با پیروزی انقلاب اسلامی، شرایطی به وجود آمد که بسیاری از هنرمندان آثار بدیعی با موضوع انقلاب اسلامی خلق کنند و در چنین شرایطی، هنرمندان بر اساس فضای معنوی همسو با فرهنگ اسلامی، کیان هنر انقلاب اسلامی را پایه‌گذری کردند در حقیقت هنر انقلاب را باید یکی از فصول درخشان فرهنگ و هنر در تاریخ ایران به شمار آورد، در این گزارش تلاش شده است که نیم‌نگاهی به هنر در سال‌های پیش و بعد از انقلاب و تأثیر آن در شکل‌گیری انقلاب اسلامی بیندازیم.
حمیدرضا سبحانی نژاد فیلم‌نامه‌نویس در گفت‌وگو با ایسنا تصریح می‌کند: یکی از مردم شناسان اصفهانی بر این باور است که درگذشته قزوین ازنظر هنری الگو بوده است برای مثال در زمان قاجار هنر تعزیه قزوین یکی از ماندگارترین هنرهای آن دوران محسوب می‌شد.
وی ادامه می‌دهد: قبل از انقلاب اسلامی در قزوین شاهد برخی تحرکات طبقات روشنفکر و حزب توده و مارکسیست بودیم که دغدغه‌ها و اهداف خود را در قالب هنر مطرح می‌کردند و به دنبال جذب نیرو بودند و تا سال ۱۳۵۶ جریان چپ در قزوین از هنر به نفع خود استفاده می‌کرد بااین‌حال در حوزه شعر شاهد خلق اشعار آیینی بسیار زیادی بودیم که رنگ انقلابی داشت.
این نویسنده تأکید می‌کند: در سال ۵۶ مساجد قزوین با محوریت «شهید قدرت‌الله چگینی» از معلمان مبارز آن دوران به هنر روی آوردند و آثاری ازجمله تئاتر و نمایش با رویکرد دینی و بازخوردهای سیاسی تولید کردند ازآنجاکه این آثار بر اساس باورهای دینی و اعتقادی ساخته‌شده بود بسیار مورد استقبال مردم قرار می‌گرفت؛ شعرهای عاشورایی نیز در کنار نهضت امام خمینی (ره) رنگ و بوی ویژه‌ای به هنر داده بود، تئاترهای خودجوش شکل می‌گرفت و روحانیت از این آثار حمایت می‌کردند.
وی بیان می‌کند: مدرسه صالحیه قزوین یک مدرسه علمیه معمولی نبود بلکه محلی برای ردوبدل کردن آثار ادبی محسوب می‌شد و علمایی که در این مدرسه تدریس داشتند عارف بودند؛ متن‌های نوشته‌شده در آن دوران بسیار ازنظر ادبی غنی بود و فرهیختگی در قزوین بسیار نمود داشت.
مشروطیت و آغاز مسیر هنر انقلابی در ایران
سبحانی‌نژاد اظهار می‌کند: سابقه استفاده استراتژیک از هنر برای رسیدن به اهداف سیاسی را شاید بتوان حدود ۴۰۰ سال پیش دانست که از هنر برای تهییج مردم استفاده می‌کردند؛ در بسیاری از کشورها تولیدات هنری بسیاری وجود داشت که از آن در راستای اهداف ایدئولوژیک استفاده می‌شد، هنر سینما و مدلینگ کاملاً در اختیار اهداف سیاسی قرار داشت.
این نویسنده یادآور می‌شود: شاید بتوان آغاز حرکت در مسیر هنر انقلابی در ایران را در دوران مشروطیت دانست، همچنین اولین تحرکات در استفاده استراتژیک از ابزار هنر پیش از انقلاب را می‌توان در حسینیه ارشاد دید که حال و هوای ادبی و انقلابی در آنجا مشهود بود.
وی تصریح می‌کند: هنرمند انقلابی باید بر اساس اهداف انقلاب اسلامی گام بردارد آن‌هم بدون در نظر گرفتن دغدغه‌های شخصی و مالی؛ باید حرکت‌های خودجوش در تولید محتوای هنری رونق بگیرد. فیلم‌های ساخته‌شده در اوایل انقلاب اسلامی در حوزه انقلاب و دفاع مقدس بسیار تأثیرگذار بود، ازجمله آن می‌توان به فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا اشاره کرد که ازجمله آثار شاخص متعهد به انقلاب اسلامی است.
سبحانی نژاد تأکید می‌کند: در حوزه موسیقی نیز ما با یک خلأ فتوایی مواجه بودیم زیرا موسیقی مبتذل در دوران پهلوی بسیار زیاد بود ازاین‌رو می‌توان گفت کسانی که ساز در دست گرفتند و آن را در مسیر اهداف انقلاب نواختند کار شجاعانه انجام دادند، شکل‌گیری سرودهای انقلابی در آن دوران بسیار جالب بود زیرا هنر عاشورایی را با کمک موسیقی به انقلاب اسلامی پیوند داد.
وی بیان می‌کند: متأسفانه از سال ۷۴ ارتباط در حوزه تربیت هنرمند در تراز انقلاب اسلامی قطع شد شاید بتوان یکی از دلایل آن را در این نکته دانست که هنرمندان آن دوران اجازه ندادند هنرمندان جوان در این رشته رشد کرده و فرصت دیده شدن داشته باشند، همین امر باعث شد که ما با این خلأ در حوزه هنر ازجمله سینما و تئاتر روبه‌رو شویم.
قبل از انقلاب در قزوین استودیو تخصصی موسیقی نداشتیم
اصغر ارداقیان، هنرمند حوزه موسیقی و سرود در این خصوص به ایسنا می‌گوید: قبل از انقلاب در قزوین هیچ استودیوی تخصصی و همچنین گروه تخصصی در حوزه موسیقی نداشتیم البته این امکانات در سایر بخش‌های هنری نیز وجود نداشت، برخی از آهنگ‌های حوزه موسیقی آثار مبتذلی بود که فساد را نیز به دنبال داشت بااین‌حال برخی از هنرمندان نیز آثار خیلی خوبی را از خود به‌جای گذاشتند که بسیار فاخر است.
وی ادامه می‌دهد: برخی از اساتید و هنرمندان حوزه موسیقی سنتی قزوین بسیار متبحر بودند و آثار آن‌ها هنوز وجود دارد و موردتوجه است، بعد از انقلاب نیز آثار خیلی خوبی در حوزه موسیقی ساخته شد که برخی از آن‌ها مورد تأیید روحانیان و امام (ره) نیز قرار گرفت.
ارداقیان خاطرنشان می‌کند: در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به تحمیل جنگ از سوی عراق به کشورمان و شروع دوران دفاع مقدس اشعار و سرودهای متناسب بافرهنگ ایثار و شهادت و شعارهای انقلاب اسلامی بسیار موردتوجه بود، استقبال مردم نیز از سرودهای انقلابی بسیار زیاد بود ازاین‌رو گروه‌های سرود را در قزوین سازمان‌دهی کرده و آثاری را ساختم که در مساجد، هیئت‌ها، جبهه، جشن‌ها و اعیاد استفاده می‌شد حتی یک‌بار نیز در محضر حضرت امام خمینی (ره) گروه سرود قزوین اجرا داشت.
اوایل انقلاب، بلیت تئاتر ۲ ساعت قبل از اجرا تمام می‌شد
سبحانی‌نژاد در ادامه می‌گوید: بعد از انقلاب اسلامی نیز هنرمندان ارزشی زیادی در قزوین فعالیت می‌کردند ازجمله این هنرمندان مطرح قزوینی می‌توان به شهید تاج احمدی اشاره کرد که در حوزه نقاشی بسیار فعال بود، درواقع هنرمندان بعد از انقلاب اسلامی با خوشنویسی، شعارنویسی و نقاشی چهرهٔ شهدا تلاش می‌کردند در آن فضای محدود رسانه‌ای رسالت خود را انجام دهند.
این نویسنده بیان می‌کند: استاد ابوالفضل دلزنده و مرحوم مجید مقصودی از دیگر هنرمندان خوشنویس و نقاش قزوینی محسوب می‌شوند، درزمینه شعر نیز می‌توان به استاد همایون ثقفی اشاره کرد که اشعار حماسی بسیاری را سرود. یکی از اتفاقات خوب دوران انقلاب که موجب رشد شعر شد حضور استاد حسین اسرافیلی در قزوین بود که در سال ۶۴ با حضور در قزوین و تشکیل محافل ادبی زمینه تربیت شاعران معاصر را فراهم کرد.
وی ادامه می‌دهد: در اوایل انقلاب اسلامی تئاترهایی در قزوین به روی صحنه می‌رفت که با استقبال بسیار مردم روبرو می‌شد به‌گونه‌ای که بلیت‌های آن ۲ ساعت قبل از اجرا به اتمام می‌رسید. این تئاترها عمدتاً با محوریت انقلاب اسلامی، شهید و شهادت بود همچنین قزوین به دلیل دست‌نخوردگی و بکری لوکیشن‌ها و فضای ناب تاریخی مورد استقبال بسیار فیلم‌سازان آن دوران قرار می‌گرفت.
سبحانی نژاد خاطرنشان می‌کند: فیلم‌های بسیاری در اوایل انقلاب در قزوین ساخته شد سال‌ها بعد نیز این روند ادامه داشت برای مثال بخش‌های بسیاری از سریال شب دهم در قزوین فیلم‌برداری شده است؛ این‌ها تنها گوشه‌ای از ظرفیت‌های هنری قزوین بود که عمدتاً مغفول واقع‌شده است.
با هر انقلابی، هنر نیز دچار تغییرات می‌شود
ارداقیان در ادامه می‌گوید: نیاز بود بعد از انقلاب اسلامی آثاری در حوزه موسیقی تولید شود که هم ملموس باشد و هم بتواند آرمان‌ها و اصول انقلاب را برای عموم جامعه نشان دهد، ازاین‌رو ما نیز در قزوین به سراغ ساخت سازهای بادی رفتم چراکه در آن دوران این سازها برای ساخت آثار در حوزه موسیقی بهترین انتخاب بود و می‌توانست در ایجاد فضای تهییج و شور در جامعه و ارتباط بین موسیقی با انقلاب مؤثر واقع شود.
این هنرمند بیان می‌کند: با هر انقلاب و تغییری که در حکومت‌ها صورت می‌گیرد هنر نیز دچار تغییراتی می‌شود و می‌توان گفت بیشترین تأثیر از این تغییر حکومت‌ها در هنر به‌ویژه در سینما، تئاتر و موسیقی اتفاق می‌افتد؛ ممکن است با هر تغییر حکومتی یک دوره رکود در عرصه هنر اتفاق بیفتد، بااین‌وجود بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل پویایی آن شاهد بودیم که هنرمندان بلافاصله وارد عرصه تولید متناسب با اصول انقلاب اسلامی شدند و در همان اوایل انقلاب فعالیت خود را در رشته‌های مختلف هنری شروع و آثار خوبی را نیز تولید کردند.
وی خاطرنشان می‌کند: هنرمند انقلابی ضمن داشتن اطلاعات کافی باید دارای ریشه و باور عمیق نسبت به اصول انقلاب اسلامی باشد تا بتوانند آثاری تولید کند که با اصول انقلاب سنخیت داشته باشد، کسانی که این باور را نداشته باشند نمی‌توانند در این مسیر باقی بمانند. در همان ابتدای شکل‌گیری انقلاب اسلامی شاهد بودیم کسانی که ریشه و باور انقلابی داشتند در این راه باقی ماندند اما کسانی که باوری نسبت به اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی نداشتند بعد از مدتی نتوانستند در این مسیر باقی بمانند و شاهد خروج آن‌ها از این حوزه بودیم.
انجمن خوشنویسان قزوین بعد از انقلاب راه‌اندازی شد
محمود رضا حقیقت از هنرمندان حوزه خوشنویسی نیز به ایسنا می‌گوید: طبق شنیده‌ها هنر خوشنویسی پیش از انقلاب بیشتر به‌صورت تفننی بود، بعد از شکل‌گیری انقلاب اسلامی شاهد توسعه هنر خوشنویسی و گرایش و توجه جدی‌تر به آموزه‌های دین اسلام در این هنر بودیم.
وی ادامه می‌دهد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مرحوم «ابوالحسن محصص مستشاری» از اساتید برجسته خوشنویسی اقدام به راه‌اندازی انجمن خوشنویسان در قزوین کرد که این حرکت باعث رشد خوشنویسی در قزوین شد، به‌واسطه این انجمن بسیاری از اساتید در استان و کشور آموزش حرفه‌ای در حوزه هنر خوشنویسی را فراگرفتند و در حال حاضر نیز خود شاگردان بسیاری را پرورش می‌دهند.
این هنرمند بیان می‌کند: هر تغییر حکومت و انقلابی بر اساس اصول و عقایدی شکل می‌گیرد، انقلاب اسلامی نیز بر اساس شاخص‌ها و اصولی که ریشه در اسلام داشت شکل گرفت؛ ازجمله عمده‌ترین اصول و شاخص‌های مهم انقلاب اسلامی می‌توان به ایثار و فداکاری، عدالت‌طلبی و مبارزه با ظلم اشاره کرد. هنرمند انقلاب اسلامی باید به این اصول باور داشته باشد و در زندگی خود آن را جاری و ساری کرده و بر اساس آن حرکت کند.
وی یادآور می‌شود: همزمان با انقلاب اسلامی هنرمندان نیز به‌مانند بقیه افراد جامعه در فضای انقلاب قرار گرفتند، هنرمندانی که به اصول انقلاب اعتقاد داشتند با تمام سختی‌ها و مشکلات پای انقلاب باقی ماندند اما برخی نیز از این فضا جدا شدند چراکه اعتقادی به آن نداشتند.
به گزارش ایسنا، هنرمند انقلابی زبان مردم است و از میان مردم به برآمده و برای مردم کار می‌کند و علاوه بر توجه به زیبایی و اثرگذاری هنر اثر خود، نسبت به انسان و ارزش‌های انسانی متعهد و تاثیرگذار است و انقلاب اسلامی بود که زمین هرا فراهم کرده و موجب شکوفایی هنر و هنرمند انقلابی شد.
انتهای پیام
