شهری و روستایی نقش‌آفرینی کنند. اختصاص کرسی‌های ثابت برای نمایندگان فرهنگیان درشوراهای شهر و روستا و توسعه فضاهای آموزشی عمومی از الزامات بهبود کیفیت زندگی شهری است.

 

مسائل آموزش‌وپرورش چنان پیچیده شده که نیازمند اعمال حکمرانی مشارکتی بر اساس گفت‌وگوی واقعی با تمامی ذی‌نفعان به‌عنوان یک راهبرد اجماعی است. تمرکزگرایی افراطی، خلاقیت و ابتکار مدارس را محدود کرده است. واگذاری اختیارات و اعطای استقلال به مدرسه، مشارکت مؤثر معلمان، اولیا و سایر ذی‌نفعان، تقویت نقش شورای‌عالی آموزش‌وپرورش با حضور واقعی نمایندگان فرهنگیان و تقویت نقش تشکل‌های مستقل معلمان می‌تواند به مدیریت اثربخش آموزشی کمک کند.

 

آینده ایران و نظام آموزش‌ و پرورش نیازمند بازنگری وسیع است تا این فرسایش و درماندگی آموزش متوقف شود. باید روحیه مطالبه‌گری و پرسش‌گری تقویت شود و از توان تفکر انتقادی و قدرت تحلیل عمیق معلمان استقبال گردد تا کنش‌گری و عاملیت انسانی در دانش‌آموزان و معلمان تقویت شود و امکان تحول در آموزش‌وپرورش فراهم گردد.

 

فقدان تناسب درآمد با هزینه‌های واقعی زندگی موجب فرسودگی شغلی معلمان و کاهش کیفیت آموزش شده است. فرهنگیان درسراسر کشور بازنگری فوری در قانون نظام رتبه‌بندی و طراحی «نظام رفاهی جامع» شامل مسکن، بیمه، مسکن استیجاری، وام‌های کم‌بهره و افزایش حقوق متناسب با تورم را به‌عنوان مطالبه قطعی و لازم‌الاجرا در اولویت خواسته‌های بحق خود قرار داده‌اند.

برنامه‌ها و محتوای آموزشی کنونی با نیازهای جامعه و مهارت‌های قرن بیست‌ویکم همخوانی ندارد. ضرورت بازنگری در محتوای آموزشی با تأکید بر مهارت‌هایی نظیر تفکر نقاد، خلاقیت، سواد دیجیتال و مهارت‌های اجتماعی از جمله مطالبات آحاد ذی‌نفعان نظام آموزش‌وپرورش است.

 

 شکاف عمیق آموزشی در کل کشور میان مناطق برخوردار و غیربرخوردار، عدالت آموزشی را نقض کرده و کشور را دچار فرسایش جدی نموده است. توجه ویژه رئیس‌جمهور به عدالت آموزشی و برگزاری جلسات متعدد در خصوص آموزش‌وپرورش شایسته تقدیر است؛ اما نتایج این جلسات منجر به سیاست‌گذاری‌های تحولی و مؤثر متناسب با نیازهای جامعه و دانش‌آموزان نگردیده و نتوانسته تبدیل به گفتمان ملی و اجتماعی فراگیر گردد. تخصیص بودجه مبتنی بر شاخص محرومیت، نوسازی فوری مدارس تخریبی و همچنین تبدیل مدارس به کانون‌های تاب‌آوری اجتماعی در مناطق محروم از راهکارهای تحقق عدالت آموزشی است.

 

بودجه ناکافی آموزش‌وپرورش، کیفیت آموزشی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داده است. افزایش سالانه یک‌درصد بودجه آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی کشور و افزایش سالانه یک‌دهم درصد بودجه آموزش‌وپرورش از تولید ناخالص داخلی و شفافیت در تخصیص منابع از ضروریات تحول آموزشی است.

 

 

سیستم آموزشی کنونی کشور با نیازها و ویژگی‌های نسل زد و آلفا که با مفاهیمی چون بومیان دیجیتال، فردگرایی، ساختارشکنی و نگرش جهانی روبه‌رو است، بیگانه است و سیستم فعلی پاسخگوی آن‌ها نیست. «برنامه درسی منعطف» با تأکید بر مهارت‌های دیجیتال و کارآفرینی، ارتقای مهارت‌های فردی، تاب‌آوری، همدلی، مهارت‌های گروهی و روان‌شناسی نوجوانی ضروری است. همچنین به‌کارگیری هنر در یادگیری و برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت پربار می‌تواند به نیازهای نسل جدید پاسخ دهد.

 

مدرسه کانون هر تحول و نوآوری در نظام آموزشی است. بار اداری سنگین، مدیران مدارس را از مأموریت اصلی خود دور کرده است. کاستن از بروکراسی و تشریفات اداری، توانمندسازی مدیران مدارس و بازتعریف مدرسه به‌عنوان کانون تحول می‌تواند به مدیریت اثربخش مدارس بینجامد.

 

   در پایان،اعضای چهارمین کنگره مجمع فرهنگیان ایران اسلامی از سراسر کشور به پشتوانه ظرفیت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی فرهنگیان کل کشور ، از تمامی نهادهای حاکمیتی، نمایندگان مجلس و دولت می‌خواهد با گوش سپردن به صدای فریاد فرهنگیان و دانش‌آموزان، تصمیم‌گیری درباره مسائل راهبردی آموزش‌وپرورش را از سطح سخنرانی به مرحله سیاست‌گذاری مؤثر و پاسخگو ارتقا دهند و گام‌های عملی برای نجات آموزش‌ و پرورش ایران و ساختن آینده‌ای روشن برای همه ایرانیان عزیز بردارند.