به گزارش مشرق، نقطه عطف ماجرا از آبانماه گذشته آغاز شد، زمانی که کاخ باکینگهام با صدور بیانیهای رسمی اعلام کرد چارلز سوم فرآیند رسمی برای حذف «سبک، عناوین و افتخارات» اندرو را آغاز کرده و او از این پس در مکاتبات عمومی با نام «اندرو ماونتباتن ویندزور» شناخته خواهد شد. در همان بیانیه تأیید شد که اخطاریهای برای تسلیم اجارهنامه اقامتگاه «رویال لاج» در ویندزور نیز به او ابلاغ شده است.
این تحولات پس از آن صورت گرفت که موج تازهای از اسناد و تصاویر مرتبط با پرونده جفری اپستین، با عنوان «پرونده اپستین» در آمریکا منتشر شد و رسانههای انگلیسی و بینالمللی بخشهایی از ایمیلها و عکسهای جدید را بازنشر کردند که در برخی از آنها اندرو در جمعی خصوصی در کنار اپستین، گیسلن مکسول و دیگر چهرههای جنجالی دیده میشود. همزمان انتشار گزیدهای از خاطرات ویرجینیا جوفری، شاکی اصلی پرونده، فضای رسانهای را بار دیگر علیه اندرو ملتهب و ادعای تازهای درباره ایمیلی را برجسته کرد که در آن او خطاب به اپستین نوشته بود «ما در این ماجرا با هم هستیم».
خانواده جوفری و وکلای مدافع قربانیان در آمریکا و انگلیس این تحولات را گامی دیرهنگام اما مهم در جهت پاسخگویی دانستند و برخی نمایندگان پارلمان انگلیس نیز از تصمیم پادشاه استقبال کردند و آن را شرط لازم برای حفظ حداقلی از اعتبار نهاد سلطنت توصیف کردند. این درحالی است که عمده افکار عمومی، این پرسش را مطرح کردند که چرا چنین تصمیمی سالها پس از مصاحبه جنجالی اندرو و توافق حقوقی پرهزینه او با شاکی اصلی اتخاذ شده است. برخی چهرههای جمهوریخواه و مخالف سلطنت در انگلیس نیز تأکید کردند که این اقدام بیش از آنکه نشاندهنده اراده برای عدالت باشد، تلاشی برای نجات تاج از سایه رسوایی یک عضو خاندان است.
شاهزاده رسوا در صدر، تاج زیر ضرب افکار عمومی
اندرو که سالها بهعنوان دوک یورک و یکی از چهرههای نظامی خاندان شناخته میشد، از سال ۲۰۱۹ و پس از مصاحبه معروفش با برنامه «نیوزنایت» بیبیسی بهدلیل نحوه دفاع از رابطه خود با اپستین، به نماد یک سقوط کمسابقه حیثیتی برای یک عضو ارشد خاندان سلطنتی تبدیل شد و چند ماه بعد از همه وظایف عمومی کناره گرفت.
در سال ۲۰۲۲ الیزابت دوم ملکه سابق انگلیس عناوین نظامی و شماری از مسئولیتهای افتخاری او را لغو کرد و اندرو با طرح دعوای جوفری در آمریکا، سرانجام به توافقی خارج از دادگاه تن داد که به گفته رسانهها با پرداخت رقم قابل توجهی همراه بود. اکنون در ۲۰۲۵، تصمیم چارلز برای حذف باقیمانده عناوین و واداشتن او به ترک اقامتگاه مورد علاقهاش در ویندزور، در بسیاری از تحلیلها بهعنوان «آخرین میخ بر تابوت جایگاه عمومی» این شاهزاده توصیف شد.
نظرسنجی گسترده مؤسسه «یوگاو» در اکتبر ۲۰۲۵ نشان داد ۹۱ درصد شهروندان انگلیس نگاه منفی به اندرو دارند و تنها ۴ درصد او را چهرهای قابل قبول ارزیابی میکنند. همین نظرسنجی نشان داد در حالی که هنوز حدود ۶۲ درصد پاسخدهندگان بهطور کلی از تداوم نظام سلطنتی حمایت میکنند، سهم کسانی که نگاه منفی به خاندان و خود نهاد سلطنت دارند نسبت به تابستان همان سال چهار واحد افزایش یافته و به حدود یکسوم جمعیت رسیده است. این در حالی است که این بدبینی در میان رأیدهندگان حزب حاکم کارگر و بهویژه نسلهای جوان بسیار پررنگتر است.
در چنین فضایی، بسیاری از ناظران تأکید کردند که پرونده اندرو دیگر صرفاً مساله رفتار فردی یک شاهزاده نیست و به نمادی از بحران گستردهتر اعتماد به نهاد سلطنت تبدیل شده است. یادداشتها و تحلیلهای منتشرشده در رسانههای منتقد سلطنت، از جمله در نشریات چپگرا، با مرور سلسله بحرانهای سالهای اخیر از رسوایی اندرو و جدایی هری و مگان گرفته تا ماجرای تصویر ویرایششده کیت و بحثهای مربوط به بیماری پادشاه، از فرسایش همزمان سلطنت سخن گفته و تاکید کردند که کاهش اعتماد عمومی به این نهاد با تعمیق بحرانهای ساختاری در اقتصاد و سیاست انگلیس همزمان شده است.
پیام آشتیجویانه چارلز در سایه بحران اندرو
در حالی که بحثها درباره سرنوشت اندرو و آینده نهاد سلطنت به یکی از موضوعات اصلی برنامههای تحلیلی و شبکههای اجتماعی تبدیل شده، چارلز سوم در پیام کریسمس ۲۰۲۵ کوشید تصویر پادشاهی را برجسته کند که بالاتر از منازعات خانوادگی میایستد و از آشتی و وحدت سخن میگوید.
این پیام که بهصورت از پیش ضبطشده در کلیسای «وستمینستر ابی» پخش شد، بر خاطره نسل جنگ جهانی دوم، ضرورت ایستادگی در برابر خشونت و الهام گرفتن از تنوع جوامع محلی تأکید داشت و پادشاه از مردم خواست در سالی که با حوادث خونین و تنشهای داخلی و خارجی همراه بوده، به ارزشهای «همبستگی، فداکاری و شفقت» بازگردند.
چارلز در این پیام با اشاره به حوادث مرگبار سال جاری، از شجاعت خودجوش کسانی سخن گفت که جان خود را برای دفاع از دیگران به خطر انداختند و تأکید کرد که چنین رفتارهایی یادآور این است که حتی در دنیای پرتنش امروز هم میتوان در برابر بدی ایستاد و نگذاشت خشونت و نفرت غلبه کند. او همچنین نسبت به تأثیرات منفی فناوریهای نوین بر سلامت روان و انسجام اجتماعی هشدار داد و از مردم خواست در روزهای تعطیل، فرصتی را برای فاصله گرفتن از فضای دیجیتال و تمرکز بر خانواده، دوستان و ایمان دینی خود اختصاص دهند.
با وجود این، پیام کریسمس هیچ اشاره مستقیمی به اندرو، رسواییهای مرتبط با او یا حتی بحثهای فزاینده درباره آینده نهاد سلطنت نداشت و حتی به موضوع درمان سرطان پادشاه نیز نپرداخت. رسانههای جریان اصلی این سکوت را نشانه تلاش آگاهانه چارلز برای جدا کردن تصویر خود بهعنوان «پادشاهِ آشتیجو» از بحرانهای درونی خاندان خواندند، در حالی که برخی تحلیلها در رسانههای منتقد سلطنت یادآوری کردند که شرم ناشی از ماجرای اندرو در پسزمینه این پیام حضور داشته و نادیده گرفتن آن، لزوماً به معنای ناپدید شدنش در ذهن مخاطبان نیست.
در شبکههای اجتماعی نیز بخشی از واکنشها، پیام کریسمس پادشاه را متهم کردند که با وجود ادعاهای حقوقبشری، از پاسخ به این پرسش که چرا یک عضو رسوا همچنان در سایه ساختار سلطنت از امتیازات مالی و امنیتی بهرهمند بوده، طفره رفته است.
پرسشهای قدیمی درباره آینده سلطنت، پررنگتر از قبل
نظرسنجیهای سال ۲۰۲۵ نشان میدهد که هرچند هنوز اکثریت نسبی شهروندان انگلیس تداوم نظام سلطنتی را بر گزینه رئیسجمهور انتخابی ترجیح میدهند، سهم حامیان مدل جمهوریخواهانه به حدود یکچهارم جمعیت رسیده و در میان جوانان و رأیدهندگان احزاب چپگرا این نسبت بالاتر است.
در نظرسنجی اکتبر «یوگاو» اکثریت رأیدهندگان حزب کارگر نسبت به هزینه و کارآمدی مالی نهاد سلطنت ابراز تردید کردند و بخشی از رأیدهندگان سبز و لیبرالدموکرات نیز این نهاد را «بد» یا «بیاهمیت» برای آینده انگلیس دانستند.
پویشهای جمهوریخواه و گروههای منتقد سلطنت با استناد به همین روندهای نظرسنجی، سال ۲۰۲۵ را نقطه عطفی در فرسایش مشروعیت سلطنت توصیف کردهاند و میگویند رسوایی اندرو حس نارضایتی عمومی نسبت به نابرابریها و هزینههای زندگی را بهسمت پرسش درباره چرایی تأمین بودجه یک خاندان موروثی سوق داده است.
در بخشی از این نقدها، پیوند مستقیمی میان بحرانهای اقتصادی سالهای اخیر، فشار بر خدمات عمومی و هزینههای امنیتی و تشریفاتی خاندان سلطنتی برقرار شده و این سوال مطرح میشود که چرا مالیاتدهندگان باید هزینه زندگی کسانی را بپردازند که نام آنها به پروندههای جنجالی گره خورده است.
در سطح سیاسی، هنوز نشانهای از شکلگیری اجماع میان احزاب اصلی برای برگزاری همهپرسی درباره آینده نظام سلطنتی دیده نمیشود و حزب حاکم کارگر نیز ترجیح میدهد بحث را در سطح اصلاحات محدود، شفافیت مالی بیشتر و کوچکتر کردن دایره نقشآفرینان فعال در خاندان سلطنتی نگه دارد. با این حال، تحلیلگران معتقدند مجموعه بحرانهایی که از سالهای پایانی عمر الیزابت دوم آغاز شد و با ماجرای اندرو، اختلافات هری و مگان، حاشیههای سلامتی پادشاه و اکنون تصمیم بیسابقه برای کنار گذاشتن کامل برادر پادشاه از تشریفات دربار ادامه یافته، موضوع سلطنت را از سطح حاشیهای در سیاست انگلیس به یکی از محورهای ثابت بحثهای عمومی، دانشگاهی و رسانهای تبدیل کرده است.
از این منظر، بسیاری از ناظران سال ۲۰۲۵ را برای خاندان سلطنتی انگلیس «سال نجات تاج به بهای قربانی کردن شاهزاده رسوا» توصیف میکنند که در آن چارلز کوشید با فاصلهگذاری رسمی از اندرو، تصویر پادشاهی مسئول در برابر افکار عمومی ارائه کند. هرچند پادشاه انگلیس در پیامهای رسمی خود از آشتی، وحدت و شفقت سخن گفت، اما زیر پوست این نمایش ثبات، پرسش درباره ضرورت و فایده تداوم نظام سلطنتی در جامعهای گرفتار بحرانهای اقتصادی و شکافهای نسلی، بیش از هر زمان دیگری طنینانداز شد.
