به گزارش تحریریه صنعت و معدن خبرگزاری صداوسیما؛ آقایان دهقانی رئیس صندوق سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی، طاهری رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس از زنجان امروز شنبه ۱۵ مردادماه ۱۴۰۱ در استودیو برنامه میز اقتصاد شبکه خبر و آقایان رفیعی مدیرعامل هپکو از تولیدکنندگان تقریباً بزرگ ماشین آلات سنگی، رمضان پور مشاور معادن وزارت صمت و بهرامن رئیس خانه معدن ایران روی خط ارتباطی، میهمان این برنامه هستند و درباره موضوع ماشین آلات معدنی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند.
مجری: تشریح کنید در چه وضعیتی در زمینه ماشین آلات معدنی قرار داریم آیا شرایط مطلوب است یا خیر؟
میهمان (دهقانی رئیس صندوق سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی): حدود ۳۷۰۰۰ دستگاه ماشین آلات معدنی در سامانه کاداستر یا حدنگار ثبت شده است که نیمی از این ماشین آلات عمری بالای ۲۰ سال کارکرد دارند.
مجری:با توجه به اعداد و ارقام از نظر جهانی، مستهلک شدن ماشین الات چند ساله است؟
میهمان: ماشین آلات بالای ۵ سال مستهلک حساب می‌شوند و ما تنها ۹۰۰۰ دستگاه با عمر زیر ده سال داریم که در مجموع ۳۷۰۰۰ دستگاه است که بخش بسیاری از آن‌ها از رده خارج هستند بیش از ۸۰ درصد از نیازمندی‌های ماشین آلات معدنی در رده تولید داخل یا مشابه تولید داخلی دارند، اما با این وجود ظرفیت و توان ساخت همه این نیازمندی را نداریم.
مجری:در حال حاضر اوضاع معدنکاران کشور در حوزه ماشین آلات معدنی به چه صورت است؟
میهمان (بهرامن رئیس خانه معدن ایران):در بحث تامین ماشین آلات در بخش معدن، افزایش بار از نظر قیمت تمام شده داشتیم، اما در طول سال گذشته حرکتی نو شروع شد برای بهره برداران معادن خصوصا معادن کوچک که امکان استفاده از صندوق‌های بیمه برای شان فراهم شد و کمک بزرگی بود در جهت فعالیت‌های معدنی در بحث واردات ماشین آلات که توانست بخشی از نیاز‌ها را مرتفع سازد.
مجری: میزان واردات ماشین آلات توسط معدن داران چقدر بوده و چه میزان از تولیدات داخلی استفاده کرده اند؟
میهمان: آمار دقیقی از واردات ماشین آلات ندارم، اما شاید این میزان واردات تنها ۱۵ درصد نیاز واقعی را تامین کند و همچنان ۸۵ درصد با کمبود مواجه هستیم، اما سازندگان داخلی مثل هپکو با تولید داخل ماشین آلات در بخش لودر و بیل مکانیکی کمک بزرگی را به معدن کاران انجام دادند، اما ماشین آلات به دو بخش تقسیم می‌شوند ماشین آلات سنگین و فوق سنگین؛ برخی از ماشین آلات سنگین با توجه به ظرفیت موجود، امکان تولید در داخل دارند، اما ماشین آلات فوق سنگین مستلزم واردات است و بدون اغراق ۴۰ تا ۴۵ درصد باید وارد شود.
مجری: در حوزه واردات قرار بود تسهیل گری‌هایی انجام شود آیا این اتفاق افتاد و آیا در تامین مالی واردات ماشین آلات با مشکل روبرو هستید یا خیر؟
میهمان: بر اساس سیاست‌های درستی که وزارت صمت اتخاذ کرد ۱۵ درصد از ماشین آلات وارد و تامین شد و در مورد ۴۰ تا ۴۵ درصد ماشین آلات فوق سنگین باید بگویم که یک دفعه نمی‌توان آن‌ها را وارد کرد و باید تسهیل گری در تشریفات شود.
مجری: مهمترین چالش در تامین ماشین آلات سنگین و فوق سنگین معدنی تامین مالی است یا موارد دیگر هم وجود دارد؟
میهمان (دهقانی رئیس صندوق سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی):تا سال ۱۴۰۰ به مدت دو سال یا بیشتر در زمینه واردات بر اساس پارامتر‌ها از قبیل قدرت اسب بخار به اصصلاح کوچک مقیاس هستند مثل بیل‌های زیر ۴۰۰، لودر‌های ۴۷۰ به پایین و کشنده‌هایی که زیر ۳۵ تن بودند، ممنوعیت داشتیم، اما از سال ۱۴۰۱ با عنایت به بازنگری و اصلاح یک سری مولفه‌هایی که در وزارتخانه در بخش معدن و صنایع معدنی انجام شد بالاخره به یک اجماع نسبی رسیدند که واردات با در نظر گرفتن یک سری مولفه‌ها آزاد شود، اما این مهم را در نظر داشته باشیم به عنوان صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی، اصل اول حمایت از تولید داخل رقابت‌پذیر و قابلیت توسعه است چه در بعد فناوری چه در بعد مقیاس تولید.
میهمان: در حوزه تولید داخل، زیر ده کارخانه در حوزه ماشین آلات معدنی و راهسازی فعایت دارند که ۸ کارخانه عملاً ظرفیت شان تکمیل است و به هرکدام که مراجعه شود ۳ الی ۴ ماه زمان بر تولید می‌خواهند و امکان تولید به صورت آنی را ندارند.
مجری: با توجه به موارد ارشاره شده درباره مشکلات تولید داخل و همچنین بحث واردات ماشین آلات، مجلس شورای اسلامی چه کمکی می‌تواند در جهت رفع مشکلات کند؟
میهمان (طاهری رئیس کمیسیون صنایع و معدن مجلس): تفریط و افراطی‌هایی درباره معدن انجام شده البته محدود به معدن نیست، گاهی برای حمایت از تولید داخل ممکن است بخشی دیگر از تولید داخل را تضعیف یا نابود کنیم یعنی برای حمایت از ساخت ماشین آلات معدنی، معدن را به شدت تضعیف کنیم که خود ابتدای زنجیره یکی از محصولات فراوان است؛ در انتهای سال ۹۹ تدبیر غلطی شد که با ممنوع کردن واردات ماشین آلات، آسیب جدی به صنعت معدن ما وارد شد، اما خوشبختانه همکاری خوبی با وزارت صمت در این حوزه صورت گرفته و برای ماشین آلات سنگین که امکان ساخت داخلی ندارند مشکلی از حیث واردات نیست البته ممکن است مشکلاتی در گمرک باشد به ویژه در حوزه تخصیص ارز یا در مواردی ارز برای واردات تخصیص نیافت یا اینکه به برخی معدن‌ها به اندازه نیاز اجازه واردات داده نمی‌شود که این یک چالش است.
مجری: پس با این اقدامی که فرمودید زمینه واردات به خوبی فراهم نشده است؟
میهمان: نباید خودمان را فریب دهیم و بگوییم ساخت این ماشین آلات را در داخل داریم و خود را با مشکل مواجه کنیم حتماً اولویت با ساخت داخل است، اما باید یک ضریب دهیم اگر میزان ساخت، ۲ هزار دستگاه در سال است ما تا ۳ هزار دستگاه را تولید داخل محسوب و حمایت کنیم، اما نباید معدن را متوقف ساخت داخل در چند سال آینده کنیم، زیرا ما در بخش معدن افق‌های بسیار زیادی داریم که نمونه بارز آن در مس و دیگر زنجیره هاست.
مجری: در حوزه واردات به عنوان نهاد ناظر چگونه ورود کردید و چه اقدامی انجام دادید؟
میهمان: راهکاری که انجام دادیم و به دوستان پیشنهاد دادیم مدلی شبیه ماشین آلات بزرگ است اگر کل تولید داخل در ماشین آلات کوچک مثلاً برای یک سال ۲۰۰۰ دستگاه است اگر هر معدن کاری که نیاز به ماشین آلات داشت بگوییم بخشی را از سفارش داخل و بخشی از واردات تامین کند به این ترتیب مجموع این سفارش ها، بیشتر از کل تولید داخل را پوشش می‌دهد، بقیه را هم باید از طریق واردات تامین کنیم.
مجری:در حال حاضر واردات ماشین آلات در کدام مرحله است آیا دولت قبول کرده؟
میهمان:برای ماشین آلات بزرگ انجام شده، ولی برای ماشین آلات کوچک انجام نشده است، متاسفانه یکسری ناهماهنگی در بخشی که وظیفه حمایت از ماشین آلات را دارد، مقاومت می‌کند.
مجری: ناهماهنگی بخشی‌هایی در وارادت ماشین آلات ناشی از چیست؟
میهمان (مشاور معادن وزارت صمت): در بخش معادن بزرگ مقیاس یک یا ۲ سال و نیم پیش هیچ محدودیتی از جهت واردات نداشتند، تقریباً از اواخر سال ۹۹ و اوایل سال ۱۴۰۰ تکالیفی وضع شد که به ازای هر ۴ یا ۵ دستگاهی که می‌خواهند وارد کنند باید یک دستگاه را از داخل خریداری کنند و واردات برای دستگاهی است که ساخت داخل نداشته باشد، در این باره بروکراسی شدیدی ایجاد شد و معادن به مشکل خوردند؛ بر آورد‌های ما نشان می‌دهد سالی حدود ۷۰۰ یا ۸۰۰ دستگاه معدنی نیاز داریم ضمن اینکه اگر بخواهیم به تولید ۷۰۰ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ برسیم به ۱۷ هزار دستگاه ماشین آلات معدنی نیاز داریم.
