به گزارش «پارسینه» به نقل از گاردین، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، قصد دارد روز شنبه (امروز) در مراسمی برای ساخت بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ابرپروژه ساخت و ساز دوران حکمرانی خود شرکت کند که بسیاری از آن به عنوان کانال «جنون آمیز» استانبول یاد می‌کنند.

برآورد رسمی از هزینه لازم برای ساخت این کانال ۱۵ میلیارد دلار است، در حالی که اخیرا در کنفرانس سازندگان در فرانسه، رقم ۶۵ میلیارد دلار برای تکمیل این پروژه تخمین زده شد. در جامعه به شدت قطبی شده ترکیه هم ساخت کانالی که دریای سیاه را به دریای مرمره وصل کند، از موضوعات انگشت شماری است که همه درباره آن اتفاق نظر دارند: این یک ایده جنون آمیز است.

به نظر می‌رسد هرچه مخالفت‌ها بیشتر می‌شود، اردوغان هم در تصمیمش مصمم‌تر می‌شود. او اخیرا به اعضای حزبش گفته بود که «[منتقدان]چه بخواهند و چه نخواهند»، مناقصه به زودی برگزار خواهد شد و زمینه کار در تابستان فراهم می‌شود.

یوروک ایشیک، پژوهشگر «موسسه خاورمیانه» در واشنگتن بر این باور است که ساخت چنین کانالی در واقع غیرممکن است و حتی با وجود دولت کنونی که شوق ساخت و ساز دارد، این پروژه می‌تواند تا ۲۰ سال طول بکشد و در نهایت هم حوزه آبریز مرمره کاملا نابود خواهد شد.

او ادامه داد: «گذشته از اینها، هیچ تامین مالی هم وجود ندارد. حتی بانک‌های ترکیه‌ای هم با اشاره به نگرانی‌های پایداری و محیط زیستی، به آن نزدیک نشده اند. این شبیه برخی از پروژه‌های خیالی بزرگ قرن نوزدهم است... دلیلی وجود دارد که دیگر کسی به این شکل ساخت و ساز نمی‌کند.»

نخستین بار در سال ۲۰۱۱ بود که رئیس جمهور ترکیه از ساخت یک کانال قابل کشتیرانی ۴۵ کیلومتری به موازات تنگه بسفر خبر داد.

تنگه بسفر یکی از مهم‌ترین آبراهه‌های تجاری و نظامی دنیاست. بر اساس کنوانسیون مونترو در سال ۱۹۳۶، کنترل این تنگه در اختیار ترکیه قرار گرفت، اما این کشور باید به شناور‌های متعلق به روسیه و دیگر کشور‌های همسایه دریای سیاه اجازه بدهد که به مدیترانه دسترسی داشته باشند.

زمانی که ایده ساخت کانال استانبول مطرح شد، دولت ترکیه اظهار داشت که این پروژه کاهش ترافیک و تصادف در تنگه بسفر را به همراه خواهد داشت، به ترکیه اجازه می‌دهد که کنوانسیون را دور بزند، و مناطق مسکونی با ارزشی در اطراف آن ایجاد کند.

از آن زمان تا کنون افزایش ظرفیت نفتکش‌ها و خط لوله‌های انتقال مواد هیدروکربنی موجب کاهش ۱۰ درصدی ترافیک در این تنگه شده است. با در نظر گرفتن مشکلات اقتصادی ترکیه، بسیاری ساخت این کانال را با هزینه نجومی و مشکلات زیست محیطی آن، غیرضروری می‌دانند.

 

اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول و از حزب مخالف اردوغان، هفته گذشته در یک نشست خبری گفت: «شب‌ها که به این پروژه سیمانی فکر می‌کنم خوابم می‌پرد. این کابوس من است.»

او به گاردین گفت: «زمانی که این پروژه تکمیل شود، نخستین چیزی که به ذهن می‌رسد حق نسل‌های آینده برای زندگی در یک محیط سالم است. اگر این محیط از دست برود، هیچ پولی نمی‌تواند آن را جبران کند.»

جامعه علمی و حامیان محیط زیست ترکیه هم نگرانی‌های مشابهی دارند. دکتر آکگون ایلهان، کارشناس مدیریت آب در «مرکز سیاست گذاری استانبول» می‌گوید که پیامد‌های محیط زیستی این پروژه در تحقیقات و ارزیابی‌های رسمی نادیده گرفته شده است.

او اضافه می‌کند: «کانال همچنین می‌تواند استانبول را در مقابل زمین لرزه و تغییرات آب و هوایی شدید همچون خشکسالی و سیل آسیب پذیرتر کند. پروژه‌ای به این بزرگی که دو دریا را به هم وصل می‌کند هرگز نمی‌تواند امن در نظر گرفته شود.»

برای ساکنان شهرک «ینیکوی» در ساحل دریای سیاه مساله شخصی‌تر هم هست. آن‌ها مجبورند خانه‌های خود را ترک کنند. یکی از محلی‌ها با اشاره به اخراج جمعیت یونانی ینیکوی در اوایل تشکیل جمهوری ترکیه می‌گوید: «شاید این سرنوشت اینجاست. مردم باید بعد از ۱۰۰ سال دوباره به جای دیگری مهاجرت کنند. اما کجا؟ زمانی که برای چای خوردن دور هم جمع می‌شویم درباره آن صحبت می‌کنیم و تمام زن‌ها همین را می‌گویند: کجا باید برویم؟»