به گزارش مشرق، با سردتر شدن هوا، موج ابتلا به بیماریهای تنفسی شدت میگیرد و ویروسهایی مثل آنفلوانزا دوباره فرصت گسترش پیدا میکنند. هرچند تجربه دوران کرونا باعث شده بسیاری از افراد با اصول اولیه مراقبتهای بهداشتی و راههای کاهش انتقال بیماریها آشنا باشند، این آگاهی بهتنهایی مانع از افزایش موارد ابتلا در فصل سرد نمیشود. بهخصوص آنفلوانزای نوع A که یکی از شایعترین و درعینحال متغیرترین انواع این ویروس است، هر سال با شدت و الگوی متفاوتی ظاهر میشود و میتواند گروههای مختلف جامعه را درگیر کند.
نوع A به دلیل قابلیت جهش و تغییرات سریع، معمولاً سهم قابلتوجهی از موارد ابتلا را به خود اختصاص میدهد و بعضی از زیرشاخههای آن قدرت سرایت بیشتری دارند. به همین دلیل، در ماههای سرد که تجمع در فضاهای بسته بیشتر است، احتمال چرخش وسیعتر این ویروس افزایش پیدا میکند. حالا که به شب یلدا و دورهمیهای خانوادگی نزدیک میشویم، رعایت نکات بهداشتی اهمیت دوچندانی پیدا میکند. این دورهمیها اگرچه صمیمی و دلپذیرند، میتوانند به محلی برای انتقال سریع ویروسهای فصلی تبدیل شوند.
توجه به علائم سرماخوردگی، مراقبت از گروههای آسیبپذیر و رعایت موارد سادهای مثل تهویه مناسب، استفاده از ماسک در شرایط ضروری و پرهیز از حضور در جمع هنگام بیماری، میتواند نقش مهمی در جلوگیری از اوجگیری بیشتر آنفلوانزای نوع A و سایر بیماریهای فصلی داشته باشد.
عمده علائم این بیماری بدندرد، تب و لرز و سرفههای خشک است. در روزهای اخیر، استان گلستان اعلام کرده به دلیل افزایش موارد ابتلا به آنفلوانزا، مدارس در ۱۴ شهرستان این استان در روزهای شنبه و یکشنبه (۱۵ و ۱۶ آذر ۱۴۰۴) بهصورت «مجازی و غیرحضوری» برگزار شدند. استان کهگیلویه و بویراحمد نیز طی روزهای ۱۶ و ۱۷ آذر تعطیلی مقاطع تحصیلی و دانشگاهها را اعلام کرده است.
در استان همدان چهارشنبه ۵ آذر، مدارس به دلیل افزایش سریع ابتلا به آنفلوانزا تعطیل شدند. علاوه بر این استانها، در گزارش گستردهای آمده است که به دلیل همزمانی آلودگی هوا و شیوع آنفلوانزا، مدارس، دانشگاهها و حتی ادارات در «۲۰ استان» کشور به تعطیلی یا دورکاری کشانده شدند.
همچنین بر اساس گزارشی از خبرگزاری مهر با افزایش شیوع ویروس آنفلوانزا در کاشان، بسیاری از بیمارستانهای این شهر با پر شدن تختها مواجه شدهاند و کادر درمان تحتفشار شدیدی قرار گرفته است. همچنین رئیس دانشگاه علوم پزشکی چهارمحالوبختیاری خبر داده بود که «طی یکماهه اخیر روند شیوع آنفلوانزا در این استان صعودی بوده است و خراسان جنوبی، قزوین، هرمزگان، زاهدان، اصفهان، تهران، کرمانشاه، همدان، آذربایجان غربی و شرقی در بدترین وضعیت قرار دارند.» خبرهای غیررسمی نیز حاکی از مرگ کادر درمان در کشور از ابتلا به این نوع بیماری است.
در این باره با آمیتیس رمضانی، استاد بیماریهای عفونی و رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور در رابطه با وضعیت شیوع کرونا به گفتوگو پرداخته ایم.
آنفلوانزا عامل ۳۰ درصد بیماریهای تنفسی کشور
آمیتیس رمضانی در رابطه با وضعیت ابتلا به آنفلوانزا در کشور گفت: «ما هر سال در کل جهان، هر فصل پاییز افزایش موارد آنفلوانزا داریم و این ویروس در گردش قرار میگیرد. در آنفلوانزاهای انگلیسی گذشته، تایپ H۱N۱ غالب و بهعنوان تایپ در گردش بیشتر و H۳N۲ کمتر بود. امسال از اواخر تابستان، بهصورت ناگهانی هفت جهش اضافه پیدا کرده و یک زیرشاخه از ویروس آنفلوانزای A تایپ H۳N۲ بهعنوان زیرشاخه K آمده و ایجاد شده است. به این معنا که این زیرشاخه جدید نیست؛ از قدیم هم بوده، ولی دچار یکسری جهشهایی شده که باعث شده بتواند از ایمنی بدن ما فرار کند. بنابراین الان در دنیا با دو مسئله مواجهیم؛ ازیکطرف نبودِ ایمنی، یعنی ایمنی جامعه جهانی نسبت به آن کم است. افراد بهخاطر اینکه زمان زیادی گذشته و در تماس نبودند و بیشتر با H۱N۱ در تماس بودند، ایمنیشان نسبت به H۳N۲ کم است، بهخصوص سنین پایین مثل سنین بچهها در مدارس و تا ۱۸ سال؛ بهاصطلاح کودکان با این ویروس در تماس نبودهاند، بنابراین جدیتر و بیشتر مبتلا میشوند و از طرف دیگر، جهشی که در ویروس ایجاد شده و تغییر کرده، قدرت سرایت ویروس را بیشتر کرده است.»
رمضانی ادامه داد: «از طرف دیگر مسئله این است موقعی که واکسن آنفلوانزا ساخته شده، هنوز این جهش ایجاد نشده بود، یعنی واکسن آنفلوانزا زمانی که ساخته و تمام شد، یک H۳N۲ دیگری به اسم زیرشاخه G در نظر گرفته شد و بعد از اینکه واکسن درست شد، یکباره ویروس تغییر و جهش پیدا کرده و طبیعتاً این زیرشاخه که الان در جامعه جهانی در گردش است، زیرشاخه K است و در داخل واکسن موجود نیست و معنایش این نیست که واکسن تأثیر ندارد، ولی بههرحال روی اثربخشبودن واکسن و مچ بودن و تطابق تایپهای واکسن با تایپهایی که در گردشند، کاملاً با هم یکی نیستند، ولی همپوشانی دارند و آنتیبادی ایجاد میکنند؛ اما آن اثربخشی که هر سال از واکسن انتظار داشتیم، کمتر خواهد شد. بنابراین بهاین سبب افزایش موارد ابتلا داریم.»
این متخصص عفونی تصریح کرد: «به دلیل همین مواردی که ذکر شد پیک آنفلوانزای ما طولانیتر است. تعداد افرادی که مبتلا میشوند در گروه کودکان بیشتر است و تعداد بیشتری از افراد بیمار میشوند؛ موارد بستریشدن و عوارض و فوتی بیشتر میشود. ممکن است این پیک و درکل پیک آنفلوانزا طول بکشد و خیلی طولانیتر از گذشته باشد. سالهای قبل معمولاً تا اواخر آذر درگیر پیک میشدیم؛ اما امسال ممکن است این پیک تا بهمن هم ادامه پیدا کند و با توجه به شرایطی که دنیا با آن مواجه است- که هم مقداری از ایمنی واکسن و هم از ایمنی موجود در بدن فرار میکند- موارد ابتلا بهصورت صعودی افزایش مییابند. الان تقریباً ۳۰ درصد نمونههایی که از افراد دارای عفونت تنفسی شدید در کل کشور گرفته میشود، آنفلوانزاست. اکنون شایعترین بیماری تنفسی آنفلوانزاست. ویروسهای تنفسی مختلف مثل کرونا، چیزی حدود ۲ درصد است، یعنی کرونا غالب نبوده و در گردش زیاد نیست. بیشتر علائم و مشکلاتی که میبینیم، همه مربوط به آنفلوانزاست.»
گروههای پرخطر حتی با علائم کم هم به پزشک مراجعه کنند
وی همچنین در رابطه با گروههای پرخطر نیز افزود: «توجه به سه گروه مهم است؛ یکی کودکان که ایمنی مناسب نسبت به این تایپ ندارند. دیگری سالمندان و سپس افراد با بیماریهای زمینهای قلبی، ریوی، کبدی، کلیوی و دیابتی؛ همه کسانی که شکل جدیتر و پرعارضهتر آنفلوانزا را میگیرند. همینطور خانمهای باردار. نکته این است که چه خانمهای باردار و چه بچهها، با علائم تنفسی-اگر جدی نیست- حتماً باید به پزشک مراجعه کنند، چون داروی ضد آنفلوانزا و درمان اختصاصی برای آن داریم که اگر در ۴۸ ساعت اول شروع علائم به بیمار تجویز شوند، جلوی پیشرفت بیماری را میگیرند، خطرات را کم میکنند، جلوی عوارض، مرگومیر و بستریشدن را نیز میگیرد، ولی هرقدر این کار باتأخیر انجام شود و آنفلوانزا در بدن فرد بیشتر پیشرفت کرده باشد و درگیری ریهها و ذاتالریه ایجاد شود، طبعاً موفقیت درمان کمتر خواهد بود.»
این متخصص عفونی ادامه داد: «تأکید ما این است در مواردی که علائم در این گروههای پرخطر شروع شده، سریعاً برای شروع درمان به پزشک مراجعه کنند. افرادی که سالمند یا دارای بیماری زمینهای نیستند، ولی علائم در حد گلودرد خفیف، سوزش چشم و علائم جدی مثل تب، بدندرد و گلودرد شدید ندارند، نیاز به مراجعه به پزشک نیست و در خانه با درمانهای علامتی و مایعات گرم، استراحت و مصرف داروهای مسکن میتوانند آن را کنترل کنند. درصورتیکه علائم تب بالا و... اضافه شود، آنوقت مراجعه کنند. اغلب افرادی که علائم سرماخوردگی، آبریزش بینی و... را دارند، نیاز به درمان اختصاصی ندارند و حضورشان در منزل کمک میکند بهاصطلاح گردش انواعواقسام ویروسهای تنفسی را در جامعه بالا نبرند.»
احتمال افزایش مرگومیرها بر اثر آنفلوانزا وجود دارد
رمضانی همچنین درباره شرایط فعلی بستریها در کل کشور گفت: «بستریها در این مدت خیلی بالا رفته است و البته زیاد میشود و طبعاً موارد آیسییو هم و مرگومیر بیشتر میشود. گزارشهای ثبتشده از طریق مرکز مدیریت نشان میدهند هم بزرگسالان و هم کودکان از این بیماری فوت کردهاند. بنابراین بهتر است مسائلی را که برای بچهها و سالمندان تأکیدشده جدی بگیرند. سالمندان و بیماران زمینهای در محیطهایی که بسته و شلوغ است، حضور نداشته باشند و بهاصطلاح فقط در صورتی حضور داشته باشند که کار واجب دارند، آن هم با رعایت استفاده از ماسکهای مناسب، ضدعفونیکردن دستها.»
خودسرانه آنتیبیوتیک مصرف نکنید
این متخصص عفونی در رابطه با مصرف آنتیبیوتیک تصریح کرد: «ما آنتیبیوتیک را فقط برای درمان عفونتهای باکتریایی چرکی استفاده میکنیم. برای درمان آنفلوانزا داروی آنتیویروس داریم؛ آنتیبیوتیکها فقط برای مواردی هستند که یک عارضه اضافه شود، یعنی ابتلا به آنفلوانزا هست، یک هفته بعد ممکن است عفونت گوش ایجاد شود؛ فقط آن زمان از آنتیبیوتیک استفاده میکنیم، ولی استفاده بهصورت پیشگیرانه و خوددرمانی، بهاصطلاح مدت بیماری آنفلوانزا را طولانیتر میکند، عوارض خودش اضافه میشود، یکسری عوارض گوارشی و موارد دیگر به آنفلوانزا اضافه و باعث میشود سیر بیماری بدتر، طولانیتر و آزاردهندهتر شود.»
رمضانی همچنین افزود: «مقاومت میکروبی هم داریم و باکتری بدن را با مصرف آنتیبیوتیک مقاوم میکنیم، هیچتأثیری در دوره درمان بیماری ندارد. افراد شروع میکنند و دوباره اثر آنتیبیوتیک را بهحساب درمان میگذارند، درصورتیکه دوره بیماری- سرماخوردگی یا آنفلوانزا- یک هفته تا ۱۰روز است و آن دوره باید طی شود. وقتی هم دوره بیماری با یک آنتیبیوتیک تمام میشود، بهحساب آن گذاشته میشود، درصورتیکه در اصل دوره بیماری به انتها رسیده و موقع بهبودیشان بوده، پس لطفاً برای مواردی که لازم نیست آنتیبیوتیک استفاده نکنید. ما برای عفونتهای جدی باکتریایی کشنده، عفونتهای قلب، مغز، کلیه، سیستم ادراری و اینها به آنتیبیوتیک نیاز داریم. استفاده غیرضروری و غیرمنطقی برای عفونتهای ویروسی باعث میشود این آنتیبیوتیکها را از دست بدهیم و زمانی که واقعاً لازم است استفاده کنیم، متأسفانه دیگر کارایی نداشته باشند و باکتریها همه مقاوم شده باشند و هیچکاری از دست ما برنیاید.»
