خبرگزاری فارس ـ همدان؛ «تاج‌آباد» یا «رسول‌آباد سفلی» روستایی است در غرب استان همدان و شهرستان بهار، روزگاری این روستا برای خود بروبیایی داشت و محل عبور کاروان‌هایی به مقصد کربلا بود؛ کاروان‌های خسته‌ای که در مسیر سفر خود، دقایقی را در کاروانسرای این روستا می‌آرمیدند و در خنکای آن جان خسته را جلای دیگری می‌دادند.
از جاده که به سمت روستا تغییر مسیر می‌دهی، نمای کلی این قریه خودنمایی می‌کند، سبزی و شادابی آن از دور عیان است و هوای دل‌انگیز و آرام بخشی روحت را می‌نوازد.
حدود ۱۰۰ متر که جلوتر می‌روی دیوار آجری کاروانسرا که چندان هم بلند نیست مشخص است، باصفاتر از خود روستا، کوچه باغ این کاروانسراست که سرسبز و باصفاست اما جوی آبی که از آن می‌گذرد چندان منظر جالبی ندارد که گویا قرار است ساماندهی شود.
درب قدیمی و اصیل این کاروانسرا باز است، ابتدای آن دالانی مسقف است و در کنارهای آن حجره‌هایی که گویا در گذشته متولیان کاروانسرا و راهنمایان ورود و خروج کاروانها در آن حضور داشتند.
محو درب‌ها و پنجره‌های چوبی شکل آن می‌شوی که چه هنرمندانه در کنار هم چیده شده‌اند، کاروانسرای مدوری که جزو کمیاب‌ترین کاروانسراهای ایران است و تنها دو مدل از آن در کشور وجود دارد.
تعداد حجره‌های کاروانسرا ۲۶ عدد بوده و دو حلقه چاه، آب مورد نیاز ساکنین بنا را در گذشته تامین می‌کرده و مصالح اصلی به کار رفته در بنا آجر قرمز، ساروج و کف بنا سنگ فرش است؛ همچنین درب ورودی بنا از شرق دارای دو طاق نمای تزئینی است.
کاروانسرای «تاج‌آباد» که علیرغم میل باطنی اهالی روستا نام آن رسول‌آباد نهاده شده است، چندان بزرگ نیست اما آرامشی که در داخل آن وجود دارد وصف‌ناپذیر است به قدری که آسمانش آبی‌تر و آفتابش گرم‌تر است!
روبروی درب اصلی ورودی به داخل کاروانسراست؛ در سمت راست بیش از دو تا سه حجره وجود ندارد اما از سمت چپ می‌توان گرداگرد کاروانسرا را پیش رفت که حجره‌هایی با طاقچه‌هایی در دو طرف دارد که نشان می‌دهد در حین ساخت آرامش و آسایش کاروانها در آن دیده شده است.
حجره‌های در هم تنیده این کاروانسرا که نوری از سقف گنبدی شکل آن به داخل می‌رسد را می‌توان دنج‌ترین جای دنیا برای یک تن ملول و خسته دانست آنجا که بعد از طی بُعد مسافت طولانی دلت می‌خواهد ساعت‌ها بنشینی و استراحت کنی!
در وسط حیاط یا بهتر بگویم محوطه این کاروانسرا حوضی پرآب قرار دارد که نشاط دیگری به این مکان تاریخی داده است جایی که قاطران و اسب‌‌های کاروانها در آن مستقر می‌شوند.
با سرپرست میراث فرهنگی بهار که صحبت کردیم، می‌گوید: این بنا مربوط به اواخر دوران صفویه و ابتدای قاجاریه است که کاروانسرای مسیر عبوری به ویژه زائران کربلا بوده است.
محمد حرمتی ادامه می‌دهد: این کاروانسرا به شکل گرد است که در کشور تنها دو نمونه از آن وجود دارد و همین موضوع موجب منحصربه فرد بودن این اثر تاریخی است.
او از تملک اراضی اطراف این کاروانسرا برای جلوگیری از دخل و تصرف افراد در آن می‌گوید و ادامه می‌دهد: این اثر به عنوان ثبت جهانی در قالب کاروانسراهای ایران معرفی شده است که امیدواریم با رفع تعارضات آن این امر محقق شود.
سرپرست میراث فرهنگی بهار با اشاره به تخصیص سالانه اعتبار برای مرمت این اثر تاریخی یادآور می‌شود: هنوز اهالی به وجود چنین اثری توجیه نیستند به طوری که برخی از آنها از تملک اراضی اطراف ناراحت بودند که باید به این امر واقف باشند.
وقتی از چاله چوله‌های کوچه ورودی این کاروانسرا و وضع ناجور آبراهه‌های این کوچه می‌پرسم اینگونه پاسخ می‌دهد: محوطه‌سازی نیازمند اعتبار است و باید مرحله به مرحله پیش رفت.
یکی از اهالی روستای تاج‌آباد(رسول‌آباد سفلی) که عضو شورای روستا نیز هست هم دقایقی با ما هم‌کلام می‌شود؛ او می‌گوید: این روستا از روستاهای بسیار فرهنگ‌دوست است به طوری که مردم ان علاقه زیادی به کتاب دارند.
قباد یاری می‌گوید: بزرگ‌ترین کتابخانه روستایی در این روستا واقع شده و حالا که به خاطر کرونا کتابخانه تعطیل است، کتاب‌ها در اماکن عمومی توزیع می‌شود تا در دسترس مردم باشد، همچنین جالب‌تر اینکه تمام کوچه‌‌های این روستا مزین به نام کتاب از جمله گلستان و بوستان سعدی و... است.
او در توضیح نبود تابلوی کاروانسرا در ابتدای روستا را اینگونه می‌گوید: پنج سال پیش درخواست نصب تابلو را به اداره راه دادیم که آنها تقاضای ۳۵ میلیون تومان کردند و ماهانه نیز باید ۴ میلیون تومان اجاره پرداخت کنیم در حالی که این مبالغ را باید میراث بپردازد.
عضو شورای روستا تاج‌آباد عنوان می‌کند: میراث پروسه ثبت جهانی را به خوبی طی نمی‌کند مثلا سه سال پیش از ما خواست رضایت مالکان اطراف کاروانسرا را برای تملک بگیرم که گرفتم، اما از سه سال گذشته تاکنون کاری صورت نگرفته و مالکان می‌گویند از سه سال پیش قرار بود کاری انجام شود که نشد و ما از در اختیار گذاشتن اراضی منصرف شدیم که من در این زمینه حرفی ندارم.
او با بیان اینکه من این مدل کار کردن را نمی‌پسندم ادامه می‌دهد: دومین انتقادم به میراث این است که سه سال پیش گفتم باید ساختار این روستا تغییر کند و روستای هدف گردشگری شود به طوری که کوچه‌ها به جای آسفالت، سنگ فرش شود، اما اعتنایی نشد.
کاروانسرای تاج‌آباد، از کمیاب‌ترین کاروانسراهای مدور ایران، در سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۷۲ به عنوان یک اثر ملی ثبت شد، حالا این روستا به واسطه این کاروانسرا می‌خواهد جهانی شود، اما فرصت چندانی تا حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی اثر نمانده و باید هر چه زودتر تابلوی اثر نصب شده و محوطه‌سازی آن انجام شود تا این فرصت طلایی از دست نرود.
کاروانسرای منحصر به فرد ایران و همدان حالا با اندیشه جهانی شدن پیش می‌رود که این امر یک همت همگانی و عزمی راسخ می‌طلبد تا گامی نو در حفظ و نگهداری آثار و ابنیه تاریخی برداریم.
انتهای پیام/۸۹۰۰۳/ی
