به گزارش روز شنبه ایرنا از سازمان حفاظت محیط زیست، سیروس زارع با اشاره به ثبت جهانی تالاب کمجان استان فارس در اولین کنوانسیون بین المللی تالاب ها در رامسر در سال ۱۹۷۳، اظهار داشت: پس از ثبت این تالاب و از آنجا که مجموعه تالاب های ۳ گانه طشک، بختگان و کمجان در انتهای حوضه آبی رودخانه کر قرار دارند، توجه کافی به سلامت آنها صورت نگرفت و تالاب کمجان در سال ۱۳۶۲ و به منظور توسعه کشاورزی، زهکشی شد.
وی، فقر دانش و آگاهی عمومی نسبت به کارکرد زیستگاه ها را از جمله عوامل خشک شدن تالاب کمجان عنوان کرد و افزود: متاسفانه مجریان برنامه های توسعه کشاورزی در منطقه، معادلات آبی را در اجرای پروژه زهکشی کمجان به درستی لحاظ نکردند وگرنه هیچ گاه یک تالاب را در منطقه ای که آب کافی برای توسعه کشاورزی ندارد، خشک نمی کردند.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان ادامه داد: پس از خشک شدن تالاب کمجان، نه تنها توسعه کشاورزی در منطقه اتفاق نیفتاد بلکه بستر خشکیده تالاب هم به کانون ریزگرد تبدیل شد که تبعاتی برای ساکنان منطقه و مزارع اطراف در پی داشت.
زارع تصریح کرد: پس از سال های دهه ۷۰ احداث ۲ سد ملاصدرا و سیوند در سرچشمه های رودخانه کر به عنوان یکی از پرآب ترین رودخانه های استان فارس با تنوع زیستی گسترده، به خشک شدن این رودخانه منجر شد و این موضوع آسیب های جدی به کشاورزی منطقه و اشتغال و معیشت کشاورزان وارد کرد که حتی باعث مهاجرت شماری از آنها شد.
وی افزایش فشار اقتصادی، گسترش فقر و ناامیدی و تهدید سلامت جوامع محلی را از دیگر پیامدهای خشک شدن بستر رودخانه کر و تالاب کمجان عنوان کرد و افزود: ما برای امیدوار کردن مردم هیچ راهی نداشتیم جز اینکه از دست آسیب هایی که خودمان به طبیعت وارد کرده بودیم، به طبیعت پناه ببریم، بهترین و در دسترس ترین اقدامی که می شد انجام داد، کار کردن روی قسمت های خشکانده شده تالاب قدیمی بود تا با احیای آن، یک رونق نسبی حداقلی برای جامعه محلی فراهم کنیم که بتوانند در زون های حاشیه ای به دامداری مشغول شوند و حس امید در آنها زنده شود.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاکنندگان تالاب بین المللی کمجان، خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۸۸ به صورت خودجوش و بدون حمایت هیچ یک از دستگاه ها و تنها با پشتوانه دانش بومی نسبت به مزارع، شیب منطقه و نوع آبیاری و آبگیری که داشتیم، وارد وادی احیای تالاب کمجان شدیم.
وی با اشاره به چالش های پیش روی احیای این تالاب گفت: بحث تامین منابع مالی برای احیای تالاب کمجان، فشار زیادی به ما وارد می کرد، پس از شروع فعالیت های احیایی، شرکت آب منطقه ای با طرح یک شکایت ما را به دادگاه کشاند. پس از طی پروسه چندساله برای دفاع قانونی از اقداماتمان در دادگاه، قاضی پرونده قرار منع تعقیب در راستای دفاع از احیای تالاب صادر کرد که دستاورد ارزشمندی بود.
به گفته زارع، پس از صدور قرار منع تعقیب، فعالیت های احیایی خود را به صورت مستمر تا امروز ادامه داده ایم و هیچ موقع آن را متوقف نکرده ایم.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان تصریح کرد: در کنار فعالیت های اجرایی برای احیای تالاب، فعالیت های آموزشی را در سطوح مختلف برای جوامع محلی، دانش آموزان، بانوان، مسوولان منطقه و... در دستور کار قرار دادیم چرا که نیاز بود احیاء رنگ و بوی مشارکت مردمی به خود بگیرد تا بتواند در پایداری زیستگاه و منطقه تاثیرگذار باشد.
وی با ابراز خوشحالی از تحقق این هدف گفت: در این سال ها شاهد همراهی و مشارکت مردم بودیم و این مشارکت و همراهی سبب شد که تالاب در بدترین شرایط آبی، آبگیری شود.
زارع، افزود: احیای تالاب متکی بر وضعیت موجود بود و ما نمی توانستیم احیا را صددرصد متکی بر آب های رودخانه کر کنیم که پیشتر تالاب از آنجا آبگیری می شد، بنابراین همه ظرفیت ها از جمله رواناب ها، ریزآب ها، بارش های مستقیم، زهاب ها و هرآنچه که می توانست به احیای تالاب کمک کند، هدایت، مدیریت و تجمیع شد، همچنین فعالیت های روی بستر به نحوی انجام شد که ماندگاری این منابع حداقلی آب را افزایش دهد و به پایداری زیستگاه کمک کند.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاکنندگان تالاب بین المللی کمجان یادآور شد: آورده رودخانه کر در ۱۳- ۱۴ سال گذشته به نحو چشمگیری کاهش یافته است و از حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب در سال به کمتر از ۱۵۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
وی با اشاره به قدردانی های صورت گرفته از پروژه احیای تالاب کمجان گفت: سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۳۹۰ ما را عنوان قهرمان ملی تالاب معرفی کرد و در این مدت هم از توجه و حمایت های معنوی این سازمان برخوردار بوده ایم، در سال ۱۳۹۶ هم عنوان خادم خاک ایران را به دست آوردیم و در سال های بعد از این پروژه به عنوان پروژه موفق زیستی مردمی یاد شد، سال گذشته نیز این پروژه موفق به دریافت گواهینامه زیستی از مجموعه انرژی گلوب اتریش شد.
زارع در پایان ابراز امیدواری کرد که تجارب موفق احیای تالاب بین المللی کمجان به عنوان الگویی برای احیای دیگر تالاب های در معرض خطر مورد استفاده قرار گیرد.
