به گزارش خبرنگار فارس از تبریز، ایران کشوری است غنی از منابع طبیعی و ذخایر سرشار زمینی و زیرزمینی، از نفت و گاز گرفته تا کانی‌های معدنی و محصولات متنوع کشاورزی و این ظرفیت را می توان یکی از مهمترین عوامل تاب‌آوری کشور در برابر تحریم‌ها و فشارهای چندین و چند ساله از سوی قدرت‌های جهانی و جریان سلطه بین المللی برشمرد، مزیتی که جمهوری اسلامی ایران را قادر ساخته تا علاوه بر درآمد حاصل از فروش این منابع، بخش مهمی از نیازهای خود به مواد اولیه در بخش‌های مختلف را نیز از همین منابع خدادادی تولید و تأمین کند.
در این بین منابع معدنی از جمله بخش‌هایی هستند که از یک سو با توجه به نیاز جهانی به این مواد و از سوی دیگر وابستگی بسیاری از صنایع و تولیدات داخلی به مواد اولیه استخراجی از دل معادن مدفون در خاک زرافشان کشور از اهمیتی بالا برخوردارند و مس یکی از این مواد معدنی است که به دلیل کاربرد گسترده در طیف وسیعی از صنایع کشور، جایگاه ویژه و منحصر بفردی دارد، ماده معدنی استراتژیکی که یک درصد از کل منابع آن در جهان تنها در یک استان کشور و آن هم آذربایجان شرقی و معدن مس سونگون قرار دارد.
تخمین و برآوردها در خصوص ذخایر معدنی آذربایجان شرقی به ویژه مس سونگون متفاوت است، معدنی واقع در یک منطقه کوهستانی در شمال‌غرب ایران بر روی کمربند مس جهانی که بنا بر برخی بررسی ها بیش از یک میلیارد تن میزان مس ذخیره آن بوده و ذخیره قابل استخراجی در حدود ۷۹۶ میلیون تن دارد، معدنی بر روی ویرانه‌های روستای تخریب شده سونگون در ۱۳۰ کیلومتری تبریز و ۳۰ کیلومتری شهرستان ورزقان که تخمین‌ها در مورد مجموع کل ذخایر قطعی، احتمالی و ممکن آن عددی در حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن سنگ مس با عیار ۰/۶۱ درصد است و طبق اعلام سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، ۴۰ درصد ذخایر مس کشور را در خود جای داده و به گفته معاون سابق هماهنگی امور اقتصادی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز این استان بیش از یک میلیارد تن ذخایر مس معادل ۳۰ درصد از ذخایر مس کشور را در اختیار دارد و رئیس سابق سازمان صمت استان نیز مس‌سونگون را یک ظرفیت بزرگ برای استان و کشور دانسته چرا که ۲۰ درصد ذخایر مس کشور و یک درصد ذخایر مس جهان در این معدن قرار دارد.
این اعداد و ارقام تنها بیانگر بخشی از ظرفیت‌های مغفول آذربایجان‌شرقی در حوزه منابع معدنی است، موضوعی که عابدین خرّم استاندار آذربایجان شرقی نیز در تودیع و تکریم مدیر کل صمت استان بر آن تأکید ویژه کرده و گفته است: جای تأسف است که بدانیم در حوزه معادن کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت موجود در آذربایجان شرقی مورد استفاده قرار گرفته، چرا که معادن دست نخورده‌ای با میلیاردها تن ذخیره در این استان داریم که می‌توانند چندین برابر معدن مس سونگون از لحاظ درآمد و اشتغال‌زایی برای استان مفید باشند و بر همین اساس باید برنامه‌ای هوشمند و هدفدار در این حوزه توسط مجموعه صمت تهیه و اجرا شود.
هر چند استاندار آذربایجان شرقی بر لزوم بالفعل شدن ظرفیت های معدنی کل استان تأکید دارد اما باید گفت که در طول سالیان گذشته کمترین اقدام در این حوزه که همان ایجاد شرکت مس آذربایجان بوده، به انحاء گوناگون بی نتیجه باقی مانده، چه رسد به بهره برداری حداکثری از دیگر منابع معدنی استان، شرکتی که کمترین انتفاع آن برای آذربایجان شرقی و حتی منطقه پیرامونی آن، برخورداری مردمان خود این منطقه از درآمدهای حاصل از منابع سرشاری چون معدن مس سونگون خواهد بود، معدنی که سال‌هاست درگیر پدیده‌ای بنام خام فروشی است و اکنون پس از سال‌ها انتقال مس استخراجی از سونگون به کرمان، بهترین اتفاقی که برای این معدن ارزشمند رخ داده، تبدیل سنگ مس استخراجی به کنسانتره ۲۵ درصد و انتقال آن به هرمزگان برای صادرات و یا دوباره بارگیری به سمت کرمان برای تولید کاتد و شمش مس بوده است و همه این اتفاقات در سایه ابتر ماندن موضوع ایجاد شرکت مس آذربایجان رخ می دهند.
قول مدیرعامل شرکت مس ایران برای پیگیری تشکیل شرکت مس آذربایجان
موضوع شرکت مس آذربایجان تا آنجایی کش دار و بی نتیجه شده که علاوه بر مسئولان و نمایندگان مجلس، مردم استان و منطقه نیز از هر مسیر و ابزاری برای رساندن صدای مطالبه گری خود در این خصوص استفاده می کنند که نمونه آن تشکیل کمپینی در سامانه فارس من خبرگزاری فارس برای درخواست از رییس جمهور جهت تسریع در راه اندازی شرکت مس آذربایجان است.
شرکتی که دست کم همه اقدامات و تلاش های صورت گرفته در نزدیک به یک دهه و از سوی نمایندگان و مسئولان مختلف استان برای تشکیل آن هیچ دستاوردی نداشته و برخی جریان ها و عوامل مشخص در مسیر تحقق این مطالبه به حق مردم آذربایجان دست اندازی و سنگ اندازی کرده اند.
شرکتی که چندی پیش غلامعلی راستی رئیس سابق سازمان صمت آذربایجان‌شرقی از قول مدیرعامل شرکت مس ایران برای پیگیری تشکیل آن خبر داده و به خبرنگار فارس گفته بود: اخیرا در جریان حضور سعید محمد مدیرعامل شرکت مس ایران در تبریز حضور یافته و جلسه وی و مدیرعامل مس سونگون با استاندار آذربایجان شرقی، درخواست جدی مبنی بر تشکیل شرکت مس آذربایجان و انتقال کل امکانات و همه حساب‌های مالی این شرکت به بانک‌های استان تأکید شد و مدیرعامل شرکت مس ایران قول داده این کار را انجام دهد و ما هم پیگیر هستیم حتما این اتفاق برای استان بیفتد.
وزیر صمت هم قول تاسیس شرکت مس آذربایجان را داده است
روح الله متفکر آزاد نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز اواخر پاییز و آذر امسال با انتشار مطلبی در فضای مجازی از تاسیس شرکت مس آذربایجان خبر داده و گفته بود: ماجراهای مربوط به مس سونگون از مهمترین موضوعاتی بوده که در دیدار با وزیر صنعت، معدن و تجارت مطرح شد و وزیر صمت قول داد تا مس سونگون یا مس آذربایجان به شرکت مستقلی تبدیل شود که ما هم برای تمهید مقدمات آماده هستیم و امیدواریم با تاسیس شرکت مس آذربایجان شاهد بهره‌مندی بیشتر منطقه از مواهب معدنی باشیم که راه‌حل ریشه‌ای تمامی مشکلات است و تعدادی از نمایندگان و مسئولین اجرایی استان پیگیر این مسئله بوده و هستند که اخیرا جلسه‌ای نیز در این خصوص با حضور استاندار و تعدادی از نمایندگان مجلس تشکیل شد و از تمامی نمایندگان استانی توقع همراهی در این زمینه وجود دارد و تا انتها پیگیر این مسئله خواهیم بود.
خیر و برکت فروش مواد خام معدن سونگون برای استان‌های دیگر و سر بی‌کلاه آذربایجان‌شرقی
حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی آل‌هاشم نماینده ولی فقیه در آذربایجان‌شرقی و امام جمعه تبریز نیز با تأکید بر لزوم توسعه اقتصادی و تقویت بسترهای اشتغال‌زایی در استان، حوزه معادن را یکی از ظرفیت های بالقوه این بخش دانسته و گفته است: مس سونگون فرصت توسعه برای منطقه است اما باید برکات و منافع اقتصادی، توسعه‌ای و اشتغال‌زایی این نعمت خدادادی به استان نیز برگردد و نباید مواد خام معدن سونگون به فروش برسد و برکات آن به استان‌های دیگر برسد اما آذربایجان‌شرقی از آن بی‌بهره بماند چرا که نقش مس سونگون در اشتغال‌زایی جوانان و فارغ‌التحصیلان آذربایجان‌شرقی بسیار مهم است و باید این نقش را ایفا کند.
عایدی از بابت مس سونگون به آذربایجان و ورزقان نمی رسد
نماینده ورزقان در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص قصه پر غصه مس سونگون و البته به تبع آن بسیاری از معادن استان می‌گوید: سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن مس کنستانتره در سونگون به فروش می‌رسد و یک درصد از فروش این معدن حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان می‌شود که این منابع باید طبق قانون برنامه ششم توسعه به ورزقان بازگردد و در خود شهرستان هزینه شود و همچنین یک درصد از عوارض آلایندگی معادن نیز باید به شهرستان بازگردد که این رقم در مورد مس سونگون حدود ۲۰۰ میلیارد تومان است، ارقامی که مجموع آنها برای شهرستانی مانند ورزقان بسیار قابل توجه است و معلوم نیست چرا به شهرستان باز نمی‌گردد.
به اذعان دهقانی، در حال حاضر کشور با پدیده‌ای به نام دلالی و خام فروشی در صنایع معدنی و فلزی روبه رو است و به‌طور مثال زنجیره مس و فولاد به دلیل گرانی ارز و سیاست‌های نادرست با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند و برخی برای کسب سود بیشتر، بدون توجه به نیازِ حلقه‌های بعدی زنجیره تولید محصولات خود را خام صادر می‌کنند و در این میان این موضوع مطرح است که اگر ۳۰ درصد کنسانتره مس کشور را معدنی با نام سونگون تولید می‌کند، باید همین درصد از عایدی فروش و صادرات آ ن نیز به استان و شهرستان محل قرارگیری معدن اختصاص یابد، موضوعی که تا امروز محقق نشده است و نه تنها ۱۵ درصد در آمد حاصل از معدن کاری و پرداخت حقوق دولتی معادن نیز به آذربایجان شرقی نمی‌رسد بلکه حتی حساب‌های مس نیز در استان نبود که با پیگیری مستمر استانداری از دو سال گذشته یک هزار میلیارد تومان از درآمدهای سونگون به بانک‌های استان منتقل شده است.
درآمد مس سونگون برای کرمان و بیکاری برای جوانان تحصیل کرده ورزقان
این عدم انتفاع استان و ورزقان از مواهب منابع معدنی صدای اعتراض امام جمعه این شهرستان را هم بلند کرده و وی در یکی از جلسات ستاد ساماندهی امور جوانان شهرستان، عدم برخورداری اهالی ورزقان به خصوص جوانان از ظرفیت و داشته‌های این منطقه را یکی از مشکلات مهم حال حاضر عنوان کرده و گفته است: منابع طبیعی و خدادادی مس یکی از ظرفیت‌های مهم منطقه است ولی متاسفانه با داشتن درآمد هنگفت و قابل توجه آنطور که باید ثمره‌ای در توسعه شهرستان ندارد و در این میان صدای طبل وعده‌های توخالی چندین ساله شرکت مس ایران در توسعه شهرستان نیز تمام شدنی نیست.
حجت‌الاسلام مهدی پورمحمد یکی از دغدغه‌های مهم مردم ورزقان را بی‌توجهی و عدم رغبت به خدمت صادقانه به این منطقه از طرف شرکت ملی مس ایران دانسته و افزوده است: وعده راه‌اندازی طرح‌های توسعه مس سونگون، احداث کمپ گردشگری فرهنگی ورزشی با شعار خاتمه دادن به «باشگاه مس به نام ورزقان و به کام دیگران» همچنین انتخاب پیمانکار و مناقصه از شعارهای توخالی متعدد شرکت مس ایران است که با این وعده‌های کذب و دروغ مردم آذربایجان خصوصا اهالی این شهرستان را به بازی گرفته‌اند.
توسعه صنعت مس آذربایجان‌شرقی باید به مطالبه عمومی تبدیل شود
عابدین خرم استاندار آذربایجان شرقی نیز در این باره می‌گوید: توسعه صنعت مس استان باید به یک گفتمان، مطالبه و حرکت عمومی تبدیل شود، در غیر این صورت این صنعت در وضعیت نامناسب باقی خواهد ماند.
وی اظهار کرد: مس سونگون و شرکت ملی مس ایران باید به وظایف قانونی خود درخصوص پرداخت سهم اقتصادی استان و عملکرد شفاف و مسئولیت‌های اجتماعی و قانونی خود عمل کنند.
خرم اضافه کرد: ضروری است مجتمع مس سونگون تعهدات قانونی و مسئولیت اجتماعی خود را در قبال خدمات ارائه شده از سوی ادارات کل منابع طبیعی، جهادکشاورزی، آب منطقه‌ای و حفاظت محیط زیست استان را ایفا کند.
وی گفت: شرکت ملی مس متعهد به ۴۰۰ هکتار جنگل‌کاری در منطقه و حفاظت از آن به مدت ۱۰ سال است که مُسکنی برای جلوگیری از فرسایش خاک در این منطقه است.
خرّم با تاکید بر ایجاد صنایع پایین دستی مس در شهرک‌های صنعتی ورزقان و اهر، افزود: شرکت مس سونگون موظف به تامین مواد اولیه این صنایع در داخل استان خواهد بود.
وی با بیان اینکه شرکت مس سونگون تا پایان شهریور ماه سال ۱۴۰۱ متعهد به ایجاد نیروگاه ۵۰ مگاواتی است، اظهار کرد: ایجاد نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی برای توسعه این شرکت از تعهدات دیگر مس سونگون است.
محمد کلامی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری آذربایجان‌شرقی نیز در این باره می‌گوید: شرکت مس سونگون در مقابل خدماتی که از دستگاه‌های اجرایی استان دریافت می‌کند باید برنامه زمان بندی شده دقیق از تمام طرح‌ها و اقدامات توسعه‌ای خود ارائه کند.
وی با اشاره به ایجاد شهرک تخصصی صنایع پایین دستی مس، افزود: بخش خصوصی که قصد سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی مس دارند نسبت به تامین مواد اولیه از سوی شرکت مس سونگون نگرانی‌هایی دارند که شرکت مس باید با شفاف‌سازی در این زمینه، تضمین لازم به سرمایه‌گذاران را بدهد.
قطع ۲۳ هزار اصله درخت و تشکیل ۱۱ پرونده منابع طبیعی سهم ورزقان و آذربایجان از سونگون به بهای انتقال روزانه کنسانتره مس ۵۰ میلیارد تومانی به کرمان
البته هر چند منابع معدنی آذربایجان شرقی از جمله مس سونگون انتفاع مالی و درآمدی چندانی برای مردم این استان نداشته اما در مقابل کارنامه این بخش در آسیب های زیست محیطی و تخریب منابع طبیعی سنگین و قابل توجه بوده است چرا که به گفته رحیم مهردادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی، معدن مس سونگون به دلیل قطع ۲۳ هزار اصله درخت، ۸۰ میلیارد ریال جریمه شده و این مورد تنها یکی از ۱۱ پرونده مس سونگون در حوزه منابع طبیعی است و از بابت یکی از این پرونده‌ها خسارتی در حدود ۷۴۰ میلیارد ریالی به صندوق ملی پرداخت شده است که حتی از این طریق هم تاکنون درصدی از این خسارت به استان برنگشته است.
البته باید شاه بیت غزل پرسوز دست خالی استان از ظرفیت های معدنی خود را در اظهارات استاندار سابق آذربایجان‌شرقی خواند که محمدرضا پورمحمدی در آن گفته بود هر روز کنسانتره مسی به ارزش ۵۰ میلیارد تومان از این استان به کرمان می‌رود و اگر همین پول در خود استان بماند اینجا بهشت می‌شود و اگر فقط خطوط ذوب و پالایش مس در سونگون راه‌اندازی و در کنار آن یک شهرک مس ایجاد شود که ورق‌های مس و کابل تولید کند، ثروت‌های کلانی برای آذربایجان شرقی ایجاد خواهد کرد.
رقم خوردن همه این موارد را می توان مربوط به زیر چتر بودن بخش معدنی آذربایجان شرقی و به ویژه معادن مس این استان دانست که به واسطه خلا وجود شرکتی بنام مس آذربایجان و تصمیم گیری در مورد منابع و درآمدهای معدنی آذربایجان شرقی در خارج از این استان رخ می دهند و این استان حتی برای حمایت از یک تیم فوتبال بنام تراکتور با استفاده از درآمدهای حاصل از فروش مس استخراجی از دل خاک آذربایجان باید به نمایندگان و مسئولان فلان استان جواب پس دهد که مدعی هستند به واسطه سرمایه گذاری در حوزه معدن مس سونگون صاحب و مالک منابع و درآمدهای معدنی مردم آذربایجان شرقی هستند و آنها باید تعیین کنند که چه میزان از این درآمدها و در چه محلی استفاده شود، غافل از اینکه درآمدها و منافع مالی که در طول تمام سال های بهره برداری از تنها یک معدن مس سونگون به برخی استان ها و شرکت های خارج از آذربایجان شرقی سرازیر شده، رقمی فراتر از تصور و چندین و چند برابر کل سرمایه‌گذاری‌های محدود انجام شده در این بخش بوده است و منشأ و علت طرح تمام این ادعاها عدم استقلال بخش معدنی آذربایجان‌شرقی و فقدان شرکت مس آذربایجان است، شرکتی که وعده چند ساله تأسیس آن تاکنون در حد شعاری بر روی کاغذ و سوژه‌ای تکراری برای پیگیری گاه و بیگاه رسانه‌ها باقی مانده و نتیجه آن شده سرازیری ثروت معدنی آذربایجان به خارج از استان و سر بی کلاه مردم مناطق محرومی مانند ورزقان از سفره رنگین درآمدهای معدنی این منطقه.
انتهای پیام/۶۰۰۱۵/ ق
