سرفه خشک نوعی سرفه بدون خلط است که اغلب ناشی از تحریک مجاری تنفسی میشود. علل شایع آن شامل سرماخوردگی، آلرژی، هوای خشک یا عفونتهای ویروسی است. برای تسکین، نوشیدن مایعات گرم فراوان مانند چای گیاهی ضروری است. عسل طبیعی با خواص ضدالتهابی، گلو را نرم کرده و سرفه را کاهش میدهد. غرغره آب نمک التهاب را کم میکند و بخور مرطوب، خشکی را برطرف مینماید. اگر سرفه بیش از یک هفته ادامه یافت، به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی بررسی شود. استراحت و اجتناب از محرکها مانند دود نیز کمککننده است.بهترین روش های درمان سره خشک را با هم در پرشین وی مرور می کنیم. همراه ما باشید.
درمان سرفه خشک نیازمند هیدراته نگه داشتن گلو و کاهش تحریکات مجاری تنفسی است. برای شروع، نوشیدن آب ولرم، چای کمرنگ و دمنوشهای گیاهی مانند آویشن، ختمی و پنیرک به نرم شدن گلو کمک شایانی میکند. استفاده از عسل به تنهایی یا ترکیب با لیمو، یک سد محافظتی روی مخاط ایجاد کرده و شدت سرفه را کاهش میدهد.
همچنین، مرطوب نگه داشتن هوای محیط با دستگاه بخور و پرهیز از محرکهایی مثل دود سیگار، عطرهای تند و سرخکردنیها ضروری است. در موارد شدیدتر، مصرف شربتهای گیاهی حاوی عشقه یا داروهای ضدسرفه تحت نظر پزشک توصیه میشود. استراحت کافی و گرم نگه داشتن قفسه سینه نیز روند بهبودی را تسریع میکند.
درمانهای مؤثر سرفه خشک (غیرمولد) و توقف سرفههای آزاردهنده| مواد غذایی محرک (ممنوعه) | جایگزینهای سلامت (تسکیندهنده) | تاثیر بر روند بهبودی |
| ادویه تند و ترشیجات | زردچوبه، عسل و آبلیمو ولرم | کاهش تحریک مخاط گلو |
| سرخکردنی و چیپس | سوپ مرغ و سبزیجات آبپز | جلوگیری از التهاب بیشتر |
| نوشابه و آب یخ | دمنوش آویشن و آب ولرم | حفظ رطوبت مجاری تنفسی |
| آجیل شور و بیسکویت | فرنی، نشاسته و حریره بادام | نرم کردن گلو و سینه |
| قهوه و چای پررنگ | شیرگرم و دمنوش بهدانه | جلوگیری از خشکی گلو |
برای تسکین فوری گلو و کاهش تحریکات سرفه خشک، یکی از موثرترین دمنوشهای خانگی ترکیب بهدانه و بارهنگ است. این دمنوش با ایجاد یک لایه لعابی و محافظ، مخاط گلو را نرم کرده و التهاب را از بین میبرد.
مواد لازم: ۱ قاشق چایخوری بهدانه، ۱ قاشق چایخوری بارهنگ، یک لیوان آب جوش و کمی عسل.
روش تهیه:
بهدانه و بارهنگ را داخل یک لیوان آب جوش بریزید.
روی لیوان را با یک نعلبکی بپوشانید و اجازه دهید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد تا دانهها کاملاً لعاب بدهند.
وقتی دمای دمنوش ولرم شد، یک قاشق چایخوری عسل به آن اضافه کنید.
نحوه مصرف: این نوشیدنی را جرعهجرعه و به آرامی میل کنید. بهتر است دانهها را هم در دهان کمی بمکید و سپس قورت دهید.
سرفه پس از سرماخوردگی معمولاً خطرناک نیست، اما اگر سرفه بیش از ۳ تا ۸ هفته طول کشید (سرفه مزمن)، یا علائم زیر را داشتید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
نکته مهم: اگر سرفه خشک شما بیش از سه هفته ادامه پیدا کرد یا همراه با علائم جدی مانند تب بالا، کاهش وزن، تنگی نفس یا خلط خونی بود، حتماً برای تشخیص علت اصلی و درمان تخصصی به پزشک مراجعه کنید.
درمان سرفه خشکدرمان فوری سرفه خشک ؛ ۷ روش خانگی و دارویی که واقعاً اثر میکنند
سرفه خشک (غیرمولد) اغلب ناشی از تحریک گلو، سرماخوردگی، آلرژی، هوای خشک یا عفونتهای ویروسی است و معمولاً بدون خلط همراه است. این سرفه میتواند آزاردهنده باشد، بهویژه شبها. خوشبختانه بسیاری از موارد با روشهای ساده خانگی یا داروهای بدون نسخه سریع تسکین مییابند. در ادامه ۷ روش اثباتشده (بر اساس منابع معتبر مانند Mayo Clinic، Healthline و سایتهای پزشکی ایرانی مانند درمانکده و دکترتو) را با هم مرور می کنیم.
روشهای خانگی (طبیعی و فوری):
عسل (با یا بدون لیمو)
عسل یکی از بهترین تسکیندهندههای طبیعی سرفه خشک است. خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی آن گلو را پوشش میدهد و سرفه را کاهش میدهد.
مطالعات Mayo Clinic نشان میدهد عسل حتی بهتر از برخی داروهای OTC عمل میکند.
نحوه مصرف: ۱ قاشق عسل خالص را مستقیم بخورید یا در آب گرم/چای با آب لیمو مخلوط کنید. (برای کودکان بالای ۱ سال ایمن است؛ زیر ۱ سال ممنوع.)
اثر فوری: تسکین سریع خارش گلو.
چای یا دمنوش زنجبیل
زنجبیل ضدالتهاب است و مجاری تنفسی را آرام میکند. در طب سنتی ایرانی و منابع Healthline بسیار توصیه میشود.
نحوه: زنجبیل تازه را رنده کنید، در آب جوش دم کنید (با عسل شیرین کنید). روزی ۲-۳ فنجان.
اثر: کاهش سریع تحریک گلو و سرفه شبانه.بخور بخار (استنشاق بخور)
هوای مرطوب گلو را نرم کرده و سرفه خشک را فوری کاهش میدهد. منابع ایرانی مانند درمانکده آن را برای سرفه شبانه معجزهآسا میدانند.
نحوه: آب داغ در کاسه بریزید، سر را با حوله بپوشانید و بخار را تنفس کنید (میتوانید بابونه یا اکالیپتوس اضافه کنید). یا از دستگاه بخور استفاده کنید.
نوشیدن مایعات گرم و زیاد
آب، چای گیاهی (آویشن، نعناع) یا سوپ گرم گلو را مرطوب نگه میدارد. Healthline و WebMD تأکید دارند هیدراته ماندن بهترین راه پیشگیری از تشدید سرفه است.
روشهای دارویی (برای تسکین سریعتر):
شربتهای ضدسرفه حاوی دکسترومتورفان
این ماده رفلکس سرفه را سرکوب میکند و برای سرفه خشک ایدهآل است (مانند شربتهای Robitussin یا معادلهای ایرانی). منابع مانند درمانکده آن را قویترین گزینه دارویی میدانند.
قرص یا آبنباتهای حاوی منتول
منتول گلو را خنک و بیحس میکند. فوری عمل میکند و در داروخانهها موجود است.
شربتهای گیاهی (مانند پروسپان یا تیمکس با آویشن)
عصاره پیچک یا آویشن خلط را شل و سرفه را آرام میکند. در ایران بسیار محبوب و مؤثر برای موارد ویروسی.
نکته مهم: این روشها برای تسکین علائم هستند. اگر سرفه بیش از ۲-۳ هفته طول کشید، با تب، تنگی نفس، خون یا درد سینه همراه بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید (ممکن است نشانه آسم، آلرژی یا عفونت جدی باشد). برای کودکان زیر ۶ سال، داروها فقط با تجویز پزشک مصرف شود.
با این روشها معمولاً در چند روز بهبود مییابید. مراقب باشید!
| ردیف | نوع درمان | روش اجرا / نام دارو | عملکرد و مزیت اصلی |
| ۱ | خانگی | عسل و آب ولرم | ایجاد لایه محافظ و کاهش فوری تحریک |
| ۲ | خانگی | دمنوش آویشن | ضدعفونیکننده طبیعی مجاری تنفسی |
| ۳ | خانگی | لعاب بهدانه و بارهنگ | نرم کردن فوقالعاده گلو و رفع خشکی |
| ۴ | خانگی | شیر و نشاسته ولرم | تسکین خارش گلو و نرم کردن سینه |
| ۵ | خانگی | دمنوش ختمی و پنیرک | قویترین داروی گیاهی برای سرفه خشک |
| ۶ | خانگی | شربت پیاز و عسل | آنتیبیوتیک خانگی برای سرفههای شدید |
| ۷ | خانگی | غرغره آبنمک ولرم | کاهش التهاب بافتهای انتهایی گلو |
| ۸ | دارویی | شربت گیاهی پیچک (عشقه) | بازکننده برونش و تسهیل تنفس |
| ۹ | دارویی | قرصهای مکیدنی (لیکوفار) | تسکین موضعی و قطع آنی خارش گلو |
| ۱۰ | دارویی | شربت دکسترومتورفان | مهارکننده مستقیم مرکز سرفه در مغز |
| ۱۱ | دارویی | آنتیهیستامینها | قطع سرفههای ناشی از آلرژی و حساسیت |
| ۱۲ | محیطی | بخور گرم یا سرد | افزایش رطوبت هوا و جلوگیری از خشکی ریه |
| ۱۳ | محیطی | هیدراتاسیون (نوشیدن آب) | رقیق کردن مخاط و حفظ رطوبت تارهای صوتی |
| ۱۴ | محیطی | وضعیت خواب شیبدار | جلوگیری از تحریک گلو توسط اسید معده |
| ۱۵ | محیطی | حذف محرکها (دود و عطر) | پیشگیری از اسپاسم ناگهانی مجاری هوایی |
سرفه خشک حساسیتی معمولاً از آلرژی به گرده، گردوغبار یا مواد محرک ایجاد میشود و با خارش گلو همراه است. ابتدا از تماس با عوامل آلرژیزا دوری کنید. آنتیهیستامینهای بدون نسخه مانند ستیریزین علائم را کنترل میکنند. دمنوش نعناع فلفلی یا زنجبیل التهاب را کاهش میدهد. شستشوی بینی با سرم نمکی ترشحات را پاک میکند. دستگاه تصفیه هوا محیط را تمیز نگه میدارد. در موارد شدید، اسپریهای کورتیکواستروئیدی تجویز میشود. مشاوره با متخصص آلرژی برای شناسایی دقیق عامل ضروری است تا درمان طولانیمدت مؤثر باشد.
| عامل یا ماده غذایی | وضعیت مصرف | نقش در بهبودی سرفه |
| بخور سرد یا گرم | ✅ ضروری | مرطوب سازی هوا و کاهش تحریک |
| عسل طبیعی | ✅ توصیه شده | ایجاد لایه محافظ روی مخاط گلو |
| دمنوش آویشن | ✅ توصیه شده | ضدعفونیکننده و ضداسپاسم ریه |
| بهدانه و بارهنگ | ✅ بسیار مفید | لعابدار کردن گلو و نرمی سینه |
| آب ولرم | ✅ مداوم | هیدراته نگه داشتن تارهای صوتی |
| سوپ مرغ و سبزیجات | ✅ مفید | تقویت سیستم ایمنی بدون تحریک |
| شیر گرم و نشاسته | ✅ تسکیندهنده | نرم کردن بافتهای ملتهب گلو |
| ادویههای تند | ❌ ممنوع | تحریک شدید اعصاب تنفسی |
| عطر و شوینده تند | ❌ ممنوع | تشدید واکنشهای آلرژیک ریه |
| غذاهای سرخکردنی | ❌ ممنوع | ایجاد خارش و التهاب در گلو |
| میوههای اسیدی | ❌ پرهیز شود | تحریک گلو با اسید مرکبات |
| دود سیگار و قلیان | ❌ اکیداً ممنوع | آسیب به مژکهای تنفسی |
| آجیل و مغزهای شور | ❌ پرهیز شود | خراش دادن گلو و تحریک سرفه |
| کافئین و قهوه | ❌ محدود شود | دفع آب بدن و خشکی گلو |
| نوشابه گازدار | ❌ ممنوع | تحریک مری و رفلاکس (عامل سرفه) |
سرفه خشک در کودکان اغلب ویروسی است و نیاز به مراقبت حمایتی دارد. عسل (برای بالای یک سال) با آب گرم مخلوط شود تا گلو نرم گردد. مایعات فراوان مانند سوپ مرغ سیستم ایمنی را تقویت میکند. بخور سرد اتاق را مرطوب نگه میدارد و تنفس را آسان میکند. بالاتر قرار دادن سر کودک هنگام خواب، ترشحات را کاهش میدهد. از داروهای بدون نسخه بدون مشورت پزشک اجتناب کنید. اگر همراه با تب یا تنگی نفس بود، فوری به متخصص اطفال مراجعه نمایید. استراحت کامل سرعت بهبودی را افزایش میدهد.
| راهکار یا ماده غذایی | نوع عملکرد | ملاحظات سن و مصرف |
| آب ولرم و مایعات | ✅ هیدراتاسیون | پایه اصلی درمان در تمام سنین |
| عسل طبیعی | ✅ تسکیندهنده | فقط برای کودکان بالای ۱ سال |
| بخور سرد | ✅ مرطوبکننده | مناسب برای سرفههای شبانه |
| حریره بادام | ✅ نرمکننده گلو | مقوی و بدون حساسیت |
| شربت آیوی (عشقه) | ✅ گیاهی | طبق دوز پیشنهادی پزشک |
| سوپ ساده مرغ | ✅ تقویت ایمنی | بدون ادویه و فلفل |
| نشاسته در شیر | ✅ تسکین فوری | بسیار موثر قبل از خواب |
| شستشوی بینی | ✅ تخلیه محرکها | استفاده از قطره کلرور سدیم |
| دمنوش عناب | ✅ ضدالتهاب | طعم شیرین و مورد پسند کودک |
| آبمیوه صنعتی | ❌ محرک | به دلیل مواد نگهدارنده ممنوع است |
| شکلات و کاکائو | ❌ ممنوع | باعث تحریک گلو و سرفه میشود |
| خربزه و انگور | ❌ حساسیتزا | آزادکننده هیستامین و تشدید سرفه |
| بالش بلند | ✅ بهبود تنفس | جلوگیری از ترشحات پشت حلق |
| دود اسپند و سیگار | ❌ خطرناک | عامل اصلی سرفههای مزمن کودک |
| سرخکردنی | ❌ التهابآور | باعث خارش و سوزش گلو میشود |
سرفه خشک شبانه اغلب از رفلاکس اسید، خشکی هوا یا ترشحات پشت حلق ناشی میشود. قبل از خواب، عسل با آب ولرم مصرف کنید تا گلو آرام گیرد. بالاتر قراردادن سر با بالش اضافی، بازگشت اسید را کم میکند. دستگاه بخور سرد رطوبت را تأمین مینماید. اجتناب از غذای سنگین شبانه مفید است. دمنوش بابونه آرامبخش بوده و خواب را بهبود میبخشد. اگر مزمن شد، بررسی رفلاکس یا آسم لازم است. این روشها خواب آرام را بازمیگردانند.
| اقدام یا ماده موثر | وضعیت | علت و روش استفاده |
| بالش اضافه (شیبدار) | ✅ ضروری | جلوگیری از برگشت اسید و ترشحات |
| بخور صورت قبل خواب | ✅ توصیه شده | باز کردن مجاری تنفسی و مرطوبسازی |
| یک قاشق عسل | ✅ بسیار مفید | تسکین گلو درست ۳۰ دقیقه قبل خواب |
| دمنوش ختمی یا پنیرک | ✅ تسکیندهنده | خاصیت نرمکنندگی فوقالعاده گلو |
| غرغره آبنمک ولرم | ✅ ضدعفونی | کاهش التهاب و پاکسازی انتهای گلو |
| تنظیم دمای اتاق | ✅ مهم (۱۸-۲۲°) | جلوگیری از تحریک ریه با هوای گرم |
| دستگاه بخور سرد | ✅ مداوم | حفظ رطوبت اتاق تا صبح |
| شربتهای ضدسرفه | ✅ طبق دستور | مصرف داروهای مهارکننده سرفه (OTC) |
| شام سبک و زودهنگام | ✅ پیشگیرانه | جلوگیری از سرفه ناشی از رفلاکس |
| پوشاندن گلو با شال | ✅ محافظتی | گرم نگه داشتن مجاری تنفسی در خواب |
| عطر و عود در اتاق | ❌ ممنوع | تحریک شدید ریه و ایجاد سرفه ناگهانی |
| غذاهای تند در شام | ❌ ممنوع | تحریک گلو و مری در طول شب |
| پنکه مستقیم به سمت صورت | ❌ ممنوع | خشک کردن سریع مخاط تنفسی |
| دوش آب گرم قبل خواب | ✅ آرامبخش | شل کردن عضلات تنفسی و جذب رطوبت |
| آب یخ و نوشابه | ❌ ممنوع | انقباض گلو و تشدید خارش شبانه |
در بزرگسالان، سرفه خشک ممکن است از سیگار، آلودگی یا بیماریهای زمینهای مانند آسم باشد. شربتهای ضدسرفه مانند دکسترومتورفان رفلکس را مهار میکنند. زردچوبه با شیر گرم ضدالتهاب قوی است. آویشن به صورت دمنوش مجاری تنفسی را باز میکند. نوشیدن آب زیاد و استراحت کلیدی است. ترک سیگار ضروریترین گام است. در موارد مداوم، اسپریهای برونکودیلاتور تجویز میشود. رژیم غذایی سبک و ورزش ملایم سیستم تنفسی را تقویت مینماید.
| روش درمان / ماده موثر | وضعیت | عملکرد در بدن |
| دمنوش آویشن و عسل | ✅ عالی | ضدعفونیکننده و تسکیندهنده |
| شربت گیاهی پیچک | ✅ توصیه شده | بازکننده مجاری تنفسی (برونکودیلاتور) |
| بخور اکالیپتوس | ✅ مفید | مرطوبسازی ریه و کاهش التهاب |
| قرصهای مکیدنی | ✅ تسکین فوری | مرطوب نگه داشتن گلو و قطع خارش |
| غرغره کردن سرکه سیب | ✅ آنتیباکتریال | تعادل pH گلو و از بین بردن میکروب |
| آبلیمو و عسل ولرم | ✅ تقویت ایمنی | تامین ویتامین C و نرمی سینه |
| نشاسته و شیر داغ | ✅ سنتی | ایجاد پوشش محافظ روی مخاط گلو |
| پرهیز از قهوه/الکل | ❌ ضروری | جلوگیری از دیهیدراته شدن بدن |
| داروی ضد رفلاکس | ✅ در صورت نیاز | جلوگیری از بازگشت اسید به مری |
| شربت دیفنهیدرامین | ✅ دارویی | مهار واکنشهای آلرژیک و حساسیت |
| فلفل و ادویه تند | ❌ ممنوع | تحریک شدید پایانههای عصبی گلو |
| استراحت صوتی | ✅ موثر | جلوگیری از تورم تارهای صوتی |
| پرهیز از دخانیات | ❌ حیاتی | توقف تخریب مژکهای تنفسی |
| دمنوش پنیرک | ✅ لعابدار | رفع خشکی شدید و سوزش سینه |
| مصرف آب (۸ لیوان) | ✅ پایه درمان | رقیق کردن ترشحات احتمالی پشت حلق |
سرفه خشک طولانیمدت ممکن است نشانه آسم، رفلاکس یا عفونت مزمن باشد. ابتدا علت با معاینه پزشک مشخص شود. سیر خام ضدباکتریایی قوی دارد و روزانه مصرف گردد. مرزنجوش به عنوان دمنوش التهاب را کم میکند. اکالیپتوس در بخور مجاری را پاک مینماید. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی برای موارد شدید مفیدند. تغییر سبک زندگی مانند کاهش استرس و رژیم ضدالتهابی ضروری است. پیگیری منظم پزشکی از عوارض جلوگیری میکند.
| راهکار درمانی / تشخیصی | اولویت | نقش در بهبودی و کنترل |
| بررسی رفلاکس (GERD) | ✅ بسیار بالا | درمان اسید معده که باعث تحریک مری میشود |
| اسپریهای کورتیکواستروئید | ✅ تخصصی | کاهش التهاب مزمن ریه (تحت نظر پزشک) |
| تغییر محیط زندگی | ✅ ضروری | حذف گرد و غبار، کپک و محرکهای آلرژیک |
| مصرف مداوم عسل و زنجبیل | ✅ مکمل | تقویت سیستم ایمنی و نرم کردن گلو |
| تست عملکرد ریه (اسپیرومتری) | ✅ تشخیصی | شناسایی آسم مخفی یا بیماریهای انسدادی |
| دمنوش قدومه و بارهنگ | ✅ سنتی | تامین رطوبت پایدار برای تارهای صوتی |
| نوشیدن آب گرم و لیمو | ✅ روزانه | حفظ هیدراتاسیون مخاط تنفسی |
| ترک سیگار و قلیان | ❌ حیاتی | توقف آسیب مستمر به بافت ریه |
| داروهای آنتیهیستامین | ✅ دارویی | کنترل سرفههای ناشی از حساسیت فصلی |
| بخور سرد دائمی در منزل | ✅ محیطی | جلوگیری از خشک شدن راههای هوایی |
| پرهیز از غذاهای فرآوری شده | ❌ رژیمی | کاهش التهاب عمومی بدن و حساسیت |
| بررسی عوارض دارویی | ✅ مهم | چک کردن داروهای فشار خون (مثل انالاپریل) |
| استراحت و مدیریت استرس | ✅ حمایتی | کاهش سرفههای با منشاء عصبی (Psychogenic) |
| غرغره آبنمک غلیظ | ✅ بهداشتی | پاکسازی انتهای حلق از باکتریهای مزمن |
| ویتامین C و روی (Zinc) | ✅ تقویتی | بازسازی بافتهای آسیبدیده گلو |
درمان خانگی سرفه خشک ساده و مؤثر است. زنجبیل تازه با عسل دمنوشی عالی برای تسکین میسازد. غرغره آب نمک روزانه التهاب را کاهش میدهد. گل ختمی ریشهاش مخاط را مرطوب میکند. ماساژ قفسه سینه با روغن بادام شیرین آرامبخش است. چهار تخمه (تخم کتان، کدو، هندوانه، خیار) خلط را رقیق مینماید. دوش آب گرم بخار طبیعی ایجاد میکند. این روشها ایمن و در دسترس هستند.
| روش خانگی | نحوه استفاده | تاثیر درمانی |
| عسل و آب ولرم | ترکیب ۱ قاشق در لیوان | ایجاد لایه محافظ در گلو |
| بخور آب گرم | ۱۰ دقیقه استنشاق | مرطوب کردن فوری ریه |
| غرغره آبنمک | روزی ۳ بار | کاهش التهاب و خارش گلو |
| دمنوش آویشن | دمکرده ۱۰ دقیقهای | ضدعفونی مجاری تنفسی |
| ترکیب شیر و زردچوبه | نوشیدن قبل از خواب | آنتیبیوتیک طبیعی و قوی |
| روغن زیتون | خوردن یک قاشق مرباخوری | نرم کردن تارهای صوتی |
| شربت پیاز و عسل | عصارهگیری طبیعی | آنتیاکسیدان قوی ریه |
| دمنوش زنجبیل | جوشانده با لیمو | رفع التهابات ناشی از آلرژی |
| استفاده از بخور سرد | روشن کردن در اتاق | جلوگیری از خشکی هوا |
| نوشیدن آب زیاد | ۸ لیوان در روز | رقیق کردن ترشحات گلو |
| حریره نشاسته | پختن با شیر و شکر | تسکین فوری سرفههای سخت |
| کمپرس گرم صدر | قرار دادن روی سینه | شل کردن عضلات تنفسی |
| دمنوش گلگاوزبان | دمکرده آرامبخش | رفع سرفههای عصبی و خشک |
| پرهیز از سرخکردنی | حذف کامل در دوره بیماری | جلوگیری از تحریک مکانیکی گلو |
| جویدن دانه به | مکیدن دانهها در دهان | تولید لعاب مداوم برای گلو |
سرفه خشک شدید میتواند تنفس را مختل کند و نیاز به اقدام سریع دارد. دکسترومتورفان قویترین سرکوبکننده رفلکس است. شیرینبیان ریشهاش التهاب شدید را کم میکند. بروملین از آناناس خلط را میشکند. اسپریهای سالبوتامول برای موارد آسممانند فوری عمل میکنند. هیدراته ماندن و بخور اکالیپتوس ضروری است. اگر با درد قفسه سینه همراه بود، اورژانسی مراجعه کنید. ترکیب دارو و خانگی بهترین نتیجه را میدهد.
| روش مداخله | نوع اقدام | اثرگذاری بر سرفه شدید |
| داروهای ضدسرفه | شربت دکسترومتورفان | مهار مستقیم مرکز سرفه در مغز |
| بخور سرد دائمی | تنظیم رطوبت روی ۵۰٪ | توقف تحریک ناشی از خشکی هوا |
| شربت گیاهی پیچک | عصاره هدرکاساید | شل کردن برونشها و باز کردن راه تنفس |
| معجون عسل و سیاه دانه | یک قاشق چایخوری | ضدالتهاب بسیار قوی و آنتیبیوتیک |
| قرصهای مکیدنی (Lozenges) | اکالیپتوس یا منتول | بیحس کردن موضعی گلو و قطع خارش |
| وضعیت نیمهنشسته | استفاده از ۲ یا ۳ بالش | جلوگیری از فشار احشاء بر دیافراگم |
| دمنوش ریشه ختمی | دمکرده غلیظ | ایجاد لایه محافظ ضخیم روی گلو |
| حذف شویندههای شیمیایی | پرهیز از وایتکس و جرمگیر | جلوگیری از اسپاسم ناگهانی ریه |
| هیدراتاسیون شدید | نوشیدن هر ۳۰ دقیقه آب | رقیق کردن ترشحات غلیظ پشت حلق |
| اسپریهای تنفسی | سالبوتمول (با نسخه پزشک) | رفع انقباض شدید مجاری هوایی |
| استراحت مطلق صوتی | صحبت نکردن | کاهش تورم و التهاب تارهای صوتی |
| پرهیز از غذای محرک | حذف ادویه و سرخکردنی | جلوگیری از تحریک عصبی گلو |
دکتر حسین خیراندیش در طب سنتی، سرفه خشک حساسیتی را ناشی از عدم تعادل اخلاط میداند. روغن بادام شیرین با عسل (نسبت ۵ به ۲) روزانه مصرف شود تا گلو نرم گردد. زوفا به صورت شربت ضدالتهاب قوی است. حجامت برای دفع مواد حساسیتزا توصیه میشود. اجتناب از غذاهای سرد و خشک ضروری است. دمنوش بنفشه و آویشن تعادل را بازمیگرداند. این روشها ریشهای عمل کرده و حساسیت را کاهش میدهند.
| روش درمانی | دستورالعمل استفاده | نقش در بهبودی |
| بخور کاه کاهگل | استنشاق بخار آن | بهترین راه برای نرم کردن ریه خشک |
| روغنمالی سینه | با روغن زیتون یا کنجد | گرم کردن ریه و رفع انقباض |
| معجون شلغم و عسل | پر کردن داخل شلغم با عسل | آنتیبیوتیک و نرمکننده قوی سینه |
| دمکرده عناب | روزی ۷ عدد دانه عناب | تصفیه خون و کاهش حساسیت ریه |
| جوشانده هلیله | هلیله زرد یا سیاه | دفع سودا و خشکی از مجاری تنفسی |
| شربت عسل ولرم | یک قاشق عسل در آب ولرم | رطوبتبخشی سریع به گلو |
| پرهیز از صفرازاها | حذف فلفل، زنجبیل و خردل | جلوگیری از افزایش خشکی ریه |
| بادکش گرم سینه | توسط متخصص (کتف و سینه) | فراخوان خون و درمان سرفههای کهنه |
| سوپ پاچه گوسفند | پخته شده با سبزیجات | تولید خلط صالح و رفع خشکی مزمن |
| شیره فندق | ترکیب فندق پودر شده با عسل | رفع سرفههای خشک و تقویت ریه |
بخور سرکه و گلاب: ایشان معتقدند بخور ترکیب گلاب و کمی سرکه میتواند حساسیتهای فصلی ریه را به سرعت کاهش دهد.
استفاده از سیاهدانه: ترکیب ۱ واحد سیاهدانه نیمکوب با ۳ واحد عسل (دوسین)، هر ۱۲ ساعت یک قاشق مرباخوری، برای تقویت سیستم ایمنی و قطع سرفههای آلرژیک توصیه میشود.
چرب کردن داخل بینی: استفاده از روغن بنفشه یا روغن بادام شیرین در داخل بینی برای جلوگیری از ورود محرکهای محیطی به ریه.
درمان فوری سرفه خشکپرهیز از سردیها: در زمان سرفه، مصرف ماست، دوغ و ترشیجات باید کاملاً متوقف شود.
گرم نگه داشتن: پوشاندن ناحیه قفسه سینه با پارچه نخی یا پشمی (حتی در تابستان).
زمان طلایی: بهترین زمان مصرف دمنوشهای سینه، صبح ناشتا و شب قبل از خواب است.
خارش گلو همراه سرفه خشک اغلب از خشکی یا آلرژی است. آب نمک غرغره روزانه تحریک را برطرف میکند. نعناع فلفلی بخور آن خارش را فوری آرام مینماید. لیمو با عسل ویتامین C تأمین کرده و التهاب را کم میکند. بابونه دمنوش آرامبخش گلو است. رطوبتساز هوا خشکی را جلوگیری میکند. قرصهای مکیدنی منتول تسکین موقتی میدهند. اگر مداوم بود، آلرژی یا رفلاکس بررسی شود.
| راهکار درمانی | نحوه مصرف / اقدام | تاثیر بر خارش و سرفه |
| آبنمک و زردچوبه | غرغره کردن ولرم | ضدعفونی و کاهش فوری التهاب |
| دمنوش پنیرک (سرد) | خیساندن در آب سرد | قویترین لعاب برای رفع خارش |
| شربت عسل و لیمو | جرعهجرعه نوشیدن | تسکین اعصاب گلو و ایجاد پوشش |
| بخور سرد و اسطوخودوس | استنشاق در محیط | آرامبخش مجاری تنفسی و ریه |
| روغن بنفشه | چکاندن ۱ قطره در بینی | رفع خشکی سینوس و خارش سقف حلق |
| قرص مکیدنی (لیکوفار) | هر ۴ ساعت یک عدد | بیحسکننده موضعی و قطع سرفه |
| آب سیب خانگی | نوشیدن جرعهجرعه | خنککننده گلو و رفع حساسیت |
| پرهیز از عطرهای تند | حذف محرکهای بویایی | جلوگیری از اسپاسم ناگهانی گلو |
| شیر گرم و بادام | ترکیب پودر بادام در شیر | نرم کردن گلو و رفع زبری مخاط |
| دمنوش مرزنجوش | دمکرده ۱۰ دقیقهای | ضدحساسیت و آرامبخش سینه |
| پرهیز از خربزه و انگور | حذف در دوره بیماری | جلوگیری از آزادسازی هیستامین |
| نوشیدن آب گرم | هر ۱ ساعت چند جرعه | مرطوب نگه داشتن دائم تارهای صوتی |
۱. سریعترین راه برای قطع سرفه خشک در خانه چیست؟
سریعترین روش، نوشیدن یک لیوان آب ولرم همراه با یک قاشق عسل و چند قطره لیموی تازه است. همچنین مکیدن دانههای بهدانه یا استفاده از قرصهای مکیدنی گیاهی میتواند خارش گلو را در کمتر از چند دقیقه آرام کند.
۲. آیا سرفه خشک نشانه عفونت ریه است؟
لزوماً خیر؛ سرفه خشک میتواند ناشی از حساسیت، آلودگی هوا، رفلاکس معده یا خشکی محیط باشد. اما اگر سرفه بیش از دو هفته طول بکشد و با تب یا تنگی نفس همراه باشد، باید حتماً توسط پزشک بررسی شود.
۳. بهترین دمنوش برای سرفه خشک کدام است؟
دمنوشهای حاوی آویشن، پنیرک، گل ختمی و عناب بهترین گزینهها هستند. این گیاهان خاصیت ضدالتهابی دارند و با ایجاد یک لایه محافظ (لعاب) روی مخاط گلو، تحریکات را کاهش میدهند.
درمان فوری سرفه۴. برای سرفه خشک چه بخوریم و از چه غذاهایی پرهیز کنیم؟
غذاهای نرم و گرم مانند سوپ مرغ، فرنی و نشاسته بسیار مفیدند. در مقابل، باید از مصرف غذاهای سرخکردنی، ادویههای تند، ترشیجات و نوشیدنیهای تگری (بسیار سرد) اکیداً خودداری کنید.
۵. چه زمانی برای سرفه خشک باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده علائمی مثل خارج شدن خون همراه با سرفه، تنگی نفس شدید، کبودی لبها، تب بالای ۳۸ درجه و یا اگر سرفه بیش از ۳ هفته مداوم ادامه داشت، مراجعه به متخصص ریه ضروری است.
