آذربایجان، مهد فرهنگ، تمدن، علم و دانش بوده که دانشمندان و علمای بزرگی را در دامان خود پرورانده است اما متاسفانه برخی از آنها از یادها دور مانده‌اند و حتی کسی هم آنها را نمی‌شناسد؛ یکی از این مفاخر، استاد احمد صبور اردوبادی است، مردی از دیار علم و فرهنگ که نه تنها برای گسترش علم در کشور بلکه حتی دنیا نیز تلاش و خدمت کرده است.
احمد صبور اردوبادی استاد، نویسنده و محقّق در سال ۱۳۰۲ در تبریز متولده شده و تحصیلات مقدماتی تا پایان دوره‌ی دبیرستان را در زادگاهش گذراند.
وی در ۱۳۲۴ شمسی وارد دانشگاه تهران شد و در ۱۳۳۰ نیز دکترای داروسازی و سپس در رشته‌ی سم‌شناسی تخصص گرفت و عضو هیات علمی دانشگاه تبریز شد و به درجه استادی نائل آمد. علاوه بر رشته تخصصی، دامنه‌ی مطالعات و تحقیقات خود را در حوزه‌های علوم طبیعی و علوم انسانی، به ویژه تحقیق در فرهنگ اسلامی، توسعه داد.
اردوبادی در ۱۳۴۶ انجمن علمی ـ مذهبی دانشگاه تبریز را با همکاری جمعی از دانشجویان و اساتید تاسیس کرد. این انجمن با برگزاری سخنرانی و انتشار کتاب در معرفی فرهنگ اسلام، به فعالیت‌های فرهنگی و اسلامی در محیط دانشگاه پرداخت.
در تیرماه سال جاری، نماینده یونسکو در ایران به همراه شهردار و اعضای شورای شهر تبریز با حضور در منزل دکتر احمد صبور اردوبادی، از تلاش‌های وی در جهت ترویج علوم مختلف به ویژه تعلیم و تربیت تجلیل کردند.
پای صحبت‌های این مرد بزرگ می‌نشینیم تا با خدماتی که او به جامعه ایرانی عرضه داشته است بیشتر آشنا شویم.
دکتر اردوبادی در گفت‌وگو با ایسنا میگوید: در تبریز متولد شدم و اصالتا تبریزی هستیم، پدر بنده در کار تجارت بود و چندی نگذشت که فوت کرد؛ چهار برادر و دو خواهر داشتم که یکی از آنها رئیس بیمارستان و بقیه نیز در شغل‌های متنوعی مشغول بودند.
او ادامه می‌دهد: در زمان ما که دوره‌ی اول رضا شاه بود، مدارس دایر بودند اما سطح معلومات و اطلاعات جامعه چندان زیاد نبود به طوریکه ۸۰ درصد اهالی تبریز زبان فارسی بلد نبودند البته برقراری ارتباط نیز بسیار سخت بود و به طور کلی سواد ایران بسیار پایین بود.
اردوبادی خاطرنشان می‌کند: این روند تا جنگ جهانی دوم ادامه داشت و مردم به نوعی از همه چیز بی‌خبر بودند و کوچک‌ترین اطلاعات سیاسی نیز نداشتند، چراکه فضای خفگان در کشور ما حاکم بود، در دوران ابتدایی، معلمان ما بالاتر از دیپلم نبودند و صرفا چند نفر از معلمان تبریزی لیسانس داشتند اما بعد از جنگ جهانی دوم ارتباطات گسترده‌تر شد و مردم به کشورهای دیگر سفر کردند، بنابراین طرز فکر و زندگی مردم عوض شد اما بی‌رویه عوض شد و به جای حرکت به سمت بهبودی، سقوط و انحطاط اخلاقی و روحی در جامعه افزایش یافت.
او میگوید: در خرداد ۱۳۲۴ از مدرسه‌ی فردوسی تبریز فارغ التحصیل شدم که آن زمان مدرسه‌ی فردوسی یکی از برترین مدارس بود. در اوایل دوران تحصیل ما، فارس زبان‌ها نمی‌توانستند در استان ما تدریس کنند چراکه مردم ما فارسی بلد نبودند البته دلیل اتفاق نیز حکومت قاجار بود که مردم را در محاصره نگه داشته بودند.
او یادآور می‌شود: رضا شاه قدرت بالایی داشت البته انگلیس نیز پشتیبان محکم او بود اما آمریکایی‌ها در آن زمان در کشور ما حضور نداشتند و در جنگ جهانی دوم آمریکا، روسیه و انگلیس به ایران حمله کردند که آذربایجان سراسر در محاصره‌ی روس‌ها بود.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: به توفیق الهی، حس کنجکاوی زیادی داشتم اما در اطراف من فردی نبود که سوالات خود را از او بپرسم، توسط تعدادی از روحانیون زمان خود، معلومات دینی و علمی و اطلاعات بسیاری در مورد اسلام و فرهنگ به دست آوردم چراکه انگیزه‌ی بسیار بالایی برای تحصیل داشتم.
او همچنین بیان می‌کند: دلیل وجود زمینه‌ی فرهنگی و دینی در خانواده سبب ایجاد میل و کشش و علاقه‌ای نسبت به درک ارزش علمی تعالیم دینی و مقدمه‌ای برای سر آغاز بررسی‌های عمیق‌تر و طولانی‌تری در همان سال آخر تحصیلات دبیرستانی من شد که مطالعات دینی جداگانه خود را در سال ۱۳۲۱ شمسی اولین بار از محضر درس مرحوم آیت الله میرزا کاظم شبستری آغاز کردم.
او متذکر می‌شود: سال ۱۳۲۴ از مدرسه فردوسی فارغ التحصیل شده و وارد دانشگاه تهران شدم و دوره‌ی لیسانس را در رشته‌ی علوم داروئی در سال ۱۳۲۸ به اتمام رسانده و در سال ۱۳۳۰ نیز برای خدمت وارد دانشگاه تبریز شدم و مراحل مختلف علمی را طی کرده و یک دوره‌ی زهر شناسی نیز زیر نظر پروفسور ولوارلو گذراندم و در ۱۳۵۹ نیز از خدمت بازنشست شدم.
اردوبادی تاکید می‌کند: در سال ۱۳۱۴ دانشگاه تهران تاسیس شد، دانشگاه تهران اولین دانشگاه ایران بود اما در دوره‌ی رضاشاه، دموکرات‌ها به آذربایجان آمدند و طبقات القایی را به خود جذب کرده و کمونیسم را ترویج می‌دادند و تمامی اقدامات آنها برگرفته از کشور روسیه بود، بنابراین برای راضی کردن مردم یک سری کارهای ظاهری را انجام دادند که یکی از آنها تاسیس رادیو در تبریز بود البته صرفا در یک اتاقی رادیو و فرستنده گذاشته و نام آن را رادیو تبریز گذاشته بودند یا کوچه‌هایی که سنگ فرش بودند، آنها را با قیر، صاف و آسفالت کردند.
تآسیس دانشگاه تبریز
او اضافه می‌کند: آنها دانشگاهی کوچک تحت عنوان دانشگاه تبریز در خیابان دانشسرا احداث کردند که هیچ تجهیزاتی نداشت و ظاهرا دانشکده پزشکی بود اما مرکز تبلیغات کمونیسم شده بود و تمامی فعالیت آنها بر این اساس بود که جنگ کمونیسم را در جامعه رواج دهند اما در سال ۱۳۲۵ مجبور به فرار از تبریز شدند و دانشگاه نیز تا سال ۱۳۲۷ بسته شد، اما دانشجویانی که تحصیل می‌کردند تمام تلاش خود را به کار بستند تا دانشگاه باز شود، بنابراین دانشگاه کوچکی در محل فعلی آن احداث شد که اوایل هیچ استادی نداشت و اساتید از تهران برای تدریس به این دانشگاه می‌آمدند اما به مرور تکمیل شد.
او اظهار می‌کند: اوایل ورود به دانشگاه تبریز هنوز به فعالیت‌های آموزشی مشغول نبودم اما از سال ۱۳۳۱ وارد کار آموزش شدم و پیشرفت من نیز در سال ۱۳۴۰ اتفاق افتاد، البته مطالعات من وسیع بود و در عین حال که در دانشگاه فعالیت می‌کردم در حوزه‌ی فرهنگ اسلامی به زبان علم روز نیز تحقیق و پژوهش‌های زیادی را داشتم و بالغ بر ۱۰۰ اثر را تالیف کردم و مقاله و سخنرانی‌های بسیاری در کنگره‌های بین‌المللی و ملی داشتم.
این نویسنده میگوید: سال ۱۳۳۷ ازدواج کردم، همسر بنده نیز دیپلم داشت و خانه‌دار بود، ثمره ازدواج ما چهار فرزند به نام‌های علیرضا، رضا، زهره و مریم است؛ من تمامی موفقیت‌های خود را مدیون همسرم هستم که با جان و دل از من حمایت کرد و آگاهانه عمل کرده و حتی مشوق من در این عرصه بود.او در سال ۱۳۹۸ بر اثر بیماری فوت کرد .
انجمن علمی و مذهبی برای اولین بار در دانشگاه تبریز تأسیس شد
او ادامه می‌دهد: در شرایط سخت و بحران‌های سیاسی دوران خفقان طاغوت «انجمن علمی و مذهبی دانشگاه تبریز» را در سال ۱۳۴۶ شمسی تأسیس کردیم که یکی از گام‌های بسیار مهم و بزرگ بی‌سابقه‌ای در سطح کشور و در سطح جهان اسلام بود و هدف اصلی آن، تشریح و بیان ارزش‌های علمی تعالیم اسلامی به زبان علم روز و مورد نیاز عصر حاضر تحقق بود.
او خاطرنشان می‌کند: برنامه‌های «انجمن علمی و مذهبی دانشگاه تبریز» در دو سطح متفاوت عمومی و اختصاصی نزدیک به ۲۵ سال ادامه پیدا کرد که برنامه‌های عمومی انجمن، سخنرانی‌های دانشمندان و اساتید و علمای دینی در سطح دانشگاه و برای عموم دانشجویان و سایر علاقمندان در سطح شهر آزاد بود و در تالار دانشکده کشاورزی یا تالار وحدت دانشگاه برگزار می‌شد و علاوه بر معرفی ارزش‌های فرهنگ اسلامی به زبان علم روز نقش موثری در بالا بردن سطح فکر و فرهنگ و معلومات و اطلاعات عمومی جامعه نیز بر عهده داشت.
اردوبادی متذکر می‌شود: این انجمن با سه انگیزه تبیین عظمت فرهنگ اسلامی، بررسی کارهای مفید در علم روز که ریشه در اسلام دارد و بررسی مسائل روز جامعه برای اولین بار در کشور در دانشگاه تبریز تاسیس شد.
او اضافه می‌کند: از آن جایی که این انجمن علمی و مذهبی بود لذا مطلوب اغلب روحانیت نبود اما دانشجویان علاقهمند جذب شدند و با وجود اینکه ساواک اجازه نمی‌داد، مجوز آن را از شورای دانشگاه گرفتیم، اساتیدی از تهران می‌آمدند و در اینجا سخنرانی می‌کردند البته خارج از این مکان و در خانه‌ها نیز مخفیانه کارهایی انجام می‌دادیم.
این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: جلسات ما به هیچ وجه سیاسی و انقلابی نبودند و صرفا علمی بودند تا از جهت علمی کارهای فرهنگی خود را گسترش دهیم، بنابراین ساواک نمی‌توانست این مکان را ببندد اما به طور وسیع کارشکنی می‌کرد اما سرانجام نتوانست آن را تعطیل کند و تمامی شخصیت‌های علمی مطرح آن دوران کشور چون شهید مطهری و جعفری در این مراسمات حضور داشتند.
تالیفات بسیاری در زمینه زنان دارم
او همچنین بیان می‌کند: کتاب‌های بسیاری در زمینه‌ی زنان نوشته‌ام که شاید تاکنون کتابی مانند آنها وجود نداشته باشد و پاکی و شخصیت حقیقی زن را مطرح کردم چراکه در آن زمان زن و شخصیت او بسیار بی‌ارزش تلقی می‌شد و تمامی موارد نوشته شده حاصل نگرش‌های جامعه در مورد زنان است اما امروزه حواس زنان پرت شده و به بی‌راهه می‌روند.
فعالیت‌های پزشکی و هنری استاد
او با نشان دادن دستخطی از استاد شهریار که به ایشان تقدیم کرده بود و ضمن تاکید بر انس و الفت فراوان خود با استاد شهریار میگوید: در حوزه‌ی هنر به‌ویژه در زمینه‌ی موسیقی که نوازنده‌ی ویولن بودم، فعالیت داشتم، در حوزه‌ی هنر نیز کتابها و مقالات فراوانی نوشتم.
اردوبادی در رابطه با فعالیت‌های گسترده خود در زمینه‌ی اعتیاد نیز بیان می‌کند: زمانی که هنوز ملت ایران و حتی در سطح جهانی خطر اعتیاد به مواد مخدر احساس نمی‌شد و مسئله‌ی ابتلا، مهّم شناخته نشده بود، با بیش از ۱۷ جلد تألیف در زمینه علم پزشکی، نزدیک شدن این خطر را از ابعاد مختلف مورد بحث و بررسی قرار دادم و از سال ۱۳۴۶ شمسی در اولین تالیف منتشره شده‌ی خود تحت عنوان «اصالت در هنر» علل اعتیاد هنرمندان به مواد مخدر را مورد بررسی قرار داده و سپس در سال‌های بعد در تألیفات دیگری موضوع مواد مخدر و مکیّف و علل اعتیاد را در ابعاد مختلف مطرح و بررسی کردم.
او ادامه می‌دهد: اعتیاد مسئله‌ای نیست که ناگهانی به وجود آید و علل و گرایش‌های متفاوتی دارد، در کنگره‌ی بین المللی رامسر که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد، ۵۵ عامل را در زمینه‌ی گرایش به اعتیاد مطرح کردم در حالیکه قبل از آن، سازمان بهداشت جهانی تنها سه عامل را مطرح کرده بود.
او خاطرنشان می‌کند: کتابی نیز در مورد الکل نوشتم و مسئله‌ی شرعی نبودن آن را مطرح کردم چراکه الکل ماده‌ای دارویی و شیمیایی بوده و نجس نیست و بعد از این کتاب، رسالات فراوانی نوشته شد البته بر علیه آن نیز اقدامات فراوانی انجام شد.
در ازای نوشتن کتابها هیچگونه پولی دریافت نکردم
اردوبادی تاکید می‌کند: در ازای نوشتن کتابها هیچگونه پولی را دریافت نمی‌کنم؛ کتابی که بر پایه‌ی پول نوشته شود، هیچ حقیقتی ندارد و خواننده نمی‌تواند از آن استفاده کند.
او اضافه می‌کند: همچنین در آزمایشگاه فعالیت می‌کردم و در زمینه‌ی تولید و طرز تهیه‌ی برخی از داروها نیز اقدامات و پژوهش‌های فراوانی انجام دادم که بخشی از آنها در کتاب احیاگران طب سنتی نوشته شده است.
این نویسنده همچنین متذکر می‌شود: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی چندین بار مورد حمله و ترور ساواک قرار گرفتم اما به لطف الهی هیچ کدام به نتیجه نرسیدند چراکه ساواک قصد داشت تا انجمن علمی مذهبی دانشگاه را تعطیل کند اما به دلیل مجوز آن از سوی شورای دانشگاه موفق نشد و روبه کارشکنی آورد و از هر فرصتی استفاده می‌کرد.
او میگوید: شاگردان بسیاری را در انجمن علمی مذهبی دانشگاه تبریز تربیت کردم که اکنون مسئولیت‌های بزرگ کشور را برعهده دارند و از جمله آنها می‌توان به دکتر رحیمیان، استاد و رئیس اسبق دانشگاه تهران، دکتر محمد اردبیلی، استاد دانشگاه تبریز، محمدعلی فیضی استاد و رئیس اسبق دانشگاه تبریز و محسن خلیجی، رئیس اسبق دانشگاه علامه و استاد دانشگاه تهران اشاره کرد.
شرایط جامعه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن به هیچ وجه قابل مقایسه نیست
او در بخش دیگر سخنان خود در رابطه مقایسه‌ی شرایط پیش از پیروزی انقلاب و بعد از آن یادآور می‌شود: شرایط بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با قبل آن به هیچ وجه قابل قیاس نیست برای مثال همین که شب سر خود را راحت زمین می‌گذاریم، باید خدا را شکر کنیم چراکه در آن دوران، زمانی که شب می‌شد نمی‌توانستیم با امنیت در سطح شهر رفت و آمد کنیم.در زمان رضا شاه، امکانات و ثروت مردم را غارت کردند، برای مثال درهای قفل‌دار از درون یک قفل بزرگی داشتند و بسیار سنگین بودند که اصلا امنیت وجود نداشت و مردم علاوه بر بستن در، قفل سنگین نیز می‌بستند.
او ادامه می‌دهد: در دوران محمدرضا شاه نیز مملکت به دست آمریکا افتاد و جنایات فراوانی انجام شد و مشقت زیادی کشیدیم، بنابراین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با قبل از آن به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
جوانان، جویای حق باشند
او تاکید می‌کند: هر فردی که اوضاع را درک نکند، به راحتی می‌تواند از مقابل مشکلات کشور عبور کند اما به تمامی جوانان توصیه می‌کنم با جان و دل به دین ایمان آوردند و مسلمان حقیقی باشند که اگر واقعا علم دارند در تعالیم دین مشارکت کنند اما در غیر اینصورت کاری نداشته باشند همچنین حق باشند و حق را بجویند تا سردرگم نشوند.
اردوبادی یادآور می‌شود: در سالجاری نیز نماینده یونسکو در ایران به همراه شهردار و اعضای شورای شهر تبریز با حضور در منزل ما از تلاش‌های من در جهت ترویج علوم مختلف به‌ویژه تعلیم و تربیت تجلیل کردند.
به گزارش ایسنا، او در پایان اضافه می‌کند: در حال حاضر به دلیل کهولت سن، تدریس و فعالیت‌های پژوهشی را کنار گذاشتم اما مشغول به مطالعات در زمینه‌های مختلفی هستم.
انتهای پیام
