همشهری آنلاین- قاسم منصور آل‌کثیر:
مهندسی شهری الگوهای متفاوتی دارد و الگوی اسلامی یکی از آن‌هاست. اینکه این الگو چه خاستگاهی دارد، محل بحث ما نیست و بعضی معتقدند ریشه میادین شهرها را باید از «آگورا» های یونان باستان جست‌وجو کرد.
اما طبق الگوی اسلامی، بعضی از شهرها مسجد محور ساخته شده‌اند، مثل مشهد که همه چیز حول مرقد و بارگاه امام رضا (ع) است، اما شهر بغداد شهر قصر محور بود. منصور دوانیقی، خلیفه عباسی بغداد را ساخت و قصرش در وسط شهر قرار داشت. برخی از شهرها هم جاده محور و طولی هستند مثل شهر الهایی یا عبدالخان یا حتی اندیمشک و شکلشان، اما اغلب شهرهای کشور میدان محور هستند.
از نگاهی دیگر، معمولا شهرهای با خاستگاه زندگی بدوی میدان محور هستند. میدان برای هفته بازارها، فضاهای مکث و آرامش شهروندان، تجمعات و حتی برای اینکه احشام را در امان و دور از دستبرد نگه دارند، حائز اهمیت هستند. در واقع لفظ کوی یا حی و احیا از میدان گرفته شده است.
میدان‌های شهری باید پاسخگوی نیاز زندگی اجتماعی و جمعی شهروندان در مقیاسی بالاتر از حد محله‌ها باشند و بتواند تجمع و کنش بین شهروندان را بارور سازد که این اتفاق در میدان شهر ُحر رخ می‌دهد؛ تنها میدان باقی مانده از زندگی عشایری که در این شهر قرار دارد.
هرچند امروزه نمی‌توان کاربری گوناگون دوران گذشته را از آن انتظار داشت، اما ۲ کاربری مهم آن همچنان در جامعه امروز ضروری و مورد نیاز است. میدان از یک طرف محلی برای مکث و آسایش شهروندان در میان هیاهوی خیابان است و از طرف دیگر یکی از مهمترین فضاهای شهری است که منجر به شکل‌گیری برخوردهای اجتماعی می‌شود.
انسان ماشین‌زده امروز نیاز دارد در لحظاتی از روز و در مکان‌هایی خاص متوقف شود و نگاهی به اطراف خود بیاندازد و دمی بیاساید.
به همین دلیل پیشنهاد می‌کنم پرونده‌های ثبت ملی میدانِ این شهر و شبیه خوانی آن به طور جداگانه با مشارکت میراث فرهنگی تدوین شود.
