خبرگزاری فارس ـ اردبیل؛ کبری عزیزی: با دستانش به مشتی خاک روح می‌بخشد و با ذهنش رویشی دوباره را تداعی می‌کند، آری بانوی هنرمند ما با دستان هنرمند و خلاقش به اشیا جان داده و هنرش را در دل سفال و سرامیک می‌یابد و با این کارش بانی کارگاه‌های کوچک خانگی می‌شود.
هنر سفالگری، هنر و صنعتی دیرین است که ریشه در تاریخ این سرزمین دارد و شاید بتوان این هنر را اولین صنعت در طول حیات بشر دانست. سفالگری هم همچون سایر هنرهای ایرانی با فراز و فرودهای متعددی روبه رو شده که به زبان ساده‌تر این هنر با پیشینه در دوره‌های در اوج و در اعصاری هم در وضعیت فرود قرار گرفته است.
در اردبیل این هنر به صورت هنر و صنعت دنبال نمی‌شود و نبود کارگاه‌های بزرگ سفالگری هم مشهود است، البته سال گذشته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل از احیای هنرهای منسوخ صنایع دستی از جمله سفالگری خبر داد و مهم‌تر از آن طبق گفته وی نخستین کارگاه آموزش تخصصی سفال و سرامیک در ایام پساکرونا در اردبیل راه‌اندازی می‌شود.
در بررسی و پیگیری‌ها متوجه فعالیت یک بانوی خوش ذوق اردبیلی در این حوزه شدم، بانویی که بیش از ۱۸ سال است با خاک و آب اُنس گرفته و نقش و نگارهای زیبا را بر دل ظروف جای می‌دهد و ظروفی ارزشمند و خلاقانه ایجاد می‌کند.
بانویی که ۱۸ سال است از گِل، هنر می‌سازد
ازهنرمندان شاخص در حوزه سفال و سرامیک در دیار تاریخ و تمدن، خانم زهرا اصلانی است، بانویی که عاشقانه بیش از ۱۸ سال است با جان و دل مشغول ساختن ظروف از گِل بوده و علاوه بر کارهای تولیدی، به مبحث آموزش ورود جدی کرده و این هنر را از هنر بودن خالص به هنر ـ صنعت تبدیل و زمینه را برای افراد جویای کار فراهم کرده است.
وی تدریس را بالاتر از تولید می‌داند چرا که به عقیده خود در تدریس و آموزش می‌تواند تعداد زیادی افراد و جوان تربیت و آن‌ها را وارد بازار کار هرچند در یک کارگاه کوچک خانگی کند. این بانوی هنرمند در چندین جشنواره استانی، کشوری و حتی بین المللی برای استان‌مان افتخار آفرینی کرده است.
برای گفتگو با این بانوی هنرمند که سال‌هاست با گِل، چرخ و تنور همسو شده به محل برگزاری کلاسش یعنی آموزشگاه مشکات که زیر نظر صنایع‌دستی استان است رفتم.
وارد کلاس شدم به قدری در بحث آموزش و شاگردانش جدی است که بعد از سلام واحوالپرسی باز برخی مباحث را به شاگردانش بازگو و بعد برای مصاحبه آماده می‌شود.
جدیت در آموزش و همسو با شاگردانش
فارس: لطفا برای آشنایی بیشتر خودتان را معرفی کنید.
برای شروع از این هنرمند استان‌مان خواستم تا خودش را معرفی کند؛ زهرا اصلانی هستم دانشجوی ارشد باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی که در کنار تحصیل همچنان به کار آموزش در حوزه سفال و سرامیک ادامه می‌دهم.
نحوه ورود من به این کار کاملا از روی علاقه ذاتی بود از همان دوران ابتدایی به هنر و کارهای هنری علاقه‌مند بودم تا اینکه در دوران دبیرستان هم نتوانستم این علاقه را سرکوب کنم و برای همین وارد هنرستان شدم و بعد ازآن هم در دوره کاردانی و کارشناسی گرافیک خواندم.
تمرین و تکراری که او را استاد و هنرمندی کشوری کرد
فارس: چطور شد تدریس رشته سفال و سرامیک را شروع کردید؟
برایم جالب بود بدانم چطور شد تدریس رشته سفال و سرامیک را شروع کرده، به گفته خودش آموزش و تدریس سفالگری را قبل از دانشگاه آغاز کرده است. این مدرس سفال و سرامیک در دوران جوانی به دنبال علایق خود رفته و در مرکز صنایع دستی اردبیل ۲ ترم زیر نظر خانم داودی آموزش مبتدی همچنین یک دوره چرخکاری هم با آقای عظیمی گذرانده و بعد از آن در کنج خانه سالیان سال با آزمون و خطا، تمرین و تکرار به یکسری توانایی‌های خاص دست پیدا کرده است.
خانم اصلانی از شروع تدریس خود می‌گوید؛ علاقه به کار سفال مرا به سمت و سوی آموزش کشید چرا که با تدریس می‌توانستم این هنر ناب و خاص را به چندین نفر هم انتقال دهم. شروع آموزش من از مرکز فنی و حرفه‌ای آغاز و بعد به مرکز آموزش صنایع‌دستی آمدم و حال حاضر هم در آموزشگاه مشکات مشغول کار هستم.
البته در کنار بحث آموزش در کار تولید هم فعالیت دارم البته تولیدات بنده بیشتر به صورت تکی و سفارشی است؛ چرا که کارهای تک نسخه و کاملا هنری با ذوق خلاقیت شخصی را انجام می‌دهم و باید بگویم که این هنر را بعد یک دوره آموزش با تمرین و تکرار و پشتکار شخصی به شکل حرفه‌ای یاد گرفتم.
وقتی در مسیر هنری استادی بالا سر نباشد مسیر کمی دشوار می‌شود ولی من به‌خاطر علاقه و عشق به اینکار هیچوقت کم نیاوردم و سعی کردم با آب و خاک زندگی بسازم و قطعا همین کم نیاوردن‌های آن زمان باعث شده تا حالا صدها هنرجو آموزش دهم و در جشنواره های متعدد حائز رتبه شوم.
فعالیت بیش از ۲۰ کارگاه خانگی در حوزه سفالگری/ تربیت صدها هنرجو در سفال سرامیک
فارس: چه تعداد هنرجو دارید؟
وقتی از تعداد هنرجویانش و استقبال از کلاس‌های سفال سرامیک در طی این سال‌ها پرسیدم با تبسمی شیرین به فکر فرو رفت و گفت: تعداد هنرجویان من به‌قدری زیاد است که نمی‌توانم عدد بگویم تا قبل از کرونا تعداد نفرات شرکت‌کننده در کلاس‌ها زیاد بود ولی الان بخاطر کرونا هر کلاس را با ۶ الی ۸ نفر برگزار می‌کنیم.
اکثر هنرجویان من بعد از اتمام دوره آموزشی در خانه مشغول کار سفال و سرامیک شدند و حال حاضر بیش از ۲۰ کارگاه کوچک با اشتغال‌زایی برای چندین نفر فعال است که تولید و محصولات خود را وارد بازار فروش می‌کنند.
این بانوی سفال‌گر علاقه و ناگفته‌های دل خویش را همچون نقاش بر روی خاک و گِل پیاده می‌کنند و همچنان قصد دارد آموزش را ادامه دهد همین شور و شوق آموختن در تمامی این سال‌ها باعث شد تا بالای شاید ۷۰۰ هنرجو را آموزش دهد.
خانم اصلانی استقبال جوانان و نوجوانان را از رشته سفالگری مطلوب می‌داند و اعتقاد دارد که این هنر بین مردم معرفی شده است و ادامه می‌دهد؛ شرایط الان متفاوت شده اقبال به سمت هنر سفال سرامیک زیاد شده و این روزها فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در انعکاس بازتاب و همچنین معرفی این هنر نقش خوبی را ایفا کرده است و از نظر من اگر در بحث مالی دولت حمایت کند قطعا کسب و کارهای زیادی در این خصوص راه‌اندازی خواهد شد.
سفالگری، هنری پرهزینه و نیازمند حمایت است
خانم اصلانی اعتقاد دارد سفالگری هنری پر هزینه است چرا که برای ماندن در این هنر، هنرجو به چرخ کار، تجهیزات و کوره نیازمند است و همین امر باعث شده تا بخش عمده‌ای از هنرجویان بعد از سپری کردن دوره‌های آموزشی به رغم تمایل به تداوم تولید، قادر به ادامه کار نباشند.
قطعا این رشته با توجه به جذابیت می‌تواند افراد زیادی را جذب کند به شرطی که بازار کار برای هنرجویان فراهم شود و ما افراد با استعداد و توانمند را بتوانیم به کار بگیریم و یا خودشان با کمی حمایت کسب و کاری راه بیندازند.
خلاقیت در دنیای سفالگری حرف اول را می زند
فارس: از زیبایی‌ها و ویژگی‌های رشته سفالگری برایمان بگویید.
وی رشته سفال را بسیار جذاب و دلنشین می‌داند و می‌گوید؛ البته بازار و درآمد این هنر خوب است یعنی اگر هنرجویی کمی خلاقیت داشته باشد و بتواند کارهای خاص و خلاقانه تولید کند قطعا در کوتاه‌ترین زمان می‌تواند خود را مطرح و سفارشات زیادی را دریافت خواهد کرد.
جالب‌تر این بود که این بانوی هنرمند اردبیلی، خودش هیچوقت به سفال سرامیک به‌عنوان یک منبع در آمد نگاه نکرده و تمام اثراتش را از روی علاقه و با خلاقیت طراحی می‌کند در این خصوص نیز گفت؛ من بیشتر دوست دارم در بحث تدریس موفق باشم و اعتقاد دارم اثر آموزش را دنبال کنم می‌توانم زمینه را برای اشتغال و درآمد چندین نفر فراهم کنم ولی با این وجود هرازگاهی سفارش از استان‌های دیگر را می‌پذیرم.
بازآفرینی پیشینه، تاریخ و تمدن در آثار بانوی اردبیلی زبانزد است
در اثرهای خانم اصلانی چیزی که توجه را بیش از پیش جلب می‌کند، بحث توجه به تاریخ و بازآفرینی است که همین راه و تکنیک خاص منجر به خاص بودن اثر و راه‌یابی به چندین جشنواره شده است.
در خصوص آثار خود می‌گوید: تمامی طرح‌های من باز آفرینی از دوره های تاریخی ایلخانی و تیموری است و علاقه‌مند هستم تا نقوش مربوط به گذشته، تاریخ و تمدن استان و کشور را در قالب ظروف سرامیکی باز آفرینی و معرفی کنم و این شیوه و تکنیک بنده است که تمام طرح‌های خود را هم به این سمت سوق می‌دهم.
درخشش در جشنواره فجر هنرهای تجسمی تا فینالیست جشنواره سوئیس
فارس: شنیده‌ایم در جشنواره‌های مختلف مقام کسب کرده‌اید در مورد این افتخارات توضیح دهید؟
این هنرمند خوش ذوق اردبیلی در جشنواره‌های مختلف استانی، کشوری و حتی بین المللی هم حائز رتبه شده که در این خصوص می‌گوید؛ در اولین حضورم در جشنواره هنرهای تجسمی جشنواره فجر آثارم جزو آثار برگزیده شد.
آثار ارسالی بنده با عنوان کرونا بود در این اثر برگرفته از دوره تاریخی ایلخانی با خلاقیت خود از ماسک استفاده کرده بودم که به جشنواره ارسال وجزو افراد راه یافته به مرحله نمایشگاهی بزرگترین فستیوال هنری ایران جشنواره تجسمی فجر سال ۹۹ شدم.
همچنین فینالیست پوستر روز جهانی استاندارد در کشور سوئیس؛ پوستر برگزیده شهر من قلب من، پوستر برگزیده فراخوان کرنش کرونا، نفر اول طراحی پوستر دانشجویی سال ۹۲، نفر برگزیده پوستر حدیث عشق سال۹۳، نفر اول پوستر دانش آموزی در اردبیل، شرکت در نمایشگاه کرونائیسم ۱و ۲ اردبیل، نفر اول جشنواره جوان در رشته آبرنگ، نفر چهارم جشنواره کشوری دانشجویان در کرج، نفر اول پوستر در بین دانشگاه‌های استان را در رزمه کاری خود دارم.
عدم حمایت متولیان امر دغدغه سفالگران استان/ خاک رُس را از سایر استانها تهیه می‌کنیم
فارس: چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی این هنر از نظر شما چیست؟
از مشکلات بر سر راه هنرمندان سفال سرامیک اردبیل پرسیدم و خانم اصلانی عدم حمایت دولت از سفالگران و هنرجویان تازه کار را آفت مهم در گسترش این هنر دانست و گفت؛ قطعا هنرمندان و کارآموزان رشته سفال سرامیک با یکسری حمایت‌های می‌توانند وارد بازار کار شوند، البته اگر خودشان از لحاط مالی در تنگنا نباشند بدون حمایت هم می‌توانند وارد شوند ولی اغلب به خاطر عدم توان مالی برای خرید ابزار و وسایل به حد یادگیری اکتفا می‌کنند.
ارائه وام‌های کوتاه مدت و بلند مدت یا در نظر گرفتن تسهیلات مناسب از سوی ادارات و ارگان‌های مختلف می‌تواند مشکل بیکاری خیلی از جوانان را از طریق همین هنر حل کند و قطعا در کنار کمک به اشتغال و اقتصاد استان به هنر و احیای سفالگری هم کمک خواهد شد.
اما اصلی‌ترین و مهمترین چالش خاک رس است ما باوجود اینکه در استان خاک‌رس به فراوانی داریم ولی این خاک ناخالص است و نیاز به استخراج و بهره‌برداری دارد که متاسفانه در استان اردبیل تاکنون اقدامی مبنی بر استخراج خاک رس صورت نگرفته است.
مواد اولیه ما که همان خاک رس است که با قیمت بالایی از تهران یا همدان تهیه می‌شود و در کنار هزینه خود خاک، باید مبلغ قابل توجهی هم برای پست تحویل دهیم که به‌نظرم مسؤولان با حل این مشکل و استخراج خاک رس درکنار کمک به هنر سفال و سرامیک به اشتغال و اقتصاد استان هم کمک خواهند کرد.
از رویای ایجاد گالری شخصی تا ایده‌پردازی و گسترش سفالگری اردبیل
فارس: چه برنامه‌ای برای آینده شغلی و کاری خود در این حوزه دارید؟
خانم اصلانی در لابه لای صحبت‌هایش از آرزوهای خود گفت؛ از ایجاد گالری شخصی خودش به‌عنوان یک هدف و آرزو یاد می‌کند و می‌گوید؛ اصلی‌ترین هدف و آرزوی چندساله من ایجاد یک گالری یا نگارخانه مختص خودم است، گالری که هم بتوانم آثار خودم را به نمایش بگذارم و هم کلاس‌های آموزشی را آنجا برپا کنم وجود این گالری قطعا باعث خواهد شد تا ایده‌پردازی هم کنم.
در جواب سوالم که چرا طی این ۱۸ سال گالری را دایر نکرده، با گلایه گفت؛ برای شروع کار گالری قطعا به یک مکان نیاز است و من هم مکان مورد نظر را ندارم در این خصوص به حمایت بخش دولتی و متولیان امور فرهنگی نیاز دارم.
خریداری یکسری مواد و وسایل اولیه را خودم می‌توانم انجام دهم ولی همانطور که گفتم در بحث مکان با مشکل روبه رو هستم که امیدوارم با حمایت دولت و ارگان‌ها به این آرزو جامه عمل بپوشانم و همچنان به هنر و هنر سفالگری خدمت کنم.
و در آخر به عنوان احیا گر دو رشته زیر لعابی و لعاب برجسته (میناکاری روی سفال) در اردبیل باز هم از مسؤولان خواستار حمایت از طریق تسهیلات و وام‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای تداوم و گسترش هنر سفال سرامیک هستم.
در ادامه این گفتگو با شاگردان خانم اصلانی هم وارد گپ صمیمی شدم، شاگردانی که از استادشان به عنوان استاد نمونه و رفیقی بی‌همتا یاد کردند.
یکی ازهنرجویان که حدودا ۱۸ سال سن داشت از علاقه خود به سفالگری گفت: نحوه آشنایی من با این هنر از طریق فضای مجازی بود و چون واقعا شیفته اینکار شده بودم با پرس‌وجو متوجه برپایی کلاس آموزشی شدم و بلافاصله در کلاس خانم اصلانی شرکت کردم.
استاد ریز به ریز تمام قواعد را به ما آموزش می‌دهد و تا پایان یک کار همراه ما است همین همراهی و دلگرمی خانم اصلانی است که ما را به ذوق آورده تا یادگیری را ادامه دهیم.
البته تنها به آموزش بسنده نمی‌کنم و بعد از اتمام‌کلاس آموزشی سعی خواهم کرد به بحث تولید هم وارد شوم و حتی اگر امکانش بود کارگاهی کوچک در خانه راه‌اندازی کنم چرا که در این روزهای بیکاری، قطعا هنر سفالگری می‌تواند بهترین کار و بهترین منبع درآمد برای جوانان به خصوص دختر خانم‌ها باشد.
با چرخاندن چرخ سفالگری و دمیدن روحی تازه بر خاک و گِل هم می‌توان محصولی که رشد اقتصاد منطقه را افزایش می‌دهد تولید و هم کانون اشتغال را مستحکم‌تر و نرخ بیکاری را کاهش داد و این امر تنها با حمایت کم ارگان‌های دولتی محقق خواهد شد.
انتهای پیام/۳۴۶۳/ی
