به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، نام قدیمش هزارباغ است و بوی خاک نم‌خورده و طراوت درختانی که ریه‌های تنفسی شهر شیراز نام گرفته‌اند مشام هر رهگذری را می‌نوازد.
قدم زدن در کوچه‌باغ‌هایش نوستالژی قدیمی‌ترها و تفریح جوانان امروزی است.
عکاسی در کوچه‌پس‌کوچه‌های کاه‌گلی و عکس‌اندازی با خرمالوهای نارنجی و انارهای سرخ و سیاهش شهرتی ملی و بین‌المللی دارد.
محله قصرِدشت یا قصرالدشت یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شیراز است.
شهرت آب و هوای مطبوع و باغ‌های مصفایش نه تنها در ایران بلکه در کشورهای حاشیه خلیج فارس هم زبانزد است تا جایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران نیز از خارج از کشور نسبت به خرید ویلاهای این منطقه اقدام کرده‌اند.
حدود صد سال پیش محله قصردشت در خارج از شهر شیراز قرار داشت و ییلاقی خوش آب و هوا برای سرمایه‌داران شیراز به حساب می‌آمد.
منطقه‌ای مطبوع که برای فرار از هیاهوی شهر می‌شد به خلوتش پناه برد و ساعتی دل خوش کرد و آسوده بود.
اما با افزایش جمعیت و مهاجرت روزافزون، این محله نیز در قلب شهر شیراز جای گرفت و زندگی شهرنشینی روز به روز بیشتر به نابودی این محله و طبیعت بکر آن دامن زد.
باغ‌های قصردشت زمانی ۳۵۰۰ هکتار وسعت داشت، اما رفته رفته و در سایه ساخت و سازهای غیر مجاز و تصرفات غیر قانونی توسط افراد ذی‌نفوذ در کنار بی تدبیری‌های شهرداری در ادوار مختلف از مساحت آن کاسته شد تا امروز به حدود هزار هکتار یا حتی کمتر از آن برسد.
خرمالو و انار دو محصول اصلی باغات قصردشت شیراز به حساب می‌ایند که آنها نیز از شهرتی خاص برخوردارند.
نام باستانی هزار باغ با توجه به عمارتهای زیبایی که در بعضی از باغ‌های این محل مانند باغ نوابی وجود داشته مانند نگین و قصری مقابل دشت شیراز خودنمایی می‌کرده و می‌درخشیده است تا نام قصردشت را بیافریند.
همچنین در این محله حرم امامزاده‌ای به نام شاهزاده محمد قرار دارد که به روایتی فرزند امام موسی کاظم(ع) است.
این محله در قدیم به «مسجد بردی» هم شهرت داشت که دلیل آن وجود یک مسجد سنگی مربوط به قرن ششم هجری در این محله بود که کتیبه‌های سنگی آن هنوز در مسجد رئیس‌احمدی قصردشت موجود است.
اهالی قدیم شیراز این محله را «شربت‌خانه شیراز» نامیده‌اند که علت اطلاق این صفت، وجود باغ‌های میوه فراوان این محله است که در وسعتی بیش از ده‌ها هکتار در گستره شهر شیراز قرار دارد.
همه مردم شهر شیراز به این محله باصفای قدیمی که به‌عنوان تامین کننده اکسیژن شهر شیراز از آن یاد می‌شود تعلق خاطر دارند.
باغداران قصردشتی، حافظان میراث آبا و اجدادی‌شان هستند و همه‌چیزشان را فدای نگهداری از باغات کرده‌اند تا بلکه هم از این میراث گرانبها حفاظت شود و هم کمکی به حفظ مطلوبیت آب و هوای شیراز کند.
در کنار همه اینها اما طی سال‌های گذشته رفته رفته باغ‌ها به دلیل سوء‌مدیریت از بین رفتند و حجمشان به طرز چشمگیری کاهش یافت.
برخی از باغ‌ها حیات خلوت افراد مشهور، صاحب‌نام و با نفوذ شدند یا به محلی برای صبحانه و ناهار کاری برخی مدیران و مسئولان تبدیل گشتند.
باغات شهر شیراز به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول باغات حریم شهر شیراز مثل باغات گود گویم، دوکوهک، انجیره و قلات، دسته دوم باغات پراکنده محدوده شهر از میدان الله تا بلوار مطهری و چمران تا خیابان محمدیه و دسته سوم باغات معروف به قصردشت(حوزه استحقاظی باغات قصردشت) هستند که از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
حوزه استحفاظی باغات با توجه به طرح ساماندهی باغات قصردشت که در سال ۱۳۷۹ به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری رسید، پنج گروه در نظر گرفته شده است: گروه یک باغات که پراهمیت ترین گروه دسته بندی است شامل باغ‌های متراکم و انبوه و اراضی بین این باغات می‌باشد که طبق ضوابط طرح، ساخت و ساز در آنها ممنوع بوده و باغ ها و زمین های این گروه در اولویت تملک عمومی قرار دارند و فعالیتهای گردشگری نیز طبق ضواط طرح مجاز می‌باشد.
گروه دو باغات نواری است با عمق ۳۰ متر ضلع شمال کمربندی دراک (حدفاصل تقاطع وحدت و شهید رودکی) که در این گروه نیز هیچگونه ساخت و سازی مجاز نیست و عرض ۲۰ متر آن به صورت معبر و ۱۰ متر نیز به عنوان فضای سبز در نظر گرفته شده است.
گروه سه باغات مجموعه های مسکونی روستاهای مهدی آباد دهکره و دینکان هستند که مبنای اقدام طرح بهسازی است.
گروه چهار باغات ساخت و سازهای پراکنده‌ای هستند که در زمان تهیه طرح در محدوده باغات قصردشت موجود بوده‌اند که نباید هیچگونه رشد و گسترشی داشته باشند و هر گونه ساخت و ساز جدید در این گروه ممنوع است.
گروه پنج باغات نیز اراضی بایر و کم بازده محدوده جبل دراک، صرافی و سجادیه فرهنگشهر هستند که ضوابط طرح جهت تامین هزینه تملک اراضی گروه یک در نظر گرفته شده است.
نکته قابل توجه اینکه پهنه گروه پنج سجادیه نیز بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر جهت پارک بزرگ شهری در نظر گزفته شده و از اولویتهای تملک است و تاکنون حدود ۳۰ هکتار از مالکیت این اراضی تملک شده است.
در این راستا ستاد ابادگری باغات برای حفظ و صیانت از این باغات تشکیل شد تا با فروش باغ‌های گروه‌های دیگر درآمد آنها را برای حفظ و صیانت از باغات گروه یک هزینه کند.
چیزی که در عمل رخ نداد و باغ‌های گروه یک نیز زیر سایه سنگین بی‌قانونی‌ها و تخلفات روز به روز آب رفت.
با وجود دسته‌بندی باغات به پنج گروه و تاکید بر حفظ برخی گروه‌ها بازهم شاهد ساخت‌و‌سازهای غیرمجاز و غیرقانونی در این محدوده هستیم به گونه‌ای که زور ثروت و دارایی قشر مرفه به قانون و بندهای آن می‌چربد و باغ‌خواری انگار در کنار زمین‌خواری به رسم ناخوشایند برخی قدرت‌طلب تبدیل شده است.
به گفته باغداران قصردشتی درختان کهنسال این باغات رفته رفته خشکیدند و مجوزهایی صادر شد تا باغات جای خود را با ویلاهای لاکچری و سر به فلک کشیده عوض کنند.
دیوارها چیده شدند و حصارها کشیده تا دردی بر درد باغدارانی که با همه سختی‌ها برای حفظ این میراث ایستاده‌اند اضافه شود، باغدارانی که حتی اجازه ساخت یک سرویس بهداشتی را ندارند اما در مجاورتشان ساختمان‌های سر به فلک کشیده رشد می‌کنند.
سال گذشته پرونده باغات قصردشت شیراز طی بازدیدهایی میدانی کلید زده و در سه گزارش به طور مفصل به ان پرداخته شد.دست‌درازی به باغات قصردشت تا آنجا پیش رفت که به اعتقاد کارشناسان تا پنج سال آینده چیزی از باغات برجای نخواهد ماند.
گفتگو با باغداران، گفتگو با مطلعان در این حوزه، گفتگو با مسئول ستاد ابادگری باغات و برخی اعضای شورای شهر در این گزارش‌ها گنجانده شد و تصاویری نیز از دست‌درازی برخی منتشر گردید.
حالا بیش از یک سال از انتشار گزارش سوم گذشته است و شهردار شیراز که خود یکی از مطالبه‌گران حوزه باغات بود در موضع پاسخگویی باید نسبت به حفظ و حراست از این سرمایه ارزشمند اقدام کند.
از دیگر سو ورود جدی دستگاه قضا به موضوع باغات و پیگیری تخلفات و مقابله با انها به شدت احساس می‌شود تا شاید بتوان از ته‌مانده باغات قصردشت حفاظت کرد چراکه بر اساس قانون تعرض به باغات گروه یک جرم محسوب می‌شود.
این در حالی است که بسیاری از افراد با زدوبند این باغ‌ها را تصرف کرده‌اند و ساختمان‌های آنچنانی ساخته‌اند.
بخشی از باغ‌ها نیز در طول زمان در مالکیت شهرداری درامده است در حالی که بازدیدهای میدانی و گفتگو با قدیمی‌های این محله نشان می‌دهد این باغ‌ها نیز در حالی نابودی هستند و انگونه که باید به آنها رسیدگی نمی‌شود و شهرداری اکنون باید نسبت به آن پاسخ دهد.
خبرگزاری فارس در گزارش‌های بعدی به ابعاد مختلف این ماجرا خواهد پرداخت و پاسخ افراد مسئول در این حوزه را منتشر خواهد کرد.
انتهای پیام/ن
