به گزارش ایسنا، همایون شجریان در مراسم رونمایی از دو آلبوم منتشرنشده از آخرین کنسرت محمدرضا شجریان با نامهای «سر در گریبان» و «بانگ دُهُل» که امروز (شنبه، ۲۹ آذر) در موزه هنرهای معاصر برگزار شد، درباره تأخیر در انتشار این آلبومها توضیح داد: واقعاً دلیل خاصی نداشت؛ فقط به این دلیل که خودِ پدر حضور نداشتند، ما وسواس بیشتری به خرج میدادیم تا این آلبوم به مرحله انتشار برسد. این آثار اجرای زنده هستند و از نظر صدا با مشکلاتی مواجه بودیم. آن زمان، از نظر تکنولوژی امکانهای امروز وجود نداشت، اما الان توانستیم صدای خواننده را از ارکستر جدا کنیم و میکس دلخواهتری انجام دهیم.
او ادامه داد: متأسفانه ضبط این اجرا، آنطور که مدنظر ما بود، از نظر صوتی استاندارد لازم برای انتشار را نداشت و کیفیتش خیلی دلچسب نبود. به همین دلیل وسواس زیادی روی آن به خرج دادیم تا در نهایت دوستان توانستند کار را آماده کنند و مسیر انتشارش طی شود.
همایون شجریان با اشاره به روند آمادهسازی و مراسم رونمایی گفت: برای طراحی کار و صحبتها، عزیزان زیادی همراه ما بودند تا بتوانیم مراسم رونمایی را به بهترین شکل برگزار کنیم و اثر را برای انتشار آماده کنیم.
او با اشاره به دیگر آثار منتشرنشده محمدرضا شجریان افزود: پدر در طول زندگی هنریشان آثار زیادی خواندهاند؛ چه کارهای خانگی و خصوصی که متأسفانه خیلی از آنها با کیفیت صوتی نامناسب در دسترس مردم قرار گرفته است. برای انتشار این آثار هم برنامهریزیهایی در نظر داریم. جدا از این دو آلبوم، فکر میکنم با هنرمندان عزیز، از جمله آقای مجید درخشانی و آقای سعید فرجپوری، آلبومهایی وجود دارد که بعد از این به آنها فکر خواهیم کرد و برای انتشارشان برنامهریزی میکنیم.
شجریان درباره اهمیت این دو آلبوم گفت: چیزی که در این آلبومها برای ما خیلی مهم و جذاب است، این است که این آثار آخرین اجراهای پدر در تور کنسرتهای اروپا هستند. بعد از آن، ایشان راهی آمریکا شدند و مسائل مربوط به بیماری پیش آمد. این اجراها پیش از آن دوره ضبط شده و ما دوست داشتیم زودتر از آن مقطع به بازار منتشر شود و در دسترس قرار بگیرد.
این خواننده درباره بازآفرینی آثار پدرش اظهار کرد: در مورد بازآفرینی، فعلاً برنامهای ندارم. ممکن است تکوتوک، بعضی از کارهای پدر را به فراخور کنسرتها یا حالوهوای روزگارمان بازآفرینی یا بازخوانی کنم، اما برنامه مشخص و ثابتی برای این موضوع وجود ندارد.
او درباره نام آثار و قطعات آلبومها گفت: اسم اثر و اسم ترکها از قبل مشخص بوده و این نامها را خودِ پدر با دستخط خودشان نوشته بودند. این قطعات پیشتر در کنسرتها اجرا شده و با همین اسامی به مخاطبان ارائه میشدند.
او سپس درباره برنامههای جانبی همزمان با رونمایی آثار توضیح داد: ما همزمان نمایشگاهی از عکسهای پدر را داریم که خواهرم طی این سالها از ایشان عکاسی کرده است. در کنار آن، نمایش سازهای پدر نیز برگزار میشود. این نمایشگاه فردا و پسفردا برقرار خواهد بود و فکر میکنم برای علاقهمندان بسیار جذاب باشد.
همایون شجریان با دعوت از مخاطبان افزود: از همه علاقهمندان دعوت میکنم که برای دیدن این نمایشگاه به همینجا تشریف بیاورند. این نمایشگاه در گالری موزه هنرهای معاصر برگزار میشود و با همراهی عزیزان موزه هنرهای معاصر شکل گرفته است.
سعید فرجپوری هم درباره این دو اثر توضیح داد: کاری که امروز رونمایی میشود شامل دو سیدی است. بخش «سر در گریبان» آهنگسازیاش را خودم انجام دادم. این کار به سال ۱۳۹۲ برمیگردد؛ در دیداری که با استاد محمدرضا شجریان داشتیم، این پیشنهاد را مطرح کردم، استاد موافقت کردند و خوششان آمد و قرار شد این قطعات در برنامه ضبط و اجرا قرار بگیرد.
او ادامه داد: حدود یک سال بعد، در سال ۱۳۹۳، استاد شجریان با من تماس گرفتند و گفتند قصد دارند کاری که من ساخته بودم، بههمراه یک اثر دیگر از دوست عزیزم استاد مجید درخشانی، را در قالب یک پروژه کنسرت اجرا کنیم. پاییز ۹۳ تور بسیار موفقی در اروپا داشتیم و در ۱۰ شهر اروپایی روی صحنه رفتیم.
فرجپوری با اشاره به حالوهوای استاد شجریان در آن تور گفت: در طول این سفر، حال استاد شجریان بسیار خوب بود؛ سرحال، بانشاط و کاملاً رو به راه بودند. در پایان سفر با من صحبت کردند و گفتند اگر شرایط فراهم شود، دوست دارند این برنامه در ایران و در جاهای دیگر هم اجرا شود.
این آهنگساز افزود: بعد از پایان تور، ما خداحافظی کردیم؛ من باید به ونکوور میرفتم و استاد شجریان راهی آمریکا شدند. حدود هفت، هشت ماه بعد، تماس گرفتند و گفتند قصد دارند برای کنسرت در ایران مجوز بگیرند، اما متأسفانه این مجوز صادر نشد.
او ادامه داد: بعد از آن، استاد با من تماس گرفتند و گفتند چون امکان اجرای کنسرت در ایران فراهم نیست، دوست دارند این برنامه را در کشوری نزدیک به ایران، مثل ارمنستان، اجرا کنیم؛ چون ویزا نمیخواست، هزینهها پایینتر بود و مردم راحتتر میتوانستند بیایند. قرار شد اواخر اسفند اجرا داشته باشیم و حتی برنامهریزی شده بود که من از آمریکا بیایم و با گروه شهناز چند جلسه تمرین کنیم.
فرجپوری گفت: حدود یک هفته مانده به پروازم از ونکوور، از دالاس با من تماس گرفتند و گفتند حال استاد شجریان مساعد نیست و برنامه کنسل شده است. بلیتها لغو شد و از آن زمان، استاد وارد روند درمان و شرایط خاصی شدند که مدتها ادامه داشت.
او تأکید کرد: فکر میکنم برنامهای که امروز میشنوید، آخرین تور کنسرتهای استاد شجریان است. بعد از آن دیگر هیچ کنسرتی برگزار نشد.
فرجپوری در ادامه درباره جزئیات آلبومها گفت: در آلبوم «سر در گریبان» آهنگسازی بر عهده من بوده و قطعات روی اشعاری از حافظ، سایه و مشیری ساخته شدهاند. آوازهایی که استاد شجریان خواندهاند، بر اشعار حسین منزوی است.
او درباره آلبوم «بانگ دهل» توضیح داد: در این بخش، تصنیف «صورتگر نقاش» با شعر مولانا از ساختههای استاد مجید درخشانی است. ترکیب سازها شامل آواز، کمانچه و سنتور، چهارمضراب «دیدار»، تکنوازی تار، ساز و آواز، تصنیف «باور نکردی» با شعر سیمین بهبهانی (از ساختههای استاد شجریان)، تکنوازی «ساغر»، دوباره ساز و آواز و در پایان تصنیف «بانگ دهل» با شعر مولاناست که ساخته خود استاد شجریان است.
مجید درخشانی، آهنگساز نیز درباره شکلگیری این اثر و نگاه تیم تولید گفت: یکی از کارهایی که انجام دادیم این بود که یاد و نظر استاد در روند کار حاضر باشد. خوانندگانی که در این اثر میخوانند، شاگردان استاد بودند و این موضوع برای ما اهمیت زیادی داشت.
او ادامه داد: شعری که در این کار اجرا شده پیشتر به شکل طبیعی و غیررسمی پخش میشد، اما امکان ارائه آن با کیفیت مناسب وجود نداشت. حالا این فرصت فراهم شده که این اثر بهصورت یک ترک با کیفیت، به دست علاقهمندان واقعی برسد و خوشحالیم اگر این مسیر بتواند تداوم پیدا کند.
درخشانی با اشاره به روند تولید افزود: در این پروژه، روی آهنگسازی و نوازندگی بیشتر کار شد. طبیعتاً من هم در این مسیر کار کردم و در کنار من دوستان زیادی آثار بسیار زیبایی خلق کردند.
به گزارش ایسنا، همایون شجریان در بخشی از این نشست همچنین درباره اجرای کنسرت خیابانیاش که قبلا اجرای آن لغو شد، گفت: تا خیابان هست و مردم هستند این همیشه آرزوی من هست. ولی این تجربه به من نشان داد این بار باید خیلی جوانب را بسنجیم زیرا در میان دوستداران من همه همنظر نیستند؛ برخی خرسند بودند و برخی آن را زمان مناسبی نمیدانستند، حالا هر دلیلی که داشته است. امیدوارم روزی این آرزوی من به حقیقت بپیوندد.
این خواننده درباره برگزاری کنسرت در خارج از کشور نیز گفت: تنها دلیل برگزاری کنسرت در خارج این است که در سالن وزارت کشور نتوانستیم جوابگوی علاقهمندان باشیم، حتی یکهشتم آنها. از طرفی بازارهای سیاه به راه میافتاد که باید با آن مقابله میکردیم زیرا هدف این بود که جوانها و خانوادهها با قیمت پایین به کنسرت بیایند. برای همین این تجربه باعث میشد همهاش بترسیم که با چه چیزی مواجه میشویم. کاری که آقای قربانی کردند ما را امیدوار کرد. شاید بتوان از سازه آنها با جمعیت هشتهزار در هر اجرا در سال آینده در شهرستانها و تهران اجرا برویم.
همایون شجریان با اشاره به عصبانیت و فشارهای اجتماعی گفت: عصبانیت آدمها و تحت فشار بودنشان قابل درک است، اما به نظرم در قضاوت درباره هنرمند، باید همیشه سابقه هنری او را در نظر گرفت.
او در پاسخ به پرسش یک خبرنگار ادامه داد: شما فرض کنید مثالی که فرمودید؛ اینکه دو گزینه به وجود آمده: خواننده حکومتی یا خواننده مردمی. اگر من همین الان پشت این تریبون، در یک جمله بگویم «من خواننده حکومتی هستم»، همه میگویند عاقبت گفت، چون خودش گفت. اما در مقابل، من به هزار زبان، به هزار روش و به هزار عمل ثابت کردهام و گفتهام که من جزئی از مردم هستم و خواننده مردمیام. با این حال باز هم شک و تردید به وجود میآید.
او این وضعیت را یک ضعف دانست و افزود: به نظر من این یک ضعف است؛ اینکه فقط به آنچه من الان اینجا میگویم اکتفا شود. چون من میتوانم در یک جمله خودم را اینطور معرفی کنم و همه هم میگویند خب، پس همین است و همان را تکرار میکنند، چون دوست دارند همان را بشنوند.
شجریان تأکید کرد: در حالی که عملکرد هنرمند است که ثابت میکند او کجاست و چگونه عمل کرده؛ اینکه در طول زمان چگونه خودش را مدیریت کرده، موسیقیاش را چطور ارائه داده، چطور در کنار مردمش بوده و چگونه از هوش اجتماعیاش استفاده کرده. اینها به نظر من نکات مهم است.
او در ادامه درباره واکنشهای تند گفت: اینکه آدمها عصبانی میشوند، اگر باوری داشته باشند، ممکن است آن باور را به بدترین شکل بیان کنند، حتی با فحاشی. این برای من پسندیده نیست، اما قابل درک است؛ بعضیها تحملشان در همین حد است، عصبانی میشوند و دهان به فحاشی باز میکنند.
او در پایان با اشارهای ادبی گفت:
در کل، یک شعر خیلی خوب داریم که میگوید: اگر با من نبودش هیچ میلی
/ چرا جام مرا بشکست لیلی؟ همه اینها بالاخره میتواند از همان تعصب و علاقه نشأت بگیرد. امیدوارم توانسته باشم پاسخ شما را کامل بدهم.
همایون شجریان درباره نگاهش به مسئله آواز زنان گفت: روزی تصمیم گرفتم یک اقدام عملی درباره این مسئله انجام دهیم؛ اقدامی که در یک حوزه مشخص مسئولیت داشته باشد و بتواند این مسیر را از یک نقطهای شروع کند، بهصورت واقعی و عملی.
او ادامه داد: در همین روند، آقای خسروپناه (دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی) بهعنوان مناسبترین فرد معرفی شدند؛ بعد از تحقیقاتی که انجام شده بود. ایشان اشراف خوبی به موسیقی داشتند، حتی در همان جلسه درباره ردیف و موسیقی صحبت میکردند و مشخص بود که با ردیف موسیقی آشنا هستند. جلسهای با ایشان گذاشتیم، صحبتهایمان را مطرح کردیم و گفتوگو انجام شد.
شجریان درباره نتیجه آن جلسه گفت: جمعبندیای که من از آن جلسه گرفتم این بود که ظاهراً این موضوع در اختیار یک ارگان، یک شخص یا یک نهاد مشخص نیست. آن مسئلهای که عنوان میشد مثلاً وجود شکافهایی در جامعه درباره این موضوع بیشتر یک مسئله اجتماعی است.
او افزود: در آن جلسه من حرفهایم را زدم و اعلام آمادگی کردم که اگر بتوانم در این مسیر کمکی انجام بدهم، انجام خواهم داد. بعد از آن هم عملاً کار خودم را شروع کردم. این شکاف باید ذرهذره و قدمبهقدم ترمیم شود.
در این مراسم اعلام شد آلبومهای «بانگ دُهُل» و «سر در گریبان» شامل دو اثر منتشرنشده از آخرین کنسرتهای محمدرضا شجریان در سال ۱۳۹۳ در شهرهای مختلف اروپایی است. آهنگسازی این آثار را محمدرضا شجریان به همراه مجید درخشانی و سعید فرجپوری برعهده داشتهاند و قطعات در آوازهای دشتی، بیات ترک و دستگاه راستپنجگاه اجرا شده است.
