براساس تحقیق پژوهشگران؛ تعزیه از قرن های اول و دوم اسلامی در میان مردم ایران رایج بود، اما از زمان آل بویه به صورت رسمی شکل آیین و تشریفات خاص به خود گرفت و در دوره صفویه به رونق و جلال آن افزوده شد؛ با جلوه هایی از نمایش های محلی و موسیقی در هم آمیخت و صورتی اصیل و هنری به خود گرفت.
ایران پس از چهار سال تلاش، موفق به ثبت جهانی پرونده تعزیه به عنوان میراث فرهنگ بشری در سال ۸۹ شد؛ هنر نمایشی آئینی تعزیه از ارزشمندترین آئین‌های نمایشی اهل ایرانیان و شیعیان مسلمان ایران زمین است و جایگاه و اهمیت آن تا حدی است که به شناسنامه هویت‌بخش فرهنگ نمایشی و خرده روایت‌های آئینی و مذهبی ایرانیان در حوزه‌های نمایش‌های سوگ در طول تاریخ بدل شده است به طوری‌که در سال۱۳۸۹ (۲۰۱۰)- به عنوان چهارمین پرونده میراث ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.
تعزیه یا شبیه خوانی نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی - شیعی و بیشتر درباره شهادت امام حسین(ع) و مصائب اهل بیت علیه السلام است و اهمیت هنرمندانه خواندن اشعار در تعزیه بیش از روش اجرا و نمایش واقعه هاست؛تعزیه خوانی در گیلان هم در ماه محرم روزهای سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) برگزار می‌شود و هم در روستاها در دو ماه آخر تابستان و فصل پایان کار و فعالیت های زراعی هنگام رواج تعزیه خوانی است.
مسئول واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری انقلاب اسلامی گیلان گفت: واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری گیلان با مشارکت سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری رشت در نظر دارد یادوارۀ تعزیه یادبود «استاد علی اسمی» را برگزار کند.
محمد پورجعفری روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: هر گروه تعزیه می‌تواند با توجه به فراخوان، یکی از مجالس سیدجلال‌الدین اشرف(ع)، امامزاده ابراهیم(ع)، امامزاده صالح(ع)، اسلم دیلمی (شهید گیلانی واقعه عاشورا) را برای اجرا انتخاب کند.
وی با بیان اینکه این یادواره بصورت خیابانی و در پیاده راه فرهنگی رشت برگزار می شود ادامه داد:گروه‌های تعزیه باید بخشی از فیلم مجلس تعزیه‌ای را که اجرا می‌کنند برای بازبینی به دبیرخانه تحویل نمایند؛ آثار ارسالی پس از بازبینی، انتخاب و گروه‌های راه‌یافته معرفی می‌شوند.
مهلت ثبت نام تا ۳۱ تیرماه ۱۴۰۱ و زمان برگزاری یادواره ۲۰ تا ۲۵ شهریور ماه اعلام شده است؛ همچنین علاقمندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۳۳۳۴۵۵۷۳ واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری گیلان تماس بگیرند.
استاد علی اسمی، متولد روستای رودبرده سنگر(از توابع شهرستان رشت)، تعزیه خوانی را از ۶ سالگی زیر نظر پدرش، استاد «رمضانعلی اسمی» میرزای گروه تعزیه «موسی بن جعفر (ع)» با بچه خوانی آغاز کرد و در طی سالیان کسب تجربه و همکاری با گروه تعزیه «مسلم بن عقیل» استاد صمصام و طی ۱۵ سال گذشته با گروه «شاهزاده ابراهیم» با همراهی خواهرزاده های دوقلویش (برادران اورسا)، در موافق خوانی و شهادت خوانی به اوج رسید.
شهروندان اکثر استانهای کشور شاهد اجرای تعزیه و چاووشی خوانی وی با آن صدای گرم و گیرایش بودند و طی سالیان اخیر پای ثابت برنامه های برج میلاد تهران بود. جایزه های مختلف استانی و ملی در طول این سالیان کسب کرد که مهمترین آن را به عنوان پیرغلام تعزیه کشور از رئیس جمهور دولت نهم و دهم دریافت کرد.
استاد اسمی در نهایت پس از عمری خادمی آستان اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، ۲۶ مهر ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به کرونا در یکی از بیمارستان های رشت درگذشت.
