همشهری آنلاین - محمد سرابی: کتاب «آمادگی دفاعی» در سالهای اخیر بارها بازنویسی شده است اما بخشهایی مانند دفاع شخصی و حفظ اطلاعات در دنیای دیجیتال کمتر در آن به چشم میخورد. شیوه اجرای این درس در برنامه آموزش مدارس مختلف هم با یکدیگر تفاوت دارد و بخش عملی آن به شکلهای گوناگون اجرا میشود.
۲کتاب آمادگی دفاعی
درس آمادگی دفاعی شامل ۲کتاب است که یکی در پایه نهم و دیگری بسته به رشته تحصیلی در پایههای دهم نظری یا دوازدهم فنی و حرفهای تدریس میشود. این کتابها با مباحث دفاع، اقتدار، جنگ نرم و فرهنگ دفاعمقدس آغاز میشوند و بخشهایی درباره رزم انفرادی و نظام جمع دارند. قسمت اصلی کتاب که بیشتر از نیمی از آن را در بر میگیرد درباره فرهنگ جهاد و شهادت است. بخش انتهایی کتابها نیز به ایمنی و امداد و نجات میپردازد. کتاب متوسطه دوم که در سالهای ۱۰و ۱۲تدریس میشود شامل قسمت طولانی درباره شناخت تفنگ و شیوه استفاده از آن است. جای آموزشهای دقیق و کاربردی در زمینه حفاظت اطلاعات در اینترنت و شبکههای اجتماعی و همینطور آموزشهای دفاع شخصی در کتاب خالی است.
ماجراهای میدان تیر
بعضی از مدرسهها دانشآموزان را به پادگان و میدان تیر میبرند و بعضی مدارس شیوههای دیگری برای نمره عملی درس آمادگی دفاعی دارند. مدارس دخترانه هم روشهای متفاوتی برای تدریس پیدا کردهاند. مصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به سؤال همشهری درباره شیوه تنظیم و تدریس درس آمادگی دفاعی میگوید: «کمیسیون برنامه درسی در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با ترکیب حوزههای ستادی، سازمان پژوهش و مولفان کتاب، به شکل سالانه جلساتی تشکیل میدهد و همه موضوعات درسی را اصلاح و بهروزرسانی میکنند. درس آمادگی دفاعی هم متناسب با اقتضائات بهروز میشود. میزان نمره عملی و سقف آن در همین جلسات در قالب گروههای آموزش بررسی و تعیین میشود. بعضی از درسها تئوری و بعضی عملی هستند. آمادگی دفاعی ماهیت تئوری و عملی دارد؛ مانند درسهای کار و فناوری، فرهنگ و هنر، انسان و محیطزیست و دروس دیگر.»
او درباره اعزام دانشآموزان به اردوهای راهیان نور یا میدان تیر میگوید: «در برخی مناطق آموزشی ظرفیت و امکانات برای اجرای کار عملی هست. سرگروههای آموزشی در نشستهای سالانه شیوه اجرای بخش عملی را تعیین میکنند. همینطور که یک مدرسه آزمایشگاه دارد و مدرسه دیگر ندارد، بعضی مدارس هم میتوانند از فضایی مثل پادگان برای بخش عملی درس آمادگی دفاعی استفاده کنند و بعضی نمیتوانند. برای همین برای درس آمادگی دفاعی انعطاف لازم در نظر گرفته شده است.»
جذب ۶۰۰معلم
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره معلمان آمادگی دفاعی میگوید: «در۲سال اخیر یکبار۴۰۰و یکبار۲۰۰نفر از فارغالتحصیلان دانشگاه فرهنگیان برای آموزش درس آمادگی دفاعی جذب شدند. در سالهای اخیر با مشارکت سازمان بسیج دانشآموزی مربیان آمادگی دفاعی آموزش دیدند که بخشی از آنها در قالب آزمونها جذب شدند. قسمتی از مربیان هم در چارچوب تفاهم میان آموزش و پرورش و بسیج فعالیت میکنند.»
از آذرکیش سؤال میکنیم که آیا میتوان دفاع شخصی و حفاظت اطلاعات در اینترنت را وارد درس آمادگی دفاعی کرد؟ او تأکید میکند: «برای ما در وزارت آموزش و پرورش همه دروس اهمیت دارد؛ هر درس با برنامه مشخص و ذیل برنامه درسی ملی اجرا میشود که یکی از زیرنظامهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. حوزههای تربیتی و یادگیری ۱۱حوزه است و این درسها هم متناسب با این حوزهها تدوین میشوند. مهم این است که چارچوب اصلی هر درس حفظ میشود.»
همکاری آموزش و پرورش با سپاه
حمله رژیم صهیونیستی به ایران هم در فناوریهای جنگی و هم در پیامدهای فضای مجازی نشان داد که شیوههای جنگ تغییر کرده است. آذرکیش با اشاره به اینکه درس آمادگی دفاعی، مصوبه مجلس و بعضی اسناد بالادستی را دارد، میگوید: «آموزش و پرورش در درس آمادگی دفاعی یک شریک راهبردی دارد و آن هم سپاه پاسداران و سازمان بسیج دانشآموزی است. الان جنگ شناختی و رسانهای را داریم و در آمادگی دفاعی به این موضوعات پرداخته میشود.» او درباره تغییرات کتاب درسی آمادگی دفاعی بعد از جنگ ۱۲روزه شرح میدهد که از حمله رژیم صهیونیستی تا شروع مدارس فقط ۲ماه فاصله بود و امکان تغییر در کتابهای درسی که پیش از این چاپ شده بودند یا در حال چاپ بودند وجود نداشت؛ به همین دلیل تغییرات لازم در کتابهای «از ایرانمان دفاع میکنیم» که به این مناسبت تالیف شده بودند، انجام شد.
