فیروز رضایی کارشناس تعلیم و تربیت در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، اظهار کرد: مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با نمایندگان جامعه معلمین طبق معمول نکات ارزشمند و مهمی را مطرح فرمودند؛ از جمله آنها هویت ملی و نقش شایسته و بایسته معلمان و آموزش و پرورش در تقویت و تحکیم هویت ملی بود.

وی ادامه داد: هویت ملی از جمله موضوعات بسیار مهم است که همیشه مطرح بوده است، هویت ملی شناسنامه جمعی یک ملت است، شناسنامه ای که از طرفی در برگیرنده هویت و شخصیت ملی است و از طرف دیگر عامل تمایز و تشخص یک ملت از ملل دیگر است؛ همانگونه که شناسنامه فردی، هویت افراد را می نمایاند، هویت ملی از مشخصه یا مهم‌ترین مشخصه‌های اشخاص یک ملت به طور جمعی پرده بر می‌دارد.

رضایی تصریح کرد: تقویت و تحکیم هویت ملی از جمله مقولاتی است که همه ملت‌ها نسبت به آن حساس هستند؛ از این رو ملت‌های فقیر از حیث تاریخ و تمدن که در یک سرزمین گرد آمده و تحت لوای نظام سیاسی مشخص زیست می‌کنند، با درک عمق ضرورت هویت جمعی و نقش ممتاز آن در تداوم حیات ملی و نیز نقش وحدت بخش و معنی آفرین آن به ‌ویژه به هنگام مواجهه با مخاطرات گوناگون، برای ایجاد و تلقین هویت جمعی، تاریخ سازی می‌کنند به عبارتی به احداث آثار باستانی و تاریخی مبادرت می‌ورزند و هویت مصنوعی برای خود دست و پا می کنند.

وی افزود: شاید برای بسیاری از ما به عنوان ایرانی به دلیل غنای تاریخی و تمدن چندین هزار ساله و زیست جمعی در اتمسفر غرور آفرین و اعتماد بخش و بهره مندی از این موهبت اجدادی، این گونه اقدامات ملل فقیر آنگونه که باید و شاید قابل فهم نباشد؛ از باب قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید؛ از این رو آنها که از مصیبت بی هویتی آگاه هستند در این وادی کوشاتر از ما هستند.

این کارشناس تعلیم و تربیت ادامه داد: علی ای حال هویت ملی، آن عنصر اساسی که در این تاریخ دور و دراز،  ایران و ایرانی را علی رغم تکثر قومی و زبانی و ...   از بلایای دهور به سلامت عبور داده، هویت ملی و جمعی است، اما باید بدانیم که این سرمایه نیز مثل هر سرمایه دیگر در صورت بی تدبیری در معرض نقصان  و کاستی است و نیازمند پرورش و غنی سازی است.

وی با بیان اینکه مبحث هویت ملی یا هویت ایرانی در بین متفکرین ما نیز همواره مطرح بوده است و در ضرورت آن اتفاق نظر وجود دارد، گفت: اما پیرامون عناصر تشکیل دهنده آن و نیز وزن آنها،  دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف وجود داشته و چه بسا در حال حاضر نیز داشته باشد؛ از این رو مبحث هویت ملی از جمله مقولات سهل و دشوار است، که در ورای ظاهر بسیط و بی چون و چرای خود مباحث متعدد دارد.

رضایی اضافه کرد: اگر از مجموعه علایق، احساسات جمعی و عمومی یک ملت به هویت ملی تعبیر بکنیم، این علایق و احساسات عناصر مختلفی را در بر می‌گیرد؛ اعتقادات، سنن، آداب، زبان، تاریخ، فرهنگ، هنر، تمدن و ... مشترک از جمله آنهاست، لذا تحکیم هویت ملی به  تحکیم  عناصر مذکور در ذهن، مغز و عواطف آحاد مردم بر می‌گرد،  علی رغم اینکه عناصر مذکور ایستا نبوده و در گذر تاریخی تغییر و تحول و دگرگونی  می پذیرد، تحول شکلی یا محتوایی، برخی از عناصر از جهت شکل و محتوی جایگزین عناصر قبلی می شود؛ مهم این است که هاضمه عمومی ملت با ذائقه خود آنها را گزینش و هضم و از آن خود می کند.

وی افزود: باید گفت که ملت ایران از این حیث ممتاز است؛ ملت ایران در طول تاریخ  هم از حیث  گزینش و هم از حیث هاضمه جمعی بی نظیر عمل کرده است، مردم ایران در اوایل قرن هفتم میلادی همزمان با بسیاری از ملل دیگر با آیین اسلام مواجه شده و آن را برخوردار از عناصر متعالی، سازنده و شوق آفرین یافته و به گرمی استقبال می کنند؛ طبیعتاً محملی که این آیین را مشایعت می نمود زبان و فرهنگ عرب بود، نبوغ ملت ایران در گزینش، در همین جا خودنمایی می کند، آیین اسلام را به گرمی می پذیرد، اما فرهنگ و زبان عربی را نمی پذیرد، با دو تبصره یک: اندیشمندان ایرانی به زبان عربی به عنوان زبان علم و زبان  فهم قرآن و حدیث  نگریسته و به حد اعلا در آن غور می نمایند و در این راه از ملل عرب زبان پیشی می گیرند و دوم با حسن استفاده از ظرفیت این زبان، زبان فارسی را عمق می‌بخشند.

کارشناس تعلیم و تربیت افزود: ملت ایران از این حیث در بین ملل مشابه بی نظیر است، بسیاری از ملل، حتی ملتی مانند ملت مصر با آن تمدن دیرینه این کار را نمی‌کند به عبارت بهتر نمی‌تواند بکند و زبان تاربخی خود را واگذار می‌کند و عرب زبان می‌شود، سریانی‌ها یا سوری‌ها نیز همین گونه عمل  می کنند، اما ایرانی‌ها خیر.

وی ادامه داد: در ارزشمندی حراست از زبان فارسی و سایر زبان‌های ایرانی اتفاق نظر همگانی وجود دارد، اگر از اندک شمار عناصر پر سر و صدا که در دوره پهلوی بر طبل تقابل عناصر هویت بخش ملت ایران می کوبیدند و در صدد متعارض نشان دادن این عناصر با یکدیگر و نهایتا صد و صفر کردن آنها بودند، و نیز عناصر کم شمار دیگری که با سطحی نگری از در تقابل با جمعیت مذکور از آن ور بام افتادهاند، بگذریم عموم مردم و متفکرین در ازمنه مختلف بر تمام عناصر اصلی هویتی ایرانیان از دین و آیین، اعتقادات، عواطف مذهبی، تاریخ، تمدن، اصالت و ارزشمندی زبان و فرهنگ قومی و ...  پای فشرده‌اند؛ در این بین رویکرد دولت صفوی بی نظیر و مثال زدنی است، اسماعیل صفوی در نوجوانی  به سلطنت می رسد و بعد آن ازدواج می کند، ازدواجی که خود نیازمند کالبد شکافی است، صاحب فرزندانی می شود، و بر اکثر فرزندان خود نام ایرانی بر می‌گزیند، تو خود حدیث مفصل به خوان از این مجمل. 

رضایی اضافه کرد: این موضوع در پرداخت و مهمتر از آن تدوین راهبرد های عملی دشواری‌های خود را دارد و ظرافت‌های خود را می‌خواهد؛ با تأسف باید گفت که به این مقوله بسیار مهم یعنی هویت ملی و راهبردهای کلان تقویت و تحکیم آن، به اندازه کافی پرداخت نشده است، به کلیات اکتفا و از کنار آن عبور شده است، باز با کمال تأسف باید گفت که از این رهگذر آسیب های جدی وارد شده است. 

وی افزود: جایگاه اصلی و شایسته پرداخت این مهم در درجه اول شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی در لابلای سیاست‌های مختلف به این موضوع پرداخته است، اما آنگونه که شایسته و در خور شأن این مقال باشد به آن نپرداخته است. این شورا در سند تحول آموزش و پرورش هم که یکی از مواقف پرداخت این مهم  بود، به شکل شایسته ای نپرداخته است؛ حداقل  شفاف و آنگونه که بشود بر مبنای آن زیر نظام های روشنی ترسیم کرد، نپرداخته است.  

این کارشناس تعلیم و تربیت گفت: جایگاه دوم و بعدی این مهم، شورای عالی آموزش و پرورش است؛ جایگاهی که با بازآفرینی خویش و با آرایش جدید و برخوردار از عناصر فهیم و شجاع می‌تواند در این مهم و موضوعات مبنایی مشابه، نقش ایفا کند.

انتهای پیام/