اگر در شرایطی قرار بگیرید که برای نجات بیمارتان که به کووید ۱۹ مبتلاست، شرایط وخیمی دارد و بیم جان باختنش می‌رود، مجبور شوید دارویی را تهیه کنید، چه خواهید کرد؟ اگر جست و جوهایتان در سطح شهر و داروخانه به داروخانه منجر به نتیجه نشود، چه؟
به گزارش «تابناک»، وضعیتی که خواندید، شرح حال برخی از هموطنان مان در ماه‌ها و هفته‌ها اخیر است. همراهان بیمار‌هایی که به هر دلیل نیازمند دارو‌های بیهوشی هستند و برخی کمبود‌های دارویی موجب می‌شود که راهی داروخانه‌های سطح شهر شده و بعد از طی مسیر‌های طولانی و تلاش برای یافتن نسخه تجویز شده، در نهایت مسیر برخی شان به بازار‌های سیاه بیفتد یا مجبور به تن دادن به زیرمیزی و پرداخت‌های خارج از قاعده شوند.
این وضعیتی است که در نتیجه کمبود برخی اقلام دارویی خاص به وجود آمده است. می‌گوییم «خاص»، چون می‌دانیم که از اساس، دارو‌های بیهوشی در داروخانه‌ها توزیع نمی‌شوند و مجوزی برای عرضه عمومی شان وجود ندارد. دارو‌هایی که اگرچه تحت عنوان کلی «بیهوشی» دسته بندی می‌شوند، اما برخی شان کاربری‌های نسبتا متفاوتی مثل ایجاد حالت خواب مصنوعی در بیمار دارند.
به عنوان مثال می‌شود به دارو‌هایی اشاره کرد که برای بیماران حاد کرونایی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا به کمک آن‌ها فرایند «سدیشن» یا خواب مصنوعی طی شده و بشود با لوله گذاری در نای بیمار (همان اینتوبه کردن که فرایندی دردناک و البته خطرناک برای بیماران بدحال است) و اتصال وی به دستگاه ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی)، اکسیژن رسانی به روش تهاجمی به وی را به انجام رساند و از خطر مرگ رهایی اش بخشید.
البته سوای این بیماران، کم نیستند بیماران دیگری هم که نیازمند انواع دارو‌های بیهوشی هستند و به دلیل کمبودها، می‌بایست همراهانشان در به در داروخانه‌ها و مراکز درمانی و... در سطح شهر‌ها شوند. کبمود‌هایی که به طور ویژه در بیمارستان‌های دولتی مشهودتر هستند و عجیب اینکه شامل دارو‌های بیهوشی تولید داخلی هم می‌شوند؛ نکته‌ای کلیدی که نشان دهنده وجود اشکالاتی بنیادین در روند تامین و توزیع این داروهاست.
اما درباره چه اشکالاتی سخن می‌گوییم؟ شاید بهترین پاسخ به این سوال را بشود با مراجعه به افکار عمومی در کشورمان دریافت که از فرط تکرار فروش دارو به صورت قاچاق و روایت متواتر و پر تکرار بازار مشهور به «ناصر خسرو» در تهران، به ذهن بسیاری مان متبادر می‌شود. بازاری که در آن همه نسخه‌های دارویی را می‌توان با پرداخت مبالغی هنگفت پیچید و در این ایام کرونا، روایت‌هایی از فروش انواع واکسن‌ها در آن هم منتشر شده که تمامی ندارند.
بازار دارو‌های بیهوشی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست، با این تفاوت که تقاضا‌های کمتری به سمتش گسیل می‌شود و در نتیجه، فرصت برای اختصاصی کردن کانال فروش این دست دارو‌ها برای عده‌ای سودجو به شدت فراهم آمده است تا جایی که ترجیح داده اند دورکاری پیشه کرده و به کمک شبکه‌های اجتماعی و در فضای مجازی نسبت به فروش اقلامی که کمبودشان در بازار به شدت محسوس است، اقدام نمایند!
این را می‌شود از بررسی بازار این دست دارو‌ها در کشور دریافت که دست کم در اقلامی مانند «پروپوفول «(که در بازار به "پوفول" شهرت دارد) یا «تیوپَنتال سدیم» با کمبود در سراسر کشور مواجه است، یا حتی انواع دارو‌های شل کننده عضلانی که پیش از عمل استفاده می‌شوند، مانند «ساکسینیل کولین» و «سیس-آتراکوریم» و یا از آن‌ها فراتر، گاز‌های بیهوشی مثل «سِوُوفلوران» و «ایزوفلوران». دارو‌هایی که نایاب هستند، اما نه در دکان سودجویانی که شعبه مجازی «بازار ناصر خسرو» را دایر کرده اند!
درباره سودجویانی سخن می‌گوییم که برخی شان آزادانه و بی هیچ گزندی در اینستاگرام به فروش دارو‌های نایاب بیهوشی مشغول هستند و در کنار آن در امثال تلگرام و واتس اپ هم فعالیت دارند و حتی گزارش فعالیت شان به مراجع قانونی هم مانع از تداوم فعالیت شان نشده و نمی‌شود. این را دکتر داروسازی می‌گوید که کمبود‌های دارویی موجب شده پیگیری این موضوع را در دستور کار قرار بدهد و به رغم رسیدن به نتایجی قابل اعتنا، نتوانسته به کاسبی با جان مردم پایان دهد.
او در این باره می‌گوید: بحث فروش دارو‌های نایاب بیهوشی بسیار متفاوت از بحث فروش دارو‌های دیگر یا حتی واکسن توسط سودجویان است چراکه دارو‌های بیهوشی با جان بیماران سر و کار دارد. از این رو مجاب به پیگیری شدم و در بررسی هایم متوجه نکات دردناک تری شدم از جمله این نکته که برخی از فروشندگان این دارو‌ها در شبکه‌های اجتماعی، اصطلاحا تک فروشی ندارند و اصلا کمتر از یک باکس از هر دارو را نمی‌فروشند و به نوعی "کلی فروش" هستند!
وی در ادامه با تاکید بر مستندسازی برخی مذاکراتش با این فروشندگان و ارائه آن‌ها به سازمان غذا و دارو در زیرمجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان، می‌گوید: در کمال تعجب، وقتی مستندات را در سامانه مخصوص بارگزاری کردم، با هیچ پاسخی مواجه نشدم تا جایی که مجبور شدم با تماس‌های تلفنی مکرر ماجرا را پیگیری کنم که در نهایت به این پاسخ منجر شد که گزارش‌های دریافتی از بنده را در اختیار پلیس فتا گذاشته اند.
بی تفاوتی متولی این حوزه به گزارش تخلفاتی تا این اندازه خطرناک و موکول کردن همه چیز به پیگیری‌های انتظامی، به خوبی نشان می‌دهد که چرا فعالیت سودجویان در این عرصه با قوت و قدرت ادامه دارد و افراد پیگیر، با بلاک شدن و حذف کامنت ها، مسدود شده و از سر راه برداشته می‌شوند تا مبادا به این تجارت پرسود گزندی وارد شود. تجارتی که وزارت بهداشت حتی برای دریافت مستندات و گزارش‌های مربوط به آن، حاضر به شکایت از ایشان هم نیست و تنها به گزارش آن به پلیس اکتفا می‌کند!
این در حالی است که می‌دانیم از جمله خصیصه‌های دارو‌هایی که در مجاری غیررسمی و زیرزمینی به فروش می‌رسند، شک و شبهات در خصوص اعتبار آن‌ها و واقعی بودنشان است. گزاره‌ای خطرناک که این تصور را به وجود می‌آورد که مقابله با سودجویان در این عرصه به قید فوریت در دستور کار قرار گیرد، در حالی که واقعیت چیز دیگری نشان می‌دهد؛ صفحات و گروه‌هایی در فضای مجازی که روز به روز بر تعداد دنبال کنندگان شان افزوده می‌شود و ما به ازایشان درد و رنج و بیماران و همراهان ایشان است و پر شدن جیب سودجویانی که جان مردم را گروگان گرفته و می‌گیرند!
وضعیتی غیرقابل قبول که «تابناک» آمادگی دارد توضیحات و پاسخ مسئولان در خصصوص آن را دریافت کرده و برای تنویر افکار عمومی منتشر نماید، با این یادآوری که مستندات پیگیری‌های صورت گرفته و گزارش برخی تخلفات به سازمان غذا و دارو نزد ما محفوظ است.