روش های تشخیص اختلالات هورمونی چیست؟ علائم مشکلات هورمونی در مردان و زنان چیست؟ چه عواملی باعث ایجاد این اختلال در بدن می شود؟ پاسخ این سوالات و روش های درمان آن را در پارس نیوز بخوانید.
هورمون یک پیام‌رسان شیمیایی است که از طریق جریان خون به اندام‌ها و بافت‌ها می‌رود. هورمون‌ها به اندام‌های بدن می‌گویند که باید چه کاری را و چگونه انجام دهند. با این حال عملکرد هورمون‌ها آهسته‌تر از دیگر پیام‌رسان‌های شیمیایی است. هورمون‌ها توسط غدد درون ریز که گروه خاصی از سلول‌ها در سراسر بدن هستند، تولید می‌شوند.
بدن در حالت طبیعی خود طیفی از هورمون‌ها را به صورت متعادل تولید می‌کند. در وضعیت تعادل هورمون‌ها، عملکرد اندام‌ها و بافت‌های بدن در حالت مطلوب قرار دارد. با این حال، هنگامی که یک یا چند هورمون تغییر یابد، می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود. در این وضعیت، شما ممکن است دچار کمبود یک هورمون و تولید بیش از حد هورمون دیگری شوید.
شایع ترین علامت عدم تعادل هورمونی در زنان در سنین باروری، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. علائم عدم تعادل هورمونی زنان که بلوغ، بارداری، شیر دادن و یائسگی را تحت تاثیر قرار می دهند، شامل موارد زیر هستند:
تستوسترون نقش مهمی در رشد مردان دارد. تولید ناکافی تستوسترون موجب بهم خوردن تعادل هورمونی می شود که می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
تولید هورمون های جنسی در دختران و پسران از زمان بلوغ، شروع می شود. بسیاری از کودکانی که دچار تاخیر در بلوغ می شوند، شرایطی به نام هیپوگنادیسم را تجربه می کنند.
دوره‌ی بلوغ، زمانی است که دختران و پسران شروع به تولید هورمون‌های جنسی می‌کنند. بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ تأخیری می‌شوند، درنهایت یک بلوغ نرمال را تجربه خواهند کرد اما برخی از آنها به وضعیتی به نام هیپوگنادیسم مبتلا هستند. علائم هیپوگنادیسم عبارتند از:
انواع مختلفی از اختلالات هورمونی در جهان وجود دارند. دیابت شایع‌ترین اختلال هورمونی در جهان است. از دیگر اختلالات هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در این بیماری غده آدرنال یا همان فوق‌کلیه مقدار کمی هورمون کورتیزول و در مواردی آلدسترون ترشح می‌کند. علائم این ناهنجاری شامل خستگی٬ ناراحتی معده٬ دهیدرتاسیون و تغییرات پوستی است.
تولید بیش از حد هورمون‌های هیپوفیزی می‌تواند در ادامه باعث پرکاری غده فوق‌کلیه شود. یک ناهنجاری مشابه به نام سندروم کوشینگ هم وجود دارد که اغلب در افرادی که برای طولانی مدت کورتون مصرف کرده اند٬ رخ می‌دهد.
درصورت که غده هیپوفیز بیش از حد هورمون رشد ترشح کند٬ استخوان‌ها و دیگر مناطق بدن کودک به صورت غیرعادی و سریع رشد خواهند کرد و دچار بیماری آکرومگالی می‌شود. درصورتی که سطح هورمون رشد پایین‌تر از حد طبیعی باشد٬ کودک دچار کوتاهی قد می‌شود.
درصورتی که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئیدی ترشح کند٬ فرد دچار پرکاری تیروئید خواهد شد. این بیماری خودش را با علائمی از قبیل کاهش وزن٬تعریق و افزایش تعداد ضربان قلب نشان خواهد داد. شایع‌ترین علت ابتلا به پرکاری تیروئید٬ نوعی بیماری خودایمنی به نام گریوز است.
در این بیماری غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئیدی ترشح نکرده و منجر به بروز علائمی از قبیل افسردگی٬ یبوست٬ خشکی پوست و خستگی می‌شود.
تولید بیش از حد هورمون‌های آندروژنی یا مردانه باعث می‌شود که تخمک‌گذاری در بدن زنان مختل شود. این اختلال تخمک‌گذاری خودش را با علائمی از قبیل بی‌نظمی پریود٬ رشد موهای زائد و جوش نشان می‌دهد.
علل احتمالی بسیاری برای عدم تعادل هورمونی وجود دارد. این علل بسته به اینکه کدام هورمون‌ها یا غده‌ها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، متفاوت است. علل رایج عدم تعادل هورمونی عبارتند از:
بسیاری از علل عدم تعادل هورمونی در زنان به هورمون‌های تولیدمثل مربوط می‌شود. علل رایج عباتند از:
فراموش نکنید که هیچ راه قطعی برای تشخیص اختلالات هورمونی وجود ندارد. پزشک ابتدا شرح حال دقیقی از علائم و بیماری‌های زمینه‌ای شما می‌گیرد. خوب است یک لیست کامل از داروها٬ مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که مصرف می‌کنید آماده کرده و در جلسه ویزیت آن را به پزشکتان ارائه دهید.
پزشک ممکن است هر یک از سوالات زیر را از شما بپرسد:
براساس شرح حالی که به پزشک می‌دهید٬ او ممکن است یکی یا چند تا از تست‌های تشخیصی زیر را برای شما درخواست کند:
سطح بسیاری از هورمون‌ها از جمله تیروئید٬ استروژن٬ پروژسترون و کورتیزول با کمک آزمایش خون قابل اندازه‌گیری است.
اگر زن هستید٬ پزشک ممکن است برایتان تست پاپ اسمیر درخواست کند تا هرگونه شواهد از نظر توده٬ تومور یا کیست را در شما ارزیابی کند.
اگر مرد هستید پزشک ممکن است بیضه‌ها را برای یافتن هرگونه یافته غیرطبیعی بالینی بررسی کند.
با کمک امواج صوتی تصویری از ارگان‌های درونی بدن گرفته می‌شود. پزشک ممکن است برای بررسی غدد از جمله غده تیروئید٬ بیضه‌ها و تخمدان‌ها برایتان سونوگرافی درخواست کند.
در ادامه پزشک ممکن است براساس این که به درگیر کدام غده شک کرده باشد٬ تست‌های اختصاصی‌تری برایتان درخواست کند؛ از جمله این تست‌های تشخیصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان عدم تعادل هورمونی به علت ایجاد آن بستگی دارد. برخی از گزینه های معمول درمانی را بررسی می کنیم:
اگر گرگرفتگی یا سایر علائم ناخوشایند یائسگی را تجربه کردید، پزشک ممکن است دوز کم استروژن را تجویز کند.
اگر در حین رابطه ی جنسی دچار خشکی واژن یا درد شوید، ممکن است لازم باشد از کرم یا قرص استروژن استفاده کنید.
روش های هورمونی کنترل بارداری می توانند به تنظیم چرخه ی قاعدگی کمک کنند، همچنین به بهبود آکنه و کاهش موهای زائد صورت و بدن نیز کمک می کنند.
آندروژن ها هورمون های جنسی مردانه هستند که در زنان و مردان تولید می شوند. ممکن است لازم باشد زنان با سطح آندروژن بالا، داروهایی را مصرف کنند که اثرات آندروژن ها را مسدود می کند.
مکمل های تستوسترون می توانند علائم کاهش تستوسترون در مردان را درمان کنند. در نوجوانان دارای تاخیر بلوغ، شروع بلوغ را تحریک می کند.
اگر به کم کاری تیروئید مبتلا هستید، هورمون مصنوعی تیروئید با نام لووتیروکسین می تواند سطح هورمون های تیروئیدی را به تعادل برساند. برای درمان پرکاری تیروئید نیز می توان از متی مازول کمک گرفت.
متفورمین داروی کنترل کننده ی قند خون است که در درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند به درمان برخی از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز کمک کند.
هورمون ها نقشی اساسی در متابولیسم و توانایی بدن در استفاده از انرژی دارند. اختلالات هورمونی، مانند سندرم کوشینگ، کم کاری تیروئید و یائسگی می توانند باعث اضافه وزن یا چاقی شوند. تنها راه درمان افزایش وزن ناشی از اختلال هورمونی، درمان بیماری زمینه ای است.
حدود ۹۷درصد از بدن انسان از چربی‌های اشباع شده وتک غیراشباع ساخته شده و تنها ۳درصد این چربی‌ها، چربی‌های چندغیراشباع هستند. نیمی از این 3درصد چربی‌های حاوی امگا۳ است. روغن سبزیجات دارای میزان بالایی از چربی‌های چندغیراشباع هستند و این روغن‌ها در بدن ما جایگزین چربی‌های اشباع شده شده‌اند. بدن ما برای بازسازی سلول‌ها و تولید هورمون به این چربی‌ها نیاز دارد.
وقتی به جای میزان مورد نیاز بدن، به میزان زیادی چربی‌های چندغیراشباع به آن می‌دهیم، بدن هم چاره‌ای ندارد جز آنکه این چربی‌ها را با سلول‌های ما حین ترمیم سلول‌ها یا تولید آنها تلفیق کند. مشکل آنجاست که چربی‌های چندغیراشباع شدیدا ناپایدار بوده و به‌راحتی در بدن اکسیده می‌شود که این مسئله به بروز التهاب و تغییرات سلولی می‌انجامد. پیشنهاد می‌شود از خوردن روغن سبزیجات، روغن بادام‌زمینی، مارگارین، روغن کانولا یا سایر روغن‌هایی که باعث تغییر شیمیایی چربی‌ها می‌شوند خودداری کنید.
حقیقت این است که مصرف زیاد کافئین می‌تواند در هورمون‌های درون‌ریز بدن اختلال ایجاد کند. سعی کنید به جای کافئین از دمنوش‌های گیاهی استفاده کنید. اگر نمی‌توانید مصرف کافئین را کم یا قطع کنید، سعی کنید یواشکی یک قاشق روغن نارگیل را به فنجان قهوه خود اضافه کرده و خوب هم بزنید. مصرف زیاد کافئین سبب ایجاد مشکلات هورمونی در زنان می شود
توکسین‌ها در آفت‌کش‌ها، مواد پلاستیکی، مواد شیمیایی خانگی و حتی تشک‌ها وجود دارند که باعث ایجاد اختلال در هورمون‌های بدن می‌شوند. اگر تعادل هورمونی‌تان به‌هم خورده یا در تلاشید باردار شوید، از این مواد دوری کنید. تا حدامکان از گرما دادن یا بسته‌بندی غذا در ظرف‌های پلاستیکی خودداری کنید. از آفت‌کش‌های شیمیایی یا تمیزکننده‌ها هم استفاده نکنید.
در دنیای امروز، ما با معیار نور خورشید می‌خوابیم و بیدار می‌شویم و هنگام تمرینات ریلکسیشن یا ورزش روزانه ویتامین D را از نور خورشید و منیزیم لازم را از آب اقیانوس دریافت می‌کنیم. در این میان، مصرف مکمل‌ها می‌تواند بعضی خلأها را پر کند.
منیزیم بسیاری از واکنش‌ها را در بدن کنترل کرده و اغلب باعث خوابیدن بهتر می‌شود (که برای هورمون‌ها امتیاز مثبتی است). منیزیم در فرم‌های مختلفی وجود دارد؛ به شکل پودر، به شکل مایع یعنی می‌توانید آن را به غذا یا نوشیدنی‌های خود براساس دوز مورد‌نظر اضافه کنید یا به شکل روغنی که می‌توانید آن را روی پوست بمالید.
ویتامینD پشتیبان عملکرد هورمون‌هاست. بهترین راه به‌دست آوردن آن از نور خورشید یا مکمل‌های حاوی آن است.
ژلاتین: منبع غنی کلسیم، منیزیم و فسفات است. ژلاتین باعث پشتیبانی تولید و هضم سالم و کاهش التهاب در بدن خصوصا در مفاصل می‌شود.
اگر دچار اختلال هورمونی شده‌اید، تمرینات ورزشی شدید می‌تواند در کوتاه‌مدت باعث بدتر شدن اوضاع شود. این میان خواب اهمیت زیادی دارد خصوصا در دوران متعادل شدن وضعیت هورمون‌ها، بنابراین بر تمرینات سبک‌تر مانند پیاده‌روی یا شنا تمرکز کرده و از انجام تمرینات شدید و طاقت‌فرسا خودداری‌کنید. اگر دچار اختلال هورمونی شده‌اید، تمرینات ورزشی شدید انجام ندهید
از آنجایی که فشار زیاد به عروق بدن بسیار بد و مضر است، بلند کردن اجسام سنگین در بازه کوتاه می‌تواند بسیار موثر باشد چرا که باعث بروز واکنش‌های مفید هورمونی می‌شود. می‌توانید در سِت‌های ۵ تا ۷ تایی اسکات بزنید تا خود را به چالش بکشید، اما اگر قبلا این تمرینات را انجام نداده‌اید مراقب باشید تا به خودتان آسیب وارد نکنید.
لپتین هورمونی بسیار مهم است و اگر تعادل آن به هم بخورد یا اگر بدن شما نسبت به آن مقاومت نشان دهد، سایر هورمون‌ها هم نمی‌توانند به تعادل برسند. تنظیم هورمون لپتین می‌تواند به افزایش باروری، کاهش وزن راحت‌تر، بهتر شدن روال خواب و کاهش التهاب بینجامد.
روغن نارگیل برای سلامت هورمون‌ها بسیار مفید است. در‌واقع بخش اعظم تولید هورمون‌ها را تامین کرده و می‌تواند به کاهش وزن و کاهش التهاب کمک کند، ضمن اینکه خواص ضدمیکروبی و ضدباکتریایی هم دارد. برای این کار بهتر است روزانه یک‌چهارم فنجان از آن را مصرف کنید.
