استان زنجان ۱.۳ درصد مساحت کل کشور را دارد. این استان با داشتن ۸۴۵ هزار هکتار عرصه های مناسب کشاورزی، پنج درصد اراضی کشاورزی کشور را دارد.
بخش کشاورزی در استان زنجان بیش از ۹۰ هزار بهرهبردار دارد که به تولید انواع محصولات زراعی و باغی اشتغال دارند.
اکنون نزدیک سه میلیون تن انواع محصولات کشاورزی دراستان تولید می شود که به گفته کارشناسان با اجرای اجرای طرح های بهره ورانه این میزان تولید می تواند به ۲ برابر افزایش پیدا کند.
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان این استان از نظر میزان سطح محصولات زراعی استان در کشور در جایگاه ۱۲ و از نظر میزان تولید محصولات زراعی استان در جایگاه ۱۵ در کشور قرار دارد.
از نظر توزیع استانی میزان تولید محصولات باغبانی استان در جایگاه ۱۸ در وسطح محصولات باغبانی در جایگاه ۱۷ در کشور قرار دارد.
افت کمی و کیفی منابع آبی استان و ایجاد مشکلات برای بهره برداران کشاورزی
تداوم کاهش میزان بارندگیها از یک سو، افت حجم منابع آبی از سوی دیگر و پیش بینی ها در خصوص وضعیت آینده، صدای زنگ خطر خشکسالی و کمآبی در زنجان را بلندتر از قبل کرده و اکنون این پدیده به داستانی ادامه دار و نگران کننده در استان بدل شده است.
بر اساس اعلام سازمان آب منطقه ای زنجان سالانه به طور متوسط بیش از ۷۰ سانتیمتر سطح آب های زیرزمینی در دشتهای استان پایین می رود. این افت منابع آب زیرزمینی در دشت ابهر شدت بیشتری دارد و به ۲ برابر میزان میانگین نیز می رسد. از طرفی کاهش بارندگی ها و محدود شدن منابع آب جاری و ذخایر سدها چالش های دیگری در تامین منابع آب مورد نیاز در بخش های مختلف به وجود آورده است.
رییس جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: خشکسالی هم تبعات کوتاه دارد و هم پیامدهای بلند مدت. تبعات بلند مدت موضوعات زیرساختی مثل توسعه باغات و پرورش دامهای مولد را تحت الشعاع قرار می دهد. در حوزه زارعت و باغداری باعث به وجود آمدن حمله آفات و بیماری می شود که عوارض طولانی مدتی می تواند بر تولید بر جا بگذارد.
جواد تاراسی با بیان اینکه برای مقابله با خشکسالی، توسعه کشت ارقام متناسب با کم آبی را به عنوان یک راهکار موثر، در دستور کار داریم، افزود: زنجان از جمله استان هایی است که با چالش های مربوط به شرایط کم آبی در آن مواجه ایم، برای مقابله با خشکسالی تدابیر متعددی را اتخاذ کردیم تا در نتیجه آنها مدیریت بهینه مصرف آب در پهنه های کشت را محقق کنیم. توسعه کشت های گلخانه ای یکی از راهبردها در استان است، که گسترش آن نیازمند تقویت حمایت ها است.
وی افزود: گیاهان دارویی نیز اغلب در طول سال یک تا دوبار نیاز آبی دارند و از طرفی در اقتصاد کشاورزی هم جاگاه قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند، از این رو تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم آب بر به دلیل وجود خشکسالی های اخیر یکی از نیازهای اساسی استان است. تامین یارانه برای ارائه نهاده ها گیاهان دارویی و افزایش تسهیلات ارزان قیمت می تواند در توسعه کشت این نوع گیاهان در استان تاثیر قابل توجهی داشته باشد.
تجهیز اراضی به سامانه های نوین آبیاری گامی مهم در ارتقای بهره وری در بخش کشاورزی
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان می گوید: از مجموع ۱۲۴ هزار هکتار از زمینهای مستعد توسعه سامانههای نوین آبیاری در این استان، تاکنون بیش از ۵۵ هزارو ۱۵۶ هکتار معادل ۵۰ درصد اراضی، به این سامانهها مجهز شده است.
وی مجموع زمین های آبی استان زنجان را ۱۸۷ هزار هکتار اعلام کرده و ادامه می دهد: در نتیجه راه توسعه سامانه های آبیاری نوین در زمین های کشاورزی، بر اساس برآوردهای انجام شده، تا کنون در مصرف ۲۳۷ میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
تاراسی با اشاره به اینکه یکی از راههای بهبود تولید در بخش کشاورزی حرکت به سمت کشاورزی صنعتی است، اظهار داشت: در حوزه آب استان توجه ویژه و کافی صورت نگرفته و کشاورزان همچنان به صورت سنتی نسبت به آبیاری سطح زیر کشت خود اقدام می کنند.
اجرای طرح جهش تولید در دیمزارهای استان در سطح ۲۰۰ هزار هکتار نیازمند تسهیلات
بالا بودن نسبت اراضی دیم به آبی در استان زنجان از چالش عمده حوزه کشاورزی در این استان است. با این حال با تولید بذرهای اصلاح شده و سایر تمهیدات تلاش بر این است تا افزایش تولید در واحد سطح در اراضی دیم نیر افزایش یابد. در این راستا اجرای طرح جهش تولید در ۲۰۰ هزار هکتار از دیمزارهای استان به منظور افزایش میزان تولید و تثبیت آن در واحد سطح در دستور کار قرار گرفته است.
بنابر اعلام مسوولان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان افزایش تولید در دیمزارها با استفاده از ادوات و روش های نوین کشاورزی همچون اجرای خاکورزی حفاظتی، استفاده از کودهای بذر مال، ریزمغذی ها و رعایت تناوب زارعی غلات و حبوبات قابل دسترسی است که این موارد در اجرای طرح جهش تولید در دیمزارهای استان مورد نظر قرار گرفته است.
از امتیازات این طرح ارائه تسهیلات قرض الحسنه جهت خرید ادوات کشاورزی همچنین برخورداری از بیمه یارانهدار محصولات کشاورزی است که به زعم کارشناسان در صورت افزایش میزان تسهیلات میتوان میزان موفقیت اجرای طرح را بالا برد.
نوسان شدید قیمت نهادههای کشاورزی و اعمال سیاست های محدودکننده در قیمت محصولات
نوسان شدید قیمت نهاده های کشاورزی، افزایش هزینه تولید و اعمال سیاست های محدود کننده و کنترلی در خصوص قیمت محصولات از چالش های عمده پیش روی کشاورزان است. اجرای اصلاح الگوی کشت می تواند بخشی از نوسانات قیمت را در محصولات کشاورزی بر طرف کند.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان هدف از اجرای طرح اصلاح الگوی کشت، تولید محصولات کشاورزی بر اساس نیاز بازار و متناسب با شرایط اقلیمی و شرایط آبوخاک در مناطق مختلف استان است.
تاراسی توسعه ناکافی شرکت های استارتاپی در حوزه بازار کشاورزی را از دیگر کاستی ها در استان بر شمرد و گفت: امروز باید برای بازاریابی محصولات به سمت چنین موضوعاتی برویم.
وی با بیان اینکه توسعه فرآوری محصولات کشاورزی و گسترش صنایع تبدیلی از اولویت های سازمان جهاد کشاورزی استان است، می افزود: توسعه صنایع تبدیلی در گرو بهره گیری از همه ظرفیتها و ایجاد تسهیلگریهای لازم است.
تاراسی با بیان اینکه با فرآوری محصولات کشاورزی از هدر رفت بیش از ۱۱۰ هزار تن محصول کشاورزی در استان جلوگیری میشود، اظهار می کند: با گسترش صنایع تبدیلی عواید بیشتری از تولید در مقایسه با خام فروشی، نصیب کشاورزان میشود.
بلاتکلیفی کشاورزان خسارت دیده در خصوص امهال و یا عدم امهال تسهیلات کشاورزی در سال جاری
به طور معمول در سال هایی که با خشکسالی و یا دیگر بلایای طبیعی از جمله سرمازدگی، تگرگ و سیل مواجه می شویم، دولت تمهیداتی را برای امهال بازدپرداخت تسهیلات کشاورزان در نظر می گیرد ولی امسال تا کنون در این خصوص با وجود مصوبه دولت قبل در این زمینه، اعتبار و تضمینی به بانک کشاورزی داده نشده است. این در حالی است که حجم خسارت در سال جاری نسبت به سال های گذشته در بخش کشاورزی به مراتب بیشتر است.
مسوول بخش اعتبارات مدیریت امور شعب بانک کشاورزی استان زنجان در این زمینه گفت: هر ساله در بودجه برای حمایت از کشاورزان خسارت دیده در اثر حوادث طبیعی، حمایتهایی در نظر گرفته می شد که این موضوع تا کنون به لحاظ اعتباری تامین منابع نشده است.