به گزارش خبرنگار مهر، فریبا علاسوند شنبه در دومین نشست پژوهشی ابریشمانه در شیراز با اشاره به مسائل حوزه زنان و فعالیت های حوزه زنان گفت: از نظرفقهی زن وظیفه نان آوری ندارد.
این پژوهشگر حوزه زن و خانواده درباره اینکه زنان در اسلام حتما باید تحت سرپرستی باشند یانه، توضیح داد: این در واقع یک نوع حکم امتنانی برای زنان است که نگران نان و آبشان نباشند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تحت سرپرستی بودن زنان در واقع نوعی محرومیت و ایجاد یک حرام شرعی برای زنان نسبت به مسئله ی کار و تحصیل نیست. این دو مسئله را باید تفکیک کرد. ما یک بحث اشتغال یا کسب درآمد داریم. یک بحث نان آوری داریم.چیزی که از نظر فقهی از دوش زن برداشته شده،نان آوری است. یعنی به صورت حکم اولیه هیچ کس و هیچ قدرتی نمی تواند به یک زن بگوید که تو باید مخارج دیگران یا حتی مخارج خودت را تامین کنی.
وی افزود: منظورم از حکم اولیه این است که در شرایط خاص مسئله میتواند متفاوت باشد. ولی در احکام اولیه ما چنین تکلیفی را بر عهده زن نگذاشته اند. لذا اگر دختر پدری است یعنی درواقع نان خور پدر به حساب می آید ، پدر موظف است این تامین را انجام بدهد. اگر هم ازدواج کرد همسرش موظف است.
نفقه توصیه ای نیست، حکم شرعی است
دکتر علاسوند بحث نفقه را یک بحث حمایتی خیلی پیشرفته در مسایل اسلامی دانست و گفت: نفقه یعنی اینکه خوراک و مسکن و نیازهای بدیهی زن باید بصورت متعارف تهیه بشود. محاسبه نفقه یک معیار عمومی دارد، یعنی کسی نمی تواند بگوید که مگر بابای من برای مادرم چه می خریده؟ من هم این مقدار را برای تو می خواهم تهیه کنم. نفقه متناسب با شرایط روز است و حتی طبقه اجتماعی فرد هم در محاسبه آن مهم است.
این فعال حوزه زنان تاکید کرد: وقتی یک زن و شوهری با هم ازدواج کردند و از قبل هم امکانات و شرایط همدیگر را می دانستند نمی توانند علیه آن شرایط بعد از ازدواج تغییر رویه بدهند. در تحریرالوسیله حضرت امام هست که اگر زنی میلیونر هم باشد نفقه اش بر عهده شوهرش است. یعنی باید او خوراک و مسکن و پوشاک را تهیه کند. این درواقع یک جور رفع تکلیف از عهده زنان در این باب است.
علاسوند تصریح کرد: این صحبتها درباب نفقه توصیه نیست بلکه حکم شرعی است. اتفاقا توصیه های جالبی متعاقب این حکم شرعی هم داریم. امام خمینی در تحریرالوسیله آورده اند البته مستحب است، که آنچه شوهر برای زن از خانه و مسکن و خوراک و پوشاک و مسکن، تهیه می‌کند بهتر از آنی باشد که در خانه پدرش دارد. این توصیه هست.
این استاد دانشگاه با اشاره به سختگیریهای اسلام نسبت به طلاق ابراز داشت: به رغم تمام سختگیری ها یک موردی که زن مجاز است برای طلاق اقدام کند و گفتند اگر مثلا مرد هم نخواست طلاق بدهد، قاضی این طلاق را بدهدجایی هست که مرد از پس مخارج متعارف زن برنیاید. پس دراین موارد مهم هم قانون است هم حکم شرع، منتها اطلاع کافی نیست. بعد هم بافت خانواده یک بافت خاصی است اکثرا ترجیح می‌دهند سازش کنند.
وی ادامه داد: باوجود این حکم، اگر یک زنی خودش بخواهد در امر نان آوری دخالت کند و کسب درآمدداشته باشد، آزاد است. البته در برخی شرایط خاص هم ممکن است زنی سرپرست خانه شود. یعنی اگر من گرسنه ماندم نمی توانم بگویم من شوهر ندارم، همینجور بایستم تا از گرسنگی بمیرم. انسان برای حفظ جان خودش وظیفه دارد. بنابراین اگر در شرایطی قرار گرفت که کسی نبود برای او درآمدی تامین کند خودش موظف است این کار را انجام دهد.
وی ادامه داد: روایت داریم که پیامبر خیلی در نماز عید فطر همه راسفارش کرد. برای زن ها خطبه خوانی کرد که زکات را بدهید ولو از طلا و جواهرتان بفروشید زکات بدهید. بعد همسر ابن مسعود که قاری قرآن بود و نابینا و از کارافتاده بود، از پیامبر اکرم (ص) سوال کرد که من نمی توانم زیاد صدقات بدهم، چون که من باید هم مخارج بچه ها را تامین بکنم، هم ابن مسعود که می بینید نابینا هست، من هم در ثوابی که امروز شرح دادید، شریکم؟ حضرت فرمودند تو دو برابر ثواب می بری. چون وظیفه ات نیست از نظر حکم اولیه. الان که در این شرایط قرار گرفتی پس درواقع هم ثواب صدقات به تو می دهند هم ثواب نفقه به تو می دهند.
پرونده های زنان غالبا بدون رمزگشایی به عدالت نمی رسد
علاسوندی در پاسخ به حضار درخصوص اینکه قانون درخصوص رعایت این حقوق الزام آور نیست توضیح داد: تفحص از میزان تمکن مرد اصولا یک امر حاکمیتی است فقه تقصیری ندارد احکام فقهی مشخص است. شما از اجرای قانونی گلایه دارید. از این دست موارد زیاد است. من درباره پرونده های خانواده معتقدم پرونده هایی که از سوی زنان مفتوح می شود غالبا بدون رمزگشایی به عدالت نمی رسد، چون آن زن مشکل دیگری دارد و نمی تواند درباره اش صحبت کند یا شاهد ندارد، مهریه اش را به اجرا می گذارد.
وی ادامه داد: در واقع مهریه اش را نمیخواهد این درخواست مهریه برای او پاشنه آشیل است و مشکلش جای دیگری است. در این باره پیشنهاداتی هم دادیم. ولی محقق نشد.
حمایت از اقشار ضعیف در فقه شیعی جزء ضروری عدالت اجتماعی است
این پژوهشگر حوزه زنان و خانواده درخصوص کاهش آسیب مدل های حمایتی از زنان سرپرست خانوار نیز ابراز داشت: از لحاظ فقهی احکام مشخصی برای حمایت از اقشار ضعیف به خصوص بانوان داریم. حمایت از اقشار ضعیف در فقه شیعی جزء ضروری عدالت اجتماعی است.
وی ادامه داد: مشکل ما خلاء فقهی نیست ما فرم را درست می کنیم اما میانه راه رها می شود. گذشته از اجرایی نشدن احکام و قوانین موجود، هیچ دولتی از پس کمک نقدی به همه کسانی که در شرایط ریسک قرار دارند، بر نمی آید. این موضوع الگویی نیست که در دنیا اجرا بشود. ما باید به سمت توانمندسازی این افراد در جهات چندگانه برویم. خیلی وقتها ما به خانواده ای پول می دهیم و این پول هدر می رود، چون آن خانواده هزار مشکل دارد و نمیتواند اولویت بندی کند، اکثر آدم هایی که در شرایط فقر یا گرفتاری های دیگر مثل اعتیاد هستند، عقلانیت معیشتی شان ضعیف می شود و باعث می‌شود بدون پیشرفت در همین طبقه بمانند. متاسفانه درگیر همان اصطلاح فقر، فقر می زاید و ضعف ضعف می زاید، می‌شوند.
وی تاکید کرد : حمایت قوی و باکیفیت اما به صورت موقت وتا زمان توانمند سازی این افراد حلقه مفقوده ارتقای مدل های حمایتی ماست. امیر المومنین جمله کلیدی دراین خصوص دارند. از حضرت پرسی دند عدل بهتر است یا جود؟ حضرت فرمودند عدل. برای اینکه جامعه ای که عادلانه اداره نمی شود، یک عده ای همیشه فقیر دارد که عده ای باید همیشه به آنها کمک کند این جامعه مریض است.همیشه منت روی سر آن آدم است. اما وقتی جامعه عادلانه است، من میگویم حقم را میگیرم، حالا یک عده ای هم کنارش سخاوت کنند.
وی با تاکید برایجاد توانمندی و قابلیت رقابت واقعی گفت: یکی از دوستان خیریه ای داشتند و وسایلی را تولید می کردند، من به نیت خیر و حمایت وسیله خریدم اما بعد به مسئول خیریه گفتم کیفبت پایین بود، من بار دوم نمی خرم. گفت اینها نیازمند هستند. تاکید کردم این فکر را به آنها القا نکنید که چون در این شرایط هستند خیرین باید مدام بخرند و دور بریزند . این فکر اشتباه است. دراین صورت این فرد تا ابد پیشرفت نمی کند.
علاسوندی توضیح داد: این مسائل خیلی مهم است. اگر میخواهید در این زمینه ها کار کنید، از نظر من یک مجمع جامع الطرافی میخواهد که در همه زمینه ها کار کند. برای تغییر این روند امداد فرهنگی لازم است. کلا در مکتب اهل بیت(ع) زنان توانمند هستند، هرفردی توانمند نیست طبق مکتب اهل بیت جلو نرفته است. توانمندی و مهارت آموزی رابطه مستقیم با عزت نفس هم دارد و خیلی میتواند در کاهش مشکلات موجود موثر باشد.
این پزوهشگر بیان کرد: یکی ازطرح هایی که در همین راستا به آموزش و پرورش دادیم درخصوص توانمند سازی نوجوانان است که میتواند آینده مطمئن تری برای آنها رقم بزند.
به گزارش مهر این نشست‌ها طلیعه یک کار پژوهشی در این حوزه است و بصورت ماهانه ادامه دارد. مهمان‌های این سلسله نشست‌ها از بین مسئولین اجرایی حوزه زنان، اساتید دانشگاه و صاحبنظرانی که دراین حوزه پژوهش داشتند و فعالان مردمی حوزه زنان که مدل اجرایی موفقی در کارنامه دارند انتخاب می‌شوند تا ازمیان این گفتگو ها، ارتقای مدل‌های حمایتی موجود ورفع آسیب‌های آن حاصل شود.
