خاطره حسین‌زاده-خبرنگار
از نظر جغرافیای سیاسی، این استان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در دهه ۲۰ یکی از فرمانداری‌های کل استان اصفهان محسوب می‌شد و بخشی از مناطق بختیاری‌نشین آن نیز به خوزستان تعلق داشت اما هم اینک این استان با حدود یک میلیون نفر جمعیت بر اساس آخرین تقسیمات جغرافیایی دارای ۱۰ شهرستان، ۴۲ شهر، ۱۹ بخش، ۳۹ دهستان و بیش از ۸۰۰ روستای دارای سکنه است.
اگرچه در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی خدمات قابل توجهی در این استان شکل گرفته است اما به سبب محرومیت تاریخی در این استان و سایر چالش‌هایی که در ادامه به آن اشاره می‌شود این استان از نظر شاخص‌های توسعه در بین استان‌های کشور در ردیف آخر قرار دارد و سال‌هاست که این موضوع، مردم این استان را با چالش‌هایی نظیر نرخ بالای فلاکت، بیکاری، گرانی و تورم بالاتر از میانگین کشوری درگیر کرده است.
نتایج تازه‌ترین گزارش تحلیلی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از شاخص‌های توسعه چهارمحال و بختیاری که در سال گذشته چاپ و منتشر شده است، نشان می‌دهد این استان اگر چه طی دهه‌های گذشته در کانون توجه برنامه‌های آمایش سرزمین، برنامه‌های توسعه و فعالیت‌های گروه‌های خیریه و سمن‌ها بوده است، اما همچنان از فقر و محرومیت رنج می‌برد و از منظر شاخص‌های مختلف در بدترین وضعیت در بین استان‌های کشور قرار دارد.
در این گزارش تصریح شده است: تولید ناخالص داخلی استان چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۹۸ با سهمی معادل ۶۴ دهم درصد از کل محصول ناخالص داخلی کشور و رتبه ۲۹ را به خود اختصاص داده است.بر اساس این گزارش یکی از مهمترین شاخص‌هایی که می‌تواند وضعیت مولفه‌های کلان اقتصادی استانها را تبیین کند، شاخص مرکب محیط عمومی کسب و کار است که خود از ۲۸ معیار به دست می‌آید. شاخص محیط عمومی کسب و کار در استان در سال ۱۳۹۸ مقدار ۳۵.۶ و رتبه ۳۰ در میان استان‌های کشور بوده است.با این وصف می‌توان گفت یکی از مهمترین چالش‌های چهارمحال و بختیاری نبود توسعه‌یافتگی و قرار گرفتن در وضعیت محرومیت است. کارشناسان بر این عقیده هستند تازمانی که زیرساخت‌های توسعه در این استان فراهم نشود، نمی‌توان به روند پیشرفت و تحقق توسعه‌یافتگی آن امیدوار شد.
توجه مرکز به استان بیشتر شود
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری دولت دهم در تشریح چالش‌های استان، نبود زیرساخت‌ها را از مهمترین این چالش‌ها برشمرد و گفت: چهارمحال و بختیاری از نظر جاده‌های چهارخطه سهم بسیار کمی دارد و از سوی دیگر یکی از پنج استانی است که هنوز خط راه‌آهن در آن ایجاد نشده است.
یزدان جلالی ادامه داد: علاوه بر نبود زیرساخت‌های توسعه‌ای، زیرساخت‌های آموزشی مناسبی نیز در استان ایجاد نشده است و هنوز یک برنامه مدون و عملیاتی برای رفع چالش‌ها و کمک به روند توسعه یافتگی استان تدوین نشده و یا اگر تدوین شده به مرحله اجرا نرسیده است.
وی تصریح کرد: به عبارت دیگر هنوز ظرفیت‌های نسبی استان مشخص نشده تا بتوان بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد و یا دوره‌های آموزشی متناسب با آن برای علاقمندان به اشتغال در این حوزه‌ها طراحی کرد.
این استاد دانشگاه، بیکاری را از دیگر چالش‌های مهم استان برشمرد و گفت: نبود صنایع بزرگ و مادر، فرصت‌های شغلی را در این استان محدود کرده است و بسیاری از فارغ التحصیلان رشته‌های فنی، فضایی برای اشتغال در محیط‌های صنعتی و تولیدی ندارند.
جلالی، ناتوانی در جذب سرمایه‌گذار را از دیگر چالش‌های استان برشمرد و گفت: از یک سو مردم استان توان مالی چندانی برای سرمایه‌گذاری و از سوی دیگر مدیران این استان توانایی لازم را برای جذب سرمایه‌گذار ندارند.
وی تصریح کرد: مساله اجتماعی یکی دیگر از عواملی است که سبب شده تا سرمایه‌گذار بعد از ورود به استان نتواند برنامه‌های خود را به خوبی پیش ببرد و از سرمایه‌گذاری در این استان صرف نظر می‌کند.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی اسبق این استان کم‌توجهی مرکز به چهارمحال و بختیاری را از دیگر چالش‌های استان عنوان و اظهار کرد: از نظر بودجه و اعتبارات این استان به خوبی دیده نمی‌شود و در چینش مدیران ملی کمترین سهم را در مناصب ملی و کلان کشوری دارد.
جلالی محافظه‌کاری و نداشتن ریسک مدیریتی را از دیگر چالش‌ها و موانع توسعه یافتگی استان برشمرد و افزود: بسیاری از مدیران استان ذهن و تفکر خلاقانه و توسعه‌محور ندارند و با محافظه‌کاری‌های مدیریتی بر سر اجرای طرح‌ها مانع‌تراشی می‌کنند.
وی تغییر نگاه ملی به چهارمحال و بختیاری را از مهمترین راهکارهای رفع چالش‌های موجود این استان عنوان کرد و گفت: نگاه کنونی نگاه تبعیض‌آمیز به استان است چراکه استان‌های همجوار از جمله خوزستان و اصفهان دارای صنایع بزرگ و مادر هستند و از زیرساخت‌های توسعه‌ای مناسبی برخوردارند اما چهارمحال و بختیاری از این مزایا بی‌بهره است.
جلالی، تقویت ظرفیت‌های این استان به ویژه در حوزه گردشگری را از دیگر راهکارها برشمرد و افزود: گردشگری، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست از مهمترین ظرفیت‌های این استان است که برای اشتغالزایی، توسعه‌یافتگی و رفع محرومیت کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
این استاد دانشگاه توسعه نیروی انسانی را از دیگر ضرورت‌های استان برای رفع چالش‌های موجود دانست و بر ضرورت رشد نیروهای توانمند در پست‌های مدیریتی به ویژه در مناصب ملی برای دفاع از منافع این استان تاکید کرد.جلالی در عین حال تغییر نگاه مردم استان از وضعیت سنتی را خواستار شد و گفت: یکی از معضلات استان در پیشبرد برنامه‌های توسعه‌ای و جذب سرمایه‌گذار، مساله اجتماعی و مانع‌تراشی مردم بومی است که با برنامه‌های فرهنگی می‌توان این نگاه را تغییر داد.
به ظرفیت‌های چهارمحال و بختیاری توجه نمی‌شود
در کنار نظرات کارشناسی، مردم استان نیز درباره چالش‌های موجود نظرات مختلفی دارند که در برخی موارد با نظر کارشناسان مشترک و در پاره‌ای موارد متمایز است.
یکی از شهروندان در این باره به همشهری گفت: بی‌توجهی به ظرفیت‌های استان و روزمرگی مدیران دستگاه‌های اجرایی از مهمترین چالش‌های موجود است.وی ادامه داد: بوروکراسی اداری از دیگر اموری است که منجر به نارضایتی بسیاری از مردم شده است و هر زمان که برای کاری به یکی از ادارات استان مراجعه می‌شود باید بارها و بارها رفت و آمد تا بتوان آن کار را پیگیری کرد و در برخی موارد هم از پیگیری آن مورد ناامید می‌شویم.
این شهروند شهرکردی با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری استان، تصریح کرد: از این ظرفیت همانند سایر ظرفیت‌ها به خوبی بهره‌گیری نشده است. وجود جاذبه‌های طبیعی بکر، گردشگری زمستانه و تابستانه و رودهای خروشان و جنگل‌های بکر زاگرس هیچ‌یک در راستای جذب گردشگر به کارگیری نشده است. وی خاطرنشان کرد: کمبود زمین برای احداث واحدهای مسکونی و سهم ناچیز استان از تولید ناخالص ملی از دیگر چالش‌های موجود استان است.
یکی دیگر از شهروندان این استان چالش‌های فراروی چهارمحال و بختیاری را به ترتیب نبود صنایع و کارخانه‌های بزرگ نظیر کارخانه‌های وابسته به هلدینگ‌ها، نبود زیرساخت ارتباطی مناسب، قوم‌گرایی و نبود آب لازم برای اجرای طرح‌های تولیدی و بیکاری دانست.
یکی از جوانان این استان نیز نبود کلاس‌های مهارتی و آموزشی پیشرفته متناسب با نیازهای روز جوانان، نبود مراکز تفریحی و گردشگری به ویژه در مرکز استان، موانع فرهنگی نظیر پارتی‌بازی، وجود مدیران ناتوان و بی‌توجهی به جوانان نخبه و توانمند، نداشتن راه‌های ارتباطی مناسب با دیگر استانها و در بن‌بست بودن استان را از جمله چالش‌های چهارمحال و بختیاری برشمرد.
شهروند دیگر نسبت به زندگی سنتی استان منتقد بود و عنوان کرد این مورد از مهمترین چالش‌های موجود است و در عین حال از مشکلات آبی استان و طرح‌های انتقال آب، بی‌توجهی به موضوع مهارت و ناکارآمدی سیستم بانکی به عنوان دیگر چالش‌های استان یاد کرد. به نظر می‌رسد با توجه به نظرات کارشناسی و همچنین نظرات مردم استان می‌توان گفت چالش اقتصادی و پس از آن چالش فرهنگی از مهمترین مشکلات چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود.
به عقیده صاحبنظران، فرهنگ زیربنای هر جامعه‌ای است و چنانچه به خوبی بنا نهاده شود سایر بخش‌ها از جمله سیاست نیز به خوبی شکل می‌گیرد اما به نظر می‌رسد این مهم در استان چهارمحال و بختیاری به خوبی پایه‌ریزی نشده است و هم کارشناسان و هم مردم بر این باورند که نگاه به توسعه در این استان محدود به شیوه‌های سنتی است و طرز فکر و نگرش افراد که مبتنی بر فرهنگ غالب بر آن جامعه است هنوز به درستی بنا نشده است.
از سوی دیگر این استان از یک محرومیت تاریخی رنج می‌برد که سبب شده توسعه‌یافتگی در آن نسبت به دیگر استانها با تاخیر مواجه شود که این موضوع را می‌توان در نبود زیرساخت‌های راه و صنایع بزرگ و جای خالی شرکت‌های وابسته به هلدینگ‌های معروف کشور مشاهده کرد.
همچنین موضوع دیگری که در بیشتر نظرات مردمی مشهود بو،د نارضایتی از سیستم اداری است که چالش بزرگی را فراروی مردم استان قرار داده است و به طور مشخص بوروکراسی اداری اجرای بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌ها را با مانع و کندی روبرو کرده است.
