فضا همیشه پر از شگفتی است، اما کشف جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب حتی اخترشناسان باتجربه را هم شوکه کرده است. دانشمندان سیارهای فراخورشیدی را رصد کردهاند که برخلاف تمام سیارات کروی که میشناسیم، شبیه به یک لیمو است. این سیاره عجیب نه تنها ظاهری غیرمعمول دارد، بلکه جو آن مملو از کربن است و احتمالاً در اعماق آن الماس وجود دارد. این ویژگیها چنان عجیب هستند که دانشمندان نمیدانند این جرم آسمانی دقیقاً چگونه متولد شده است.
به گزارش ناسا، این سیاره لیموییشکل PSR J2322-2650b نام گرفته است و دلیل شکل آن «نیروی گرانش بزرگ» ستاره میزبان است. این سیاره که جرمی در حدود مشتری دارد، در فاصلهای بسیار نزدیک (فقط حدود یک میلیون کیلومتر) به دور یک تپاختر میچرخد. تپاخترها بقایای فوقچگال ستارههای مرده هستند که با سرعت بسیار بالایی میچرخند و گرانش فوقالعادهای دارند. این سیاره در مداری بسیار تنگ (هر سال آن فقط ۷.۸ ساعت طول میکشد) گرفتار شده و فشار گرانشی شدید تپاختر نیز آن را کشیده و از حالت کروی به شکلی بیضوی و شبیه لیمو درآورده است.
معمولاً انتظار داریم در جو سیارات فراخورشیدی، آب، متان یا دیاکسید کربن پیدا کنیم. اما جیمز وب در اینجا چیز دیگری دید: هلیوم و کربن مولکولی. «مایکل ژانگ»، محقق ارشد دانشگاه شیکاگو، میگوید: «این یک نوع کاملاً جدید از اتمسفر سیارهای است که هیچکس تابهحال ندیده است.» دما در سمت روز این سیاره به ۲ هزار درجه سلسیوس میرسد. در چنین شرایطی، وجود کربن مولکولی بسیار نادر است. دانشمندان حدس میزنند که ابرهایی از دوده در جو آن شناور باشند و در اعماق سیاره، فشار زیاد باعث تبلور کربن و تشکیل الماس شود.
این سیاره و ستاره میزبانش، نمونهای از یک سیستم دوتایی به نام «بیوه سیاه» هستند. در این سیستمها، تپاختر (مانند عنکبوت بیوه سیاه که جفتش را میخورد)، با تابش شدید و بادهای ستارهای، مواد ستاره خود را میبلعد و آن را تبخیر میکند. دانشمندان معتقدند این سیاره لیمویی احتمالاً قبلاً یک ستاره بوده که لایههای بیرونیاش توسط تپاختر بلعیده شده و حالا فقط هستهای چگال از آن باقی مانده است که ما آن را به عنوان سیاره میشناسیم.
با وجود تئوریهای موجود، این سیاره یک معمای حلنشدنی باقی مانده است. اگر این جرم قبلاً یک ستاره بوده که لایههایش کنده شده، فیزیک هستهای نمیتواند توضیح دهد که چرا اینقدر کربن خالص در آن وجود دارد. و اگر مثل سیارات معمولی شکل گرفته باشد، باز هم ترکیب شیمیایی آن با هیچ مدلی جور در نمیآید. محققان میگویند: «وقتی دادهها را دیدیم، واکنش همگی ما این بود: این دیگر چه چیزی است؟ این دقیقاً خلاف انتظار ما بود.» درکل فعلاً باید این لیموی فضایی را در لیست اسرار حلنشده کیهان قرار دهیم.
