به گزارش ایرنا، روز پژوهش فرصتی برای بازگویی اهمیت این مقوله مهم در مسیر رشد و توسعه جوامع است.

باید اذعان کرد بدون پژوهش هیچ جامعه و کشوری نمی تواند در مسیر رشد و توسعه قرار بگیرد اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد.

نقش پژوهش در توسعه همه‌جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سیاست و جامعه دانست، اما علی رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهمیت مقوله پژوهش، پبشبرد اهداف این حوزه در کشورمان با دشواری‌های ساختاری و عملکردی فراوانی مواجه است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین به مناسبت فرارسیدن روز پژوهش و بررسی چرایی اهمیت پژوهش گفت و گویی را با علی رجب پور رییس بنیاد نخبگان استان قزوین ترتیب داده که آنرا در ادامه می خوانید.

                                                             ایرنا. پژوهش چرا اهمیت دارد؟

پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است و حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافته گویای این واقعیت است.

پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعه همه جانبه یک جامعه یا کشور است و باید اذعان کرد قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است.

بنابراین نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود و موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله دانشگاه ها، صنایع، کشاورزی
 و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد.

 بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود، ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است.

از سویی دیگر اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است و حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافته گویای این واقعیت است.

ایرنا. کارکردهای پژوهش را نام ببرید؟

پژوهش کارکردهای متعددی دارد، پژوهش دانش نو می‌آفریند، امکان کشف کاربردهای جدید برای دانش های کهن را فراهم می‌سازد، به آموزش بهتر می‌انجامد، چرا که دانش نو و برنامه‌های آموزشی، مکمل یکدیگرند.

پژوهش همچنین می‌تواند منبع درآمد باشد بنابراین اختصاص منابع مالی برای این حوزه هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری است.

پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهای جامعه می‌شود و به بشر این توانایی را می‌دهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد و در نهایت پژوهش موجب پیشرفت جامعه می‌شود و یک توسعه پایدار را در کشور به وجود می آورد.

ایرنا. نقش پژوهش در دست یابی کشورها به توسعه پایدار چیست؟

پژوهش، پلی به آینده و کلید رشد و توسعه جوامع به شمار می رود و بدون آن پیشرفت کشورها در عرصه های مختلف قابل تصور نیست.

تحولات زندگی بشر در قرن بیستم نشان از گسترش روز افزون اهمیت علم و تحقیق داشته است، به ویژه در نیمه  دوم این قرن کشورهای صنعتی و در حال توسعه با آگاهی از نقش پژوهش در خلق فن‌آوری و شتاب‌دهی برای توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقویت و ارتقای بخش تحقیق کرده اند.

 از این رو است که می‌توان گفت بین پیشرفت بخش تحقیق و شتاب توسعه فراگیر و پایدار در هر کشور ارتباط مستقیم برقرار است.

امروزه هرکشوری برای رسیدن به توسعه پایدار باید در حوزه پژوهش سرمایه گذاری کند، هر حرکت پایداری چه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باید دانش بنیان باشد و  اگر همه به این مهم اعتقاد داشته باشیم مسلما توسعه پایدار در کشور نهادینه می شود.

آموزش در کنار پژوهش معنا، پویایی و نشاط لازم را خواهد داشت و وجود ذهن پژوهشگرانه، عاملی می‌شود برای خلق پویایی و تحرک و نوآوری که در حد ایده آل و مطلوب به شکل کارآفرینی نمود پیدا می کند.

 البته در کنار حمایت های دانشگاه ها فراهم سازی زیر ساخت های تقویت پژوهش های بنیادی و کاربردی در کشور مستلزم  همکاری و پشتیبانی هرچه بیشتر مسئولان و تلاش هر چه بیشتر اعضای هیات های علمی و پژوهشگران است.

                                                          ایرنا. نقش پژوهش در توسعه جامعه چیست؟

کشورهای توسعه یافته دارای نظام پژوهشی ارگانیک هستند که نشانگر نوعی پیوند و ارتباط متقابل و مستمر بین سیاست های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی با سیاست های تحقیقاتی می باشند.

پژوهش از ارکان اساسی توسعه و رشد یک جامعه است، جامعه‌ رو به توسعه نیازمند نهادهایی است که فرهنگ پژوهش را در مسیرهای خود به جریان بیاندازند.

توسعه پایدار با ساختارهای علمی و پژوهشی جامعه، رابطه‌ای تنگاتنگ دارد که از خلال آن می‌توان از یافته‌ها و نظریات ارزشمند در جهت اهداف ملی بهره‌برداری کرد و همچنین فرهنگ تحقیقات به همراه خود نوعی آینده‌نگری را همراه دارد.

شناخت ظرفیت‌های علمی و پژوهشی می‌تواند در اشاعه و تقویت فرهنگ پژوهش موثر باشد، از سویی دیگر آموزش و پژوهش نقش موثری در بهبود عملکرد بنگاه های اقتصادی و افزایش درآمدزایی آنها نیز خواهد داشت و دولت باید با استفاده از راهکارهایی نظیر اعطای امتیازات و حمایت از بنگاه هایی که در امر پژوهش سرمایه گذاری می کنند، سایر بنگاه های اقتصادی را نیز به این موضوع مهم تشویق و ترغیب کند.

براساس مطالعات انجام شده در این زمینه کشورهای توسعه یافته دارای نظام پژوهشی ارگانیک هستند که نشانگر نوعی پیوند و ارتباط متقابل و مستمر بین سیاست های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی با سیاست های تحقیقاتی می باشند.

 در مقابل کشورهای در حال توسعه دارای نظام پژوهشی موزائیکی می باشند و ما در این کشور ها شاهد عدم پیوند و ارتباط ارگانیکی این عناصر در دل نظام تحقیقاتی هستیم، در استراتژی توسعه هر جامعه ای، استراتژی تحقیق و توسعه در دل آن نهفته است.

ایران اگر می خواهد به توسعه اقتصادی و اجتماعی دست پیدا کند، باید مناسبات بین نظام های تحقیقاتی و نظام اقتصادی اجتماعی را به درستی درک کرده و با برنامه ریزی دقیق و لازم در فرآیند توسعه همه جانبه جامعه تعادل برقرار کند.

ایرنا. پژوهش های تقاضا محور از چه جایگاهی برای رشد و توسعه جوامع برخوردار هستند؟

نقش پژوهش‌های تقاضا محور و کاربردی به عنوان پژوهش‌های کلیدی و گره گشای مسائل و مشکلات جامعه در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و صنعت در پیشبرد و توسعه جوامع در حال توسعه و پیشرفته امری بدیهی است و به طور مثال در همین دوران کرونا شاهد بودیم که نیاز کشور به واکسن کرونا بخوبی با وجود تحریم های ظالمانه کشور با سرمایه به دست آمده از محل پژوهش مرتفع شد و توانستیم جزو چند کشور معدود تولید کننده واکسن باشیم.

بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص جایگاه پژوهش و تأکید ایشان بر حرکت انقلابی در زمینه نهضت علمی نشانگر دغدغه رهبر و مسئولان نظام در این عرصه است.

اگر پژوهش بر مبنای مسائل و مشکلات جامعه انجام  نشود، نتایج تحقیقات کاربردی نخواهد بود، توسعه هم راستا با پژوهش محقق می‌شود و رویکرد حال حاضر در جهان به پژوهش، تجاری سازی و اقتصادی کردن فناوری و پژوهش با توجه به نیازهای یک کشور است تا بتوان از نتایج حاصله از آن در تولید و اشتغال بهره گرفت.

 امروزه برای توسعه و پیشرفت چرخه اقتصاد باید علم را به سوی تجاری سازی و خلق ثروت سوق داد و به ایده ها اهمیت داد.

ایرنا. پژوهش از منظر اقتصادی و فرهنگی چه تاثیری دارد؟

سهم پژوهش از بودجه سالیانه کشورهای توسعه یافته در حدود چهار درصد می باشد، در حالیکه در ایران این شاخص حدود یک درصد است.

 در این میان می توان به نقش بخش خصوصی و سرمایه گذاری در انجام پژوهش و تحقیقات در صنایع مرتبط اشاره کرد تا بتوان این خلای پژوهشی در سازمان های دولتی را پر نمود.

پژوهش پلی به آینده بشر و جوامع مختلف بشری است وکارکرد اصلی تحقیقات در دنیای جدید، نوآوری است که موجب تحول در فعالیت‌های اقتصادی می‌شود و در واقع  پژوهش و پژوهشگر در فرآیند توسعه اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند.

امروزه سرمایه گذاری در بخش پژوهش کارامدترین شیوه سرمایه گذاری طولانی مدت است و توسعه در بخش های مختلف از جمله اقتصادی هر جامعه ای تا حد بسیار زیادی به آن بستگی دارد.

اگر پژوهش‌ها در راستای صنعت و نیازهای جامعه یک کشور باشند در این صورت می‌تواند اقتصاد کشور را بهبود بخشد.

به اعتقاد صاحب نظران امروزه عامل اصلی رشد اقتصادی، توسعه سرمایه گذاری و تولید، داشتن اطلاعات جدید و به روز است و این  بحث بر اصل سرمایه گذاری مقدم است و هر اندازه این بخش رشد کند، اقتصاد نیز شکوفاتر می شود که این مهم با پژوهش و نوآوری بدست می آید.

اگر به طور عام فعالیت های بخش اقتصاد و به طور خاص بخش تولید بر پایه نتایج حاصل از طرح های پژوهشی و تحقیقاتی معتبر همراه با برنامه ریزی اصولی باشد، اقتصاد و محصولات تولیدی می تواند به لحاظ کیفیت مطلوب در سطح بازارهای بین المللی با تولیدات دیگر کشورها رقابت کند.

کشورهایی که در بحث تولید و سرمایه گذاری با مواد خام و اولیه سر و کار دارند و اقتصادشان بیشتر متکی بر صادرات مواد اولیه و خام مانند نفت یا محصولات کشاورزی است و پایانه پژوهشی ندارد قادر به کم کردن فاصله خود با دنیای پیشرفته نیستند.

بدیهی است توجه نکردن برخی کشورها به امر پژوهش با وجود دارا بودن منابع و امکانات خدادادی از جمله ذخایر انرژی و نیروی انسانی مستعد و پویا ، سبب شده که در عرصه اقتصاد و بازار تجارت جهانی، جایگاه خود را در اختیار کشورهای صنعتی قرار دهند.

از این رو امروزه سرمایه گذاری در بخش پژوهش کارامدترین شیوه سرمایه گذاری طولانی مدت است و توسعه در بخش های مختلف از جمله اقتصادی هر جامعه ای تا حد بسیار زیادی به آن بستگی دارد.

ایرنا. آیا مسیر توسعه کشور بر مدار پژوهش جلو می رود؟

بودجه و هزینه کرد تحقیق و توسعه در کشور حدود ۰.۵ درصد برآورد شده که به معنای وجود فاصله بزرگ با اهداف بلند انقلاب، یعنی چهار درصد است و ما هنوز در این حوزه کارهای زیادی داریم که باید انجام دهیم.

 ناگفته نماند که آمار مناسبی از میزان تحقیق و توسعه بخش خصوصی در دسترس نیست و هیچ‌کدام از این‌ها به معنای نفی توجه جدی‌تر به بهبود نظام علمی دانشگاهی کشور نیست.

ایرنا. وضعیت پژوهش در استان قزوین چگونه است؟

اگرچه پژوهش، یک عنوان عام است اما ما باید در همه عرصه‌ها از جمله کشاورزی،  صنعت و معدن ورود پیدا کنیم و با توجه اینکه تولید با رویکرد جهانی خوب است اما اگر این مساله با تکیه بر منابع و ثروت‌های داخلی صورت بگیرد، بدون شک در خدمت توسعه داخلی قرار داده خواهد شد.

استان قزوین هم قدم های مثبتی در راستای پژوهش محور کردن اقدامات برداشته است ولی این اقدامات کافی نیست و باید برای رسیدن به توسعه پایدار پژوهش در سرلوحه اقدامات قرار گیرد و به یک فرهنگ عمومی در بین مدیران و اعضای جامعه تبدیل شود.