خبرگزاری مهر، گروه استان ها: مسئولیت اجتماعی شرکتهای معدنی در خراسان جنوبی سالهاست در فضای مبهمی میان برداشتهای محلی، توقعات غیرکارشناسی و نبود چارچوب مشخص قرار دارد. این وضعیت سبب شد فعالان معدنی، مدیران اتاق بازرگانی و مسئولان دولتی استان در شورای اجتماعی استان ضرورت تعریف علمی، نظارت شفاف و ایجاد سازوکار واحد برای هزینهکرد منابع را مورد تأکید قرار دهند.
تعریف علمی مسئولیت اجتماعی هنوز در استان شکل نگرفته است
علیرضا عابدی، نائبرئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند، با انتقاد از برداشتهای محدود و نادرست در استان گفت: مسئولیت اجتماعی در خراسان جنوبی هیچگاه به شکل علمی و مبتنی بر چارچوبهای بینالمللی معرفی نشده است.
وی بیان کرد: نخستین برخورد عمومی با این موضوع محدود شد به نذریدادن و کمکهای موردی؛ در حالی که اینها تنها بخشی کوچک از CSR هستند.
عابدی با اشاره به تعاریف بینالمللی افزود: یونسکو مسئولیت اجتماعی شرکتها را پاسخگویی شرکت در برابر اثرات اجتماعی و زیستمحیطی فعالیتهایش میداند. کمیسیون اروپا نیز تأکید دارد که شرکت باید در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی اثر مثبت داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: نبود تعریف علمی باعث شده هر فرد و نهادی بر اساس برداشت شخصی توقعی از معدنکار داشته باشد، از فرماندار و شورا گرفته تا مأمور پاسگاه، همه ممکن است مطالبهای بیپایه مطرح کنند و در نتیجه، هم فضای اجتماعی روستاها متشنج و هم معادن درگیر مشکل شوند.
تجارب جهانی، مسئولیت اجتماعی با قاعده و آستانه مالی
نائبرئیس کمیسیون معدن با اشاره به تجربه هند گفت: در هند تنها شرکتهایی که به آستانه مالی مشخصی میرسند موظف به پرداخت مالیاتهای زیستمحیطی و اجتماعی هستند؛ یعنی CSR دارای قاعده، نظارت و حدود مشخص است. اینطور نیست که هر معدن بهعنوان گنج تصور شود و هر توقعی روا باشد.
وی تأکید کرد: بدون تعریف علمی، مطالبهگری نادرست ادامه خواهد داشت و کمیسیون جدید مسئولیت اجتماعی در اتاق ایران باید این فرهنگ را اصلاح و مفهوم CSR را در استان نهادینه کند.
استفاده بهینه از منابع معدنی پیش از ابلاغ رسمی
عابدی در ادامه گفت: سال گذشته منابع معدنی استان نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان بود، اما بخشی از این منابع مسیر هزینه مشخصی نداشت و به جای توسعه مناطق معدنی، صرف امور اداری یا مأموریتها شد. سهم بخش معدن ۱۵ درصد و منابع طبیعی ۱۲.۵ درصد بود که باید برای احیا و توسعه اجتماعی و زیستمحیطی مناطق مصرف میشد.
وی افزود: تغییر نگرش در مدیریت معادن ضروری است؛ منابع استخراجشده باید علاوه بر درآمد دولت، برای توسعه زیرساختها، اشتغال و ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقه استفاده شود و بدون فرهنگسازی و مدیریت علمی، این منابع اثرگذار نخواهند بود.
فعالیتها باید علمی، مستمر و پاسخگو باشد
علیرضا خامهزر، رئیس اتاق بازرگانی بیرجند هم با انتقاد از پراکندگی فعالیتها گفت: بسیاری از شرکتها در حوزه مسئولیت اجتماعی فعالاند اما فعالیتها جزیرهای، محدود و فاقد انسجام است و روابط عمومی شرکتها توان حرفهای لازم برای اطلاعرسانی و اجرای پروژههای مؤثر را ندارند.
وی افزود: هدف ما ایجاد چارچوب علمی برای CSR است تا فعالیتها مستمر، قابل سنجش و پاسخگو شوند و زندگی مردم محلی بهبود واقعی پیدا کند.
خامهزر بر آموزش و توسعه مهارتی نیروی کار محلی تأکید کرد و گفت: بخش عمده نیازهای فنی معادن از خارج استان تأمین میشود و برنامههایی برای آموزش فنیوحرفهای، بورسیه دانشجویان معدن و تأمین نیروهای متخصص در رشتههای مکانیک، برق و معدن داریم تا نیاز داخل استان تأمین شود.
وی همچنین گفت: شرکتها میتوانند در قالب مسئولیت اجتماعی بخشی از هزینههای جراحیهای ویژه یا بیماریهای نادر را پوشش دهند تا مردم مجبور به سفرهای طولانی نشوند که این اقدامات علاوه بر کمک به مردم، اعتبار اجتماعی شرکتها را نیز تقویت میکند.
مهدی پارسا، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اظهار داشت: تخصیص منابع برای پروژههای اجتماعی باید شفاف و هدفمند باشد. منابع معدنی باید صرف توسعه جادهها، تأسیسات آب و برق، مدارس و مراکز بهداشتی شود تا به رفع نیازهای واقعی مردم و توسعه پایدار مناطق روستایی کمک کند.
ایجاد صندوق مسئولیت اجتماعی معادن
سید محمدرضا هاشمی، استاندار خراسان جنوبی، نیز بر اهمیت نقش معادن در توسعه استان تأکید کرد و گفت: معادن نباید فقط منبع درآمد باشند، باید مسئولیت اجتماعی خود را به صورت هدفمند و در همان شهرستانها و روستاهای محل فعالیت اجرا کنند.
وی با بیان اینکه صندوق مسئولیت اجتماعی معادن ایجاد خواهد شد تا منابع مالی معادن به پروژههای عمرانی و اجتماعی در مناطق معدنخیز هدایت شود، گفت: این صندوق پروژههایی مانند احیای قناتها، ساخت مراکز بهداشتی، بهبود راهها و تأمین زیرساختهای آب را پشتیبانی خواهد کرد.
استاندار همچنین پیشنهاد راهاندازی سامانه آنلاین برای ثبت کمکها و پروژهها را داد تا شفافیت هزینهکرد منابع افزایش یابد و مردم و نهادهای نظارتی بتوانند بر پروژهها نظارت کنند.
حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی واقعی
فعالان و مسئولان استان بر این باورند که مسئولیت اجتماعی بدون تعریف علمی، سازوکار واحد، نظارت شفاف و فرهنگسازی به نتیجه مطلوب نمیرسد. ظرفیت مالی معادن در توسعه زیرساختها، آموزش، سلامت و اشتغال مناطق محروم تنها زمانی محقق میشود که CSR در استان نهادینه شده، مطالبهگریها از حالت پراکنده و احساسی به چارچوب حرفهای تبدیل شود و صندوق و سامانه نظارتی برای شفافیت ایجاد گردد.
این اقدامات میتواند گامی نخست در جهت اصلاح رویکردها و حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی واقعی، مؤثر و پایدار در خراسان جنوبی باشد؛ رویکردی که در صورت اجرایی شدن میتواند اقتصاد محلی را متحول و فاصلههای توسعهای را کاهش دهد.
