پایش بازار

قیمت حاملهای انرژی در 7 روز اخیر عمدتا با کاهش و یا ثبات همراه بوده است. قیمت نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت در حوالی 100 دلار در بشکه نوسان دارند. قیمت نفت خام برنت صبح روز جمعه با افزایش ۱.۵۱ دلاری یا ۱.۵ درصدی، به بشکه‌ای ۱۰۵.۳۷ دلار رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز با افزایش ۱.۳۴ دلاری یا ۱.۴ درصدی، به قیمت ۹۷.۶۹ دلار به ازای هر بشکه رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت در دو دوره معاملاتی گذشته کاهشی بود. این کاهش زمانی اتفاق افتاد که داده‌ها نشان از افت تقاضای ۸ درصدی برای بنزین نسبت به سال گذشته در آمریکا داشتند. کاهش تقاضا در اوج فصل رانندگی در این کشور ناشی از قیمت‌های بالای بنزین بود.

در مقابل، نشانه‌های افزایش تقاضا در آسیا شاخص نفت خام برنت را پس از ۶ هفته بالا برد. در ماه ژوئن با وجود قیمت‌های بالا، تقاضای بنزین و فرآورده‌های نفتی در هند رکورد شکست. مصرف کلی محصولات پالایش یافته در این کشور، نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد افرایش داشت. پالایشگاه‌های هند هم در بالاترین ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. این مساله نشان از بازگشت قدرتمند بازار نفت، به دوران پیش از کرونا دارد.

مهمترین تحولات این هفته را باید شیوع مجدد کووید-19 در بسیاری از کشورهای دنیا و بخصوص چین، وجود چشم‌اندازهای منفی نسبت به تورم و لزوم افزایش نرخ بهره در اقتصادهای بزرگ مانند آمریکا و اتحادیه اروپا، تحولات دیپلماتیک در حوزه انرژی پس از سفر جوبایدن به عربستان و ولادیمیر پوتین به ایران، از سرگیری صادرات گاز روسیه توسط شرکت گازپروم به اروپا، و جدی شدن سناریوی قطع کامل صادرات گاز روسیه با فرا رسیدن فصل زمستان نسبت داد.

بزرگترین تفاهم سرمایه گذاری نفتی تاریخ ایران با شرکت گازپروم روسیه به مبلغ 40 میلیارد دلار امضا شد که مخالفان و موافقان زیادی دارد. این موضوع خود در راستای اهرم فشار برای روسیه در مواجهه با غرب خواهد بود و ممکن است ایران را چند گام دیگر از توافقات برجام دور کند. مسئله تفاهم با روسیه از آنجایی که ایران در حوزه انرژی رقیب روسیه است می‌تواند به نفع روس‌ها تمام شود.

بزرگترین خط لوله انتقال گاز روسیه به آلمان پس از ده روز تعمیرات کار خود را از سر گرفت. قطعی جریان گاز خط لوله نورداستریم ۱ که نگرانی زیادی را در خصوص کمبود منابع گاز برای اروپایی‌ها به وجود آورد امروز مجدداً به جریان افتاد. اروپا نگران این بود که لوله گازی نورداستریم ۱ پس از تعمیرات سالانه برای همیشه متوقف شود. این خط لوله بیش از یک سوم صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا را جابه‌جا می‌کند. با این حال، کمیسیون اتحادیه اروپا از کشورهای عضو خواسته است که تا پانزده درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند زیرا روسیه ممکن است در زمستان آینده انتقال گاز را به تلافی تحریم‌های اروپاییان کاهش دهد.

تفسیر هفته

1.می توان عوامل اثرگذار بر تغییرات قیمت حاملهای انرژی در جهان را به دو دسته عوامل مقطعی با آثار کوتاه‌مدت و عوامل استراتژیک با آثار بلندمدت تقسیم کرد. عوامل مقطعی منجر به ایجاد نوسانات قیمتی در بازه‌های یک‌روزه، هفتگی، و یا حتی ماهانه می‌شوند. عوامل استراتژیک با ادامه روندها، چشم‌اندازهای قیمتی را در بازه‌های بلندمدت 6 ماهه، یکساله، و حتی چندساله در پیش روی سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند. قیمت حاملهای انرژی و در راس آنها نفت، ذاتا از عدم قطعیتهای فراوانی متاثر هستند. کووید-19 و شیوع آن را می توان یک عامل استراتژیک در نظر گرفت. با بهبود شرایط در نیمه ابتدایی سال 2022، کووید-19 به یک عامل مقطعی تبدیل شد.

بنابراین اگرچه در پی شیوع مجدد کووید-19 در کشورهای صنعتی چون چین، آلمان، ژاپن، و بسیاری دیگر از کشورهای جهان در هفته‌های اخیر، نگرانیها نسبت به اعمال مجدد قرنطینه‌ها افزایش یافته و بر کاهش تقاضا و مآلا کاهش قیمتها در بازار انرژی اثرگذار بوده، اما به نقل از موسسه ایپسوس، کووید-19 دیگر بزرگترین چالش جهان نمی‌باشد و باید شیوع مجدد آن را یک عامل مقطعی در شرایط کنونی به حساب آورد. سازمان بهداشت جهانی سه‌شنبه 27 تیر اعلام کرد که کووید-19 همچنان یک موضوع جهانی است، چرا که موارد ثبت شده در دو هفته گذشته 30 درصد افزایش یافته است. مدیرکل سازمان بهداشت جهانی معتقد است، با افزایش موارد ابتلا، جهان باید برای جهش‌های جدید کووید-19 آماده شود و این بیماری هنوز به کلی مهار نشده است.

توکیو، پایتخت ژاپن روز شنبه بیش از 110 هزار مورد جدید مبتلا به کووید-19 را گزارش کرد که بالاترین میزان از فوریه تاکنون است. در این میان جهش موارد مبتلا در چین از اهمیت بیشتری برخوردار است. چین تنها کشوری بوده که از سیاست تحمل صفر در مقابله با کووید-19 استفاده کرده و همین موضوع منجر به افزایش نگرانیها پیرامون قرنطینه‌های شدید و از رونق افتادن احیای فعالیتهای صنعتی در این کشور شده است. در نمودار 1 روند رو به افزایش موارد مبتلا به کووید-19 در یک ماه اخیر در چین آمده است. چین با ثبت 1012 مورد جدید ابتلا به این ویروس در روز 19 جولای، از سطح هزار نفری در 20 مه فراتر رفته است. موضوعی که با توجه واردات حدود 10.7 میلیونی بشکه‌ای نفت چینی‌ها در روز، یک چشم‌انداز منفی را پیش‌روی بازار انرژی حداقل برای یک دوره کوتاه‌مدت قرار داده است. در همین راستا، موسسه گلدمن ساکس پیش‌بینی رشد چین در سال 2022 را از 4 درصد به 3.3 درصد کاهش داد.

2.در حالیکه بسیاری از تحلیلگران از پیش‌بینی خود مبنی بر کاهش نرخ تورم سالانه ایالات متحده در ماه اخیر خبر داده بودند، اعلام آمار رسمی بانک مرکزی این کشور بر نگرانیهای اقتصادی مسئولین و مردم افزوده است. براساس اعلام فدرال رزرو مقدار شاخص قیمت مصرف کننده¹ در یک سال اخیر به عدد 9.1 درصد رسیده که بالاترین مقدار از نوامبر سال 1981 است. طبق این آمار رشد شدید قیمت بنزین، مواد غذایی، و مسکن عامل اصلی چنین ارقامی است. برای نمونه نقشه قیمت بنزین در ایالتهای مختلف آمریکا در شکل 1 آمده است. براساس گزارش انجمن خودروسازی آمریکا، قیمت بنزین در ایالتهای آمریکا در بازه 4.115 دلار و 5.991 دلار در هر گالن تغییر کرده و بطور میانگین به 4.605 دلار رسیده که حاکی از افزایش 61 درصدی قیمت این کالا در مقایسه با سال گذشته است.

شکل 1. قیمت بنزین در ایالتهای مختلف آمریکا (AAA²)

براساس این گزارش، قیمت انرژی در ایالات متحده در یک سال اخیر 41.6 درصد افزایش یافته که بالاترین میزان از آوریل 1980 بوده است. نکته حائز اهمیت مقایسه نرخ تورم و میزان نرخ بهره فدرال رزرو ایالات متحده آمریکا در 4 دهه اخیر بوده که جزییات آن در نمودار 1 قابل مشاهده است.

نمودار 1. نرخ تورم و میزان نرخ بهره فدرال رزرو ایالات متحده آمریکا در 4 دهه اخیر. خط آبی: نرخ تورم، خط سیاه: نرخ بهره فدرال رزرو (YCHARTS)

همانطور که در نمودار 1 مشاهده می‌شود در نوامبر سال 1981 نیز نرخ تورم برابر با 9.1 درصد بوده با این تفاوت که نرخ بهره فدرال رزرو در آن زمان برابر با 12 درصد بوده است. در شرایط فعلی که مجدد نرخ تورم رکوردشکنی کرده و بعد از 4 دهه به سطح 9.1 درصدی رسیده، نرخ بهره علی‌رغم دوبار افزایش به مقادیر 0.5 و 0.75 درصد طی ماههای اخیر حتی به عدد 2 درصد نیز نرسیده و بنظر میرسد باید منتظر افزایش مجدد نرخ بهره در آمریکا بود.

موضوعی که بعنوان یک عامل استراتژیک تاثیر منفی بر ورود سرمایه‌های جدید در بازارها از جمله بازار انرژی گذاشته است. آنچه در میان همه تحلیلهای اقتصادی در یک هفته اخیر در ایالات متحده آمریکا مشترک بوده، اجماع همه نظرات مبنی بر افزایش مجدد نرخ بهره توسط فدارل رزرو است. برای مثال وارن بافت سرمایه گذار معروف که همواره در صدر چهره‌های برتر مجله فوربز از نظر دارایی بوده، در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌بی‌سی اعلام کرد که افزایش بعدی نرخ بهره فدرال رزرو 1 درصدی خواهد بود.

جیمز بولارد عضو فدرال رزرو با حمایت از افزایش مجدد نرخ بهره، از پیش‌بینی خود مبنی بر افزایش 0.75 تا 1 درصدی نرخ بهره خبر داد. وی همچنین معتقد است که در صورت لزوم می‌توان نرخ بهره را تا 4 درصد تا پایان سال 2022 نیز افزایش داد. در این میان گروه CME با انتشار گزارشی بیان می‌کند که بازارها در حال حاضر با احتمال 47.6 درصد افزایش 1 درصدی و با احتمال 52.4 درصد افزایش 0.75 درصدی نرخ بهره فدرال رزرو را پیش‌بینی می‌کنند. با ترسیم چنین شرایطی و البته شرح و بسط تاثیر افزایش نرخ بهره در آمریکا بر ریزش بازارها، باید سیاستهای دولت جوبایدن را به دو عرصه داخلی و خارجی تقسیم‌بندی کرد.

در عرصه داخلی مهمترین ابزار کاخ سفید برای مقابله با تورم بی‌سابقه بخصوص در بخش انرژی، افزایش نرخ بهره طی ماههای اخیر بوده که به اذعان بسیاری از کارشناسان خطر رکود اقتصادی را در آمریکا افزایش می‌دهد. برگزاری جلسه با شرکتهای نفتی جهت کاهش قیمت بنزین، تعلیق مالیات 18.4 سنتی بر هر گالن بنزین، آزادسازی ذخایر بنزین و گازوییل، و بازگرداندن احتمالی ممنوعیت صادرات نفت از دیگر نمونه‌های سیاستهای بکارگرفته شده در عرصه سیاست داخلی آمریکاست.

در عرصه خارجی ایالات متحده آمریکا بعنوان یک تولیدکننده و مصرف‌کننده بزرگ بازار انرژی با بکارگیری دیپلماسی انرژی، از طرفی سعی در حداکثر کردن منافع اقتصادی خود دارد و از سوی دیگر از انرژی بعنوان یک اهرم فشار برای وابسته کردن سایر کشورها بخود با اهداف سیاسی بهره می‌برد. شاید بتوان دیپلماسی انرژی آمریکا را به چهاربخش تقسیم کرد:

الف: مذاکره با 27 کشور اروپایی با هدف اعمال تحریمها علیه روسیه که شاید بتوان بزرگترین خروجی آن را به تصویب بسته ششم تحریمهای اتحادیه اروپا علیه روسیه با تمرکز بر ممنوعیت واردات انرژی از این کشور نسبت داد. موضوعی که فارغ از افزایش قیمتها در روزهای آغازین طرح که آمریکا و هم‌پیمانانش را با چالش جدی روبه‌رو کرد، از دو جنبه برای آمریکاییها حائز اهمیت است. تضعیف روسیه بعنوان یک ابرقدرت در نظم نوین جهانی و وابسته کردن کشورهای اروپایی به خود پس از جنگ جهانی دوم را می‌توان بعنوان اهداف ایالات متحده در خلال این دیپلماسی انرژی برشمرد.

ب: مذاکره با ایران برای احیای توافق برجام که آخرین اقدام آمریکا مذاکره غیرمستقیم با نمایندگان ایران در دوحه بود. مذاکراتی که با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز ایران و نیاز اروپا به آن پس از شروع جنگ در خاک اوکراین اهمیت بیشتری پیدا کرده تا آنجا که وندی شرمن، قائم‌مقام وزارت خارجه آمریکا با تأکید بر این که هنوز شانس احیای برجام علی‌رغم اختلافات فعلی وجود دارد، معتقد است جهان امروز به نفت ایران نیاز دارد. موضوعی که در یک ماه اخیر توسط برخی سران اروپایی از جمله امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه نیز مطرح شده و وی خواستار بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به بازار شده است. فارغ از حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران، مذاکرات احیای برجام با هدف تزریق نفت و گاز ایران به بازارها و حداقل در این برهه زمانی برای آمریکاییها و اروپاییها ضروری بنظر می‌رسد و حتی بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد ممکن است مذاکرات برجام منجر به احیای این توافق نشود اما به روند بازگشت ایران به بازار نفت کمک کند.

ج: مذاکره با هند، چین، و برخی دیگر از کشورهای واردکننده انرژی از روسیه برای تصویب طرح کارتل نفتی که با هدف پایین آوردن قیمت نفت، ثبات در بازار انرژی، و ضربه زدن به درآمد ارزی مسکو انجام می‌گیرد. موضوعی که نخستین بار توسط نخست‌وزیر مستعفی ایتالیا، ماریو دراگی مطرح شد و پس از اعلام حمایت جوبایدن، حدود یک ماه پیش در جلسه سران گروه 7 به تصویب اولیه رسید، اما پیاده‌سازی و تحقق کامل آن نیاز به اجماع جهانی دارد. در همین راستا، مذاکرات بین کشورهای مختلف و در راس آنها آمریکا و چین در حال جریان است. به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، در هفته اخیر یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده، سقف قیمت نفت روسیه را به همتای چینی خود اعلام کرده و از همکاری و تعامل چین برای گفتگوهای بیشتر جهت تصویب این طرح خبر داده است. در مقابل ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه با اشاره به تلاش گروه 7 برای اعمال سقف قیمت نفت، افزایش قیمتها را نتیجه تصویب چنین طرحی عنوان کرده است.

د: آخرین جنبه از دیپلماسی انرژی ایالات متحده آمریکا را باید به مذاکره با هم‌پیمانان عرب خود و در راس آنها عربستان نسبت داد. در همین راستا سفر جوبایدن به جده در هفته اخیر توجه بسیاری از رسانه‌ها را به خود جلب کرد و از مدتها پیش همگی منتظر اعلام سیاستهای جدید نفتی بعنوان خروجی این جلسه بودند. جو بایدن روز شنبه 25 تیر، با سفر به جده با 6 کشور نفت‌خیز شورای همکاری خلیج فارس شامل عربستان، عمان، کویت، بحرین، قطر، و امارات دیدار و گفتگو کرد. فارغ از جنبه‌های دیگر این سفر و عدم اشاره به سیاستهای جدید نفتی در بیانیه این نشست، بی‌گمان یکی از ابعاد اصلی این نشست پیرامون موضوع انرژی بوده است. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در نشست جده اتخاذ سیاستهای غیراصولی در رابطه با منابع انرژی را علت اصلی تورم خواند. همچنین جوبایدن بدون اشاره به تصمیمات این نشست از امیدواری خود برای اتفاقات خوب در آینده بازار انرژی خبر داد. در اهمیت کشورهای عضو این نشست همین بس که کشورهای عربستان، عراق، امارات، و کویت به ترتیب با تولید روزانه 10.46، 4.38، 3.34، و 2.73 میلیون بشکه نفت جزو 10 کشور اول دنیا در تولید نفت بوده و در مجموع با تولید 21 میلیون بشکه نفت در روز سهم بالایی از این بازار را بخود اختصاص داده‌اند.

شاید بتوان نشست جده را بنوعی نشست اوپک بدون حضور ایران توصیف کرد و خروجیهای این جلسه را باید در نشستهای بعدی اوپک دنبال کرد. در همین راستا، رویال بانک کانادا از احتمال سیاست جدید اوپک‌پلاس مبنی بر افزایش تولید و عرضه نفت در نشست بعدی خود خبر داد.

3.فارغ از موضوع کووید-19 در هفته های اخیر به تلاش کشورهای ابرقدرت برای استفاده از دیپلماسی اقتصادی با تمرکز بر موضوع انرژی جهت تعیین جایگاه خود در بازار انرژی و نظم نوین جهانی می توان توجه کرد. با توجه به اهمیت نقش دیپلماسی انرژی ایران یکی از کانون های توجه رسانه‌های دنیا در هفته اخیر بود. برگزاری نشست روند آستانه که با هدف بررسی مسائل سوریه صورت گرفت فرصت مناسبی را در اختیار سران ایران، روسیه، و ترکیه برای تحکیم روابط خود در جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی، نظامی، و امنیتی قرار داد. دستاوردهای متعدد نشست آستانه که عمدتا در حوزه انرژی حاصل شده، نشانگر نقش انرژی در تعیین جایگاه کشورها در ساختار جدید جهانی است. این اجلاس که روز سه‌شنبه، 28 تیر در تهران برگزار شد دستاوردهای زیر را بدنبال داشت:

- تاکید سران ایران و روسیه بر تعمیق همکاریهای بلندمدت بخصوص در بخش نفت و گاز

- تاکید سران ایران و روسیه بر حذف تدریجی دلار از تجارت بین دو کشور: در همین راستا بانک مرکزی ایران نماد معاملاتی ریال-روبل را به لیست معاملات خود در هفته اخیر اضافه کرد

- امضای تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه جهت سرمایه‌گذاری در ایران

- تاکید سران ایران و روسیه بر امنیت برخی از شاهراههای پیرامونی دریای خزر بخصوص در مرز ارمنستان

- تمایل به تمدید قرارداد 25 ساله صادرات گاز ایران به ترکیه و تاکید بر هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری مبادلات تجاری بین دو کشور

در همین ارتباط خبرگزاری اقتصاد 24 در گزارشی عنوان نموده است که 6 سال پیش شرکت گاز پروم تفاهم نامه ای برای توسعه دو میدان گازی کیش و پارس شمالی داشت که در عمل چیزی اتفاق نیفتاد.

4.همانطور که ایالات متحده آمریکا با افزایش بی‌سابقه نرخ تورم در اقتصاد خود روبه‌رو بوده و از افزایش نرخ بهره برای مقابله با این معضل استفاده می‌کند، کشورهای اتحادیه اروپا نیز نه تنها از تورم بالا رنج برده، بلکه باید خود را برای فصل زمستان و احتمال قطع کامل صادرات گاز روسیه به این اتحادیه آماده کنند. در خصوص وضع نامطلوب این روزهای کشورهای اروپایی همین بس که ارزش یورو در برابر دلار برای اولین بار از دسامبر سال 2002 نه تنها به برابر رسیده، بلکه امروز ارزش یک دلار از یک یورو بیشتر هم شده است.

فارغ از تحولات دو دهه اخیر که بر روی ارزش یورو در برابر دلار اثرگذار بوده‌اند، بررسی این تغییرات در بازه سالهای 2020 و 2022 قابل تامل است. ارزش یورو از ابتدای سال 2020 تا ابتدای 2022 در مجموع با افزایش همراه بوده و این رشد در حالی رقم خورده که در این بازه دوساله پس از شروع پیدایش و شیوع کووید-19 تمامی اقتصادهای جهانی با چالش همراه بوده‌اند. بنابراین بنظر میرسد اروپاییها در حفظ ارزش پول خود در دوره همه‌گیری کووید-19 موفق بوده‌اند. در مقابل ارزش یورو درست از زمان شروع جنگ در اوکراین کاهش یافته تا آنجا که ارزشی ضعیفتر از دلار را در هفته اخیر ثبت کرده و منجر به رکورد شکنی جدید شاخص دلار با عبور از سطح 109 شده است. اگر چه قیمت نفت بیش از 30 درصد از بالاترین قیمت خود در ماه مارس کاهش یافته، اما بنظر می‌رسد پیامدهای جنگ روسیه-اوکراین بطور جدی در اقتصادهای اروپایی ظهور کرده است.

در همین راستا اتحادیه اروپا مشابه ایالات متحده آمریکا نیم درصد به نرخ بهره بانک مرکزی اروپا اضافه کرد. در این میان اخبار ضد و نقیض پیرامون قطع کامل صادرات گاز روسیه به اروپا با نزدیک شدن به فصل زمستان بر نگرانی کشورهای ناحیه یورو افزوده است. به گزارش خبرگزاری آلمان، صادرات گاز گازپروم روسیه از روز پنج‌شنبه و پس از تعطیلی ده روزه برای تعمیرات، با انتقال مجموع ۶۷ میلیون متر مکعب در روز، معادل ۴۰ درصد استفاده از حداکثر ظرفیت از سر گرفته شد، اما تقریبا تمامی سران اروپایی متفق‌القول از لزوم آمادگی برای مقابله با قطع احتمالی صادرات گاز روسیه در زمستان خبر می‌دهند. در همین راستا صندوق بین المللی پول با هشدار نسبت به این موضوع، معتقد است گاز روسیه تقریباً 5 درصد از اقتصاد آلمان را تهدید می‌کند.

این نهاد در گزارش خود انتظارات رشد آلمان را برای سال های 2022 و 2023 به ترتیب از حدود 2 درصد و کمی بیش از 2 درصد در ماه مه به ترتیب به 1.2 درصد و 0.8 درصد کاهش داده است. ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا در مصاحبه‌ای بر لزوم توسعه صنعت هسته‌ای در آلمان جهت مقابله با تحریمهای روسیه علیه این کشور تاکید کرد. صندوق بین المللی پول همچنین انتظار دارد اقدام روسیه برای توقف تحویل گاز به اروپا باعث کوچک شدن بیش از 5 درصدی اقتصاد در کشورهای جمهوری چک، مجارستان، اسلواکی، و ایتالیا در طول دوره بعدی شود.

همچنین سیمسون رئیس انرژی اتحادیه اروپا در نطق اخیر خود با اشاره به بحران انرژی در ناحیه یورو اعلام کرد توقف عرضه گاز می‌تواند تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را تا 1.5 درصد کاهش دهد. فون‌درلین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نیز در اظهارنظر مشابهی اعلام کرد، قطع صادرات گاز روسیه به اروپا یک سناریوی محتمل بوده و در صورت نهایی شدن، بسته هفتم تحریم ها علیه روسیه در راه است.

جوزف بورل وزیر خارجه اتحادیه اروپا نیز بر لزوم آمادگی کشورهای ناحیه یورو پس از قطع احتمالی صادرات گاز روسیه تاکید کرد. در آخر باید به صحبتهای کریستین لاگارد اشاره کرد. رییس بانک مرکزی اروپا با اشاره به طولانی شدن جنگ در خاک اوکراین، افق اقصادی پیش‌روی ناحیه یورو را تاریک خواند. شکل 2 در همین رابطه قابل تامل است.

شکل 2. تصویر مجله اکونومیست پیرامون زمستان سیاه اروپاییها در اثر کمبود گاز

همکاران این گزارش : علیرضا اسقانیان، تبسم میرشکارزاده، و عباس ملکی