پسوریازیس چیست؟ علائم وجود این بیماری چیست؟ آیا پسوریازیس یک نوع سرطان است؟ انواع مختلف این بیماری کدام اند؟ بهترین روش درمان خانگی برای آن چیست؟ پاسخ این سوالات و هرآنچه راجب این بیماری باید بدانید را در پارس نیوز بخوانید.
پسوریازیس یکی از بیماری‌های خود ایمنی است که سبب تجمع و انباشتگی سریع سلول‌های پوستی می‌شود. این انباشتگی سبب به وجود آمدن حالت فلسی یا صدفی بر سطح پوست شده و معمولاً یک ناحیه ملتهب و قرمز اطراف آن را احاطه می‌کند. فلس‌های ایجادشده معمولاً به رنگ نقره‌ای- سفید بوده و به‌صورت پلاک‌های ضخیم و برآمده دیده می‌شوند. موارد کمتر شایع این بیماری ناخن‌ها، دهان و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طبق یکی از مطالعات دانشگاهی در سال ۲۰۱۸ ، حدود ۷.۴ میلیون آمریکایی مبتلا به پسوریازیس هستند.
شیوع پسوریازیس در ایران حدود ۲% کل جمعیت است. این بیماری همواره با بیماری‌های دیگری مرتبط است و فرد مبتلا ممکن است علاوه بر آن به یکی از بیماری‌های زیر نیز مبتلا باشد:
پسوریازیس سرطان نیست؛ ولی میتواند منجر به سرطان بشود. پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود. افرادی که در مراحل حاد بیماری هستند؛ در صورت عدم درمان ممکن است به برخی بیماری‌ها مبتلا شوند. این امکان شاید خیلی ضعیف باشد؛ ولی در بین بیماران مبتلا دیده شده است. سرطان غیر ملانوم و سرطان ریه از جمله این سرطان‌ها هستند.
همان‌طور که گفتیم بیماری صدفک یک بیماری ژنتیکی است؛ در نتیجه ژن این بیماری از بدو تولد با بیمار همراهی می‌کند. البته هنوز علت اصلی ایجاد این بیماری مشخص نشده است؛ اما برخی از عوامل می‌توانند شدت آن را در بدن افزایش داده و احتمال ابتلا به پسوریازیس را بالا ببرند. اصلی‌ترین علت‌هایی که می‌توانند بیماری صدفک پوستی را در بدن ایجاد کنند؛ از قرار زیر هستند:
معمولا نیمی از بیمارانی که به این مرض پوستی مبتلا می‌شوند؛ سابقه خانوادگی داشته‌اند. در این دسته از افراد پسوریازیس ممکن است از سنین پایین ایجاد شود.
استرس یکی از عواملی است که میتواند شدت پسوریازیس را افزایش دهد؛ به همین دلیل به این دست از بیماران توصیه می‌شود که تا حد امکان آرامش روانی خود را حفظ کنند.
هرچند هنوز مشخص نیست که هورمون‌ها چه تاثیری بر روی بیماری پسوریازیس دارند؛ اما معمولا این بیماری از سنین بلوغ خود را نمایش می‌دهد. به علاوه بارداری هم ممکن است شدت آن را افزایش دهد؛ به همین دلیل پزشکان معتقد هستند که هورمون‌ها بر روی صدفک تاثیرگذار هستند.
همه قسمت‌های بدن که دچار آسیب‌های فیزیکی یا شیمیایی شده‌اند؛ در معرض این بیماری هستند. عفونی شدن جراحت‌ها میتواند بیماری پسوریازیس را شدت دهد؛ اما باید روی دیگر سکه را هم دید. زیرا درمان عفونت ممکن است این بیماری را بهبود ببخشد.
برخی از داروها هستند که می‌توانند باعث افزایش شدت پسوریازیس شده و یا سرعت پیشرفت آن را افزایش دهند. از مهم‌ترین این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علاوه بر این قطع مصرف برخی از داروها هم میتواند شدت بیماری را افزایش دهد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کورتیکواستروئیدهای خوراکی و موضعی قوی اشاره کرد.
دلیل پدید آمدن پلاک‌ها در این بیماری، تکثیر سریع سلول‌های پوستی است. در حالت طبیعی سلول‌های پوست در ناحیه عمقی تکثیر شده و به‌تدریج به سطح پوست می‌آیند و پس از مدتی نیز از پوست جداشده و جای خود را به سلول‌های تازه‌تر می‌دهند.
این چرخه هرماه یک‌بار برای سلول‌های پوستی تکرار می‌شود. اما در افراد مبتلا به پسوریازیس این چرخه سریع‌تر و روند تکثیر سلولی به دلیل نقص پیش آمده بسیار فعال‌تر است و به همین علت سلول‌های پوستی زمان لازم برای تکمیل چرخه و ریزش و جدا شدن از پوست را ندارند.
این روند سبب تجمع غیرعادی سلول‌های اپیدرم بر سطح پوست به‌ویژه در مفصل زانو و آرنج می‌شود. البته این اشکال صدفی در هر نقطه از بدن ازجمله دست‌ها، پاها، گردن و صورت امکان پدید آمدن دارند.
حالت پلاکی شایع‌ترین نوع پسوریازیس است به‌صورتی‌که حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا، به نوع پلاکی آن مبتلا هستند. در این عارضه پلاک‌های ملتهب و قرمز به صورت موضعی در بخش‌هایی از پوست دیده می‌شود. این پلاک‌ها عمدتاً با فلس‌های نقره‌ای- سفید پوشیده شده است. چنین پلاک‌هایی بیشتر بر روی آرنج، زانوها و پوست سر دیده می‌شود.
این نوع از بیماری در افراد بالغ شایع‌تر است. در پسوریازیس تاولی، برجستگی‌های تاول مانند که داخل آن چرک سفید قرار دارد در برخی از نواحی پوست به‌صورت ملتهب و قرمز وجود دارد. این شکل از پسوریازیس به‌صورت پچ‌های محدود و موضعی، برخی نقاط پوست نظیر دست‌ها و پاها را درگیر کرده و گستردگی بالایی ندارد.
پسوریازیس ناخن باعث تغییر شکل ظاهری ناخن در دست‌ها و پاها و افزایش ضخامت آن‌ها می‌شود. در افراد مبتلا به این بیماری، رشد ناخن‌ها غیر طبیعی می‌شود و رنگ آن‌ها تغییر می‌کند.
پسوریازیس معکوس سبب بروز نقاط براق و ملتهب بر روی پوست می‌شود. این نوع پسوریازیس عمدتاً در زیر بغل، اطراف پستان‌ها، کشاله ران و اطراف ناحیه تناسلی دیده می‌شود.
این نوع پسوریازیس از نوع شدید بیماری است و شیوع بسیار کمی دارد. در مراحل اولیه این بیماری، سطح وسیعی از پوست همانند آفتاب‌سوختگی قرمز و ملتهب می‌شود. در مرحله بعدی راش‌های قرمز که با سوزش همراه هستند ظاهر می‌شوند و حدود ۹۰ درصد سطح پوست را در بر می‌گیرند.
معمولاً بیماران در این مرحله از بیماری دچار تب و ضعف عمومی بدن می‌شوند. ازآنجاکه این نوع از پسوریازیس از بیماری‌های پرخطر به شمار می‌آید افراد مبتلا بایستی تحت نظر پزشک دوره‌های درمانی را طی نمایند.
اگر پسوریازیس در روی پوست سر ایجاد شود؛ میتواند خودش را به صورت هم برساند. گوش‌ها و خط رویش مو هم از این بیماری مصون نیستند. این نوع پسوریازیس ممکن است با درگیر شدن پوست سر و صورت، ریزش شدید مو و ریش در آقایان را به همراه داشته باشد.
نوع خالدار پسوریازیس عمدتاً در کودکان بروز می‌کند. در این نوع پسوریازیس نقاط صورتی کوچکی بر روی پوست ظاهر می‌شود. این خال‌های صورتی بیشتر بر روی شکم، بازوها و پاها دیده می‌شود. خال‌های صورتی پوست براثر عفونت‌های باکتریایی مثل عفونت مجاری تنفسی فوقانی و یا سایر عفونت‌های استافیلوکوک تحریک‌شده و تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد.
عوارض این نوع از پسوریازیس اسهال، تب و لرز و خارش شدید پوست است. پسوریازیس پوسته‌ای نسبت به انواع دیگر این بیماری شیوع کمتری دارد؛ ولی سرعت گسترش بیماری بیشتر است. در مراحل اولیه این نوع پسوریازیس، یک ضایعه پوستی در دست یا پا ایجاد می‌شود و به سرعت شروع به بزرگ شدن می‌کند. در این نوع بیماری، پوست بدن نازک می‌شود و تار و پودهای حاوی مایع پوستی در زیر آن قابل مشاهده است.
این نوع از پسوریازیس علاوه بر پوست، مفاصل بدن را هم درگیر می‌کند. گاهی این بیماری به قدری سریع رشد می‌کند که باعث خشکی و سفتی مفاصل خواهد شد. این سفتی گاهی باعث تغییر شکل مفاصل هم می‌شود. تغییر ناخن‌ها، سفتی و تغییر شکل مفاصل و پوسته‌پوسته شدن پوست از عوارض این نوع پسوریازیس است.
با توجه به وجود انواع مختلف پسوریازیس، علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در برخی بیماران پراکندگی فلس‌های پسوریازیسی کم و اندازه آن‌ها کوچک است اما در برخی دیگر وسعت التهاب پوستی و بثورات ایجادشده وسیع بوده و تا ۹۰ درصد پوست را نیز فرامی‌گیرد. شایع‌ترین علائم پسوریازیس به شرح زیر است:
البته ممکن است یک فرد مبتلا به پسوریازیس تمام این علائم را تجربه نکند. برای مثال در نوع پسوریازیس پلاکی و خالدار علائم خفیف هستند و خونریزی و درد مفاصل به‌ندرت دیده می‌شود درحالی‌که در پسوریازیس اریترودرمیک که نوع شدید پسوریازیس است بسیاری از علائم بالا ظاهر می‌شود. بیشتر افراد مبتلا علائم را به‌صورت چرخه‌ای تجربه می‌کنند. در هر دوره به مدت چند روز علائم عود کرده و پس از مدتی دوباره ناپدید و یا شدت آن‌ها بسیار کم می‌شود. در برخی شرایط ممکن است عوامل محیطی و یا عفونت‌های باکتریایی سبب تشدید علائم بالینی شوند.
پسوریازیس مسری نیست چراکه عامل این بیماری میکروبی نیست بلکه یک نقص ژنتیکی در چرخه تکثیر سلول‌های پوستی است که باعث تولید بیش‌ازحد سلول‌های اپیدرم می‌شود. بنابراین تماس با پلاک‌های پوستی فرد مبتلا به پسوریازیس شما را در معرض ابتلا به این بیماری قرار نمی‌دهد.
پزشکان برای تشخیص پسوریازیس از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند؛ اما معمول‌ترین این روش‌ها از قرار زیر هستند:
اگر به هر دلیلی پزشک در تشخیص خود دچار تردید بشود؛ نمونه‌برداری انجام می‌شود. در این روش تشخیص پسوریازیس، نمونه کوچکی از زخم را به آزمایشگاه می‌فرستند. در آزمایشگاه نمونه زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد و بررسی می‌شود. پس از آن پزشک میتواند نوع بیماری را تشخیص داده و داروهای مناسب را تجویز کند.
در غالب اوقات پزشک با مشاهده عینی زخم‌ها بیماری را تشخیص می‌دهد؛ زیرا علائم پسوریازیس به خوبی قابل تشخیص هستند. در این نوع تشخیص، دکتر به اطلاعات ریز به ریز بیمار نیاز دارد؛ این اطلاعات باید توسط بیمار به پزشک داده شوند.
استرس و اضطراب یکی از علل مهم در عود و تشدید علائم پسوریازیس است. افراد مبتلا می‌توانند با یادگیری مهارت‌های کنترل استرس و آرامش ذهن، کمک بزرگی به فروکش کردن علائم و افزایش کیفیت زندگی خود نمایند. به دلیل تأثیر مخرب استرس در افزایش پیام‌رسان‌های التهابی در بدن، سیستم ایمنی دچار افزایش حساسیت و اختلال عملکرد شده و نتیجه آن بروز بیشتر پلاک‌های پوستی و التهاب است.
یکی دیگر از عوامل مخرب بر تشدید علائم پسوریازیس استفاده از مشروبات الکلی است. ترکیبات این نوشیدنی‌ها علاوه بر تأثیر مخرب بر روی سلول‌های پوستی، سبب اختلال در سیستم ایمنی نیز می‌شوند که نتیجه آن افزایش التهاب و آسیب‌های پوستی است.
یک بریدگی، خراش و یا زخم ممکن است سبب تشدید علائم پسوریازیس گردد. این آسیب‌های پوستی باعث ایجاد طوفان‌های التهابی موضعی در پوست می‌شوند و اثر تشدیدکننده بر علائم دارند.
مصرف برخی داروها منجر به تحریک ضایعات پوستی و ایجاد پچ‌های ملتهب می‌شود. شایع‌ترین این داروها عبارت‌اند از:
برخی عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت‌های استرپتوکوکی گلو سبب تشدید علائم می‌شوند. عفونت باکتریایی با تحریک گسترده سیستم ایمنی و افزایش سلول‌های سفید، باعث حمله مجدد سلول‌های ایمنی به سلوهای خودی موجود در پوست و اپیدرم می‌شود.
هرچند بیماری صدفک پوستی یک بیماری نسبتا وحشتناک به نظر می‌رسد و در بسیاری از موارد غیر قابل درمان است؛ اما می‌توان با استفاده از راهکارهای ساده خانگی، از شدت عوارض این بیماری تا حد زیادی کم کرد. اصلی‌ترین اقداماتی که می‌توانید در خانه برای کاهش عوارض پسوریازیس انجام دهید؛ از قرار زیر هستند:
کسانی که مشکل پوستی دارند؛ بهتر است که روزانه حمام کنند. استفاده از صابون‌های عطری برای این افراد ممنوع است و بهتر است بعد از حمام پوست خود را با روغن‌های طبیعی کاملا چرب کنند. دمای آب برای این افراد باید ولرم باشد؛ زیرا آب داغ یا سرد برای آن‌ها مضر خواهد بود.
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌های ضد حساسیت برای افراد مبتلا به پسوریازیس بعد از هر استحمام لازم است. برای اینکه خود را از انواع حساسیت‌ها دور کنید؛ از هیچ‌گونه لوازم عطری آرایشی بهداشتی استفاده نکنید.
اگر اضافه‌وزن دارید؛ در اسرع وقت به کاهش وزن روی بیاورید. کاهش وزن باعث کم شدن چربی و تعرق در بدن می‌شود؛ همین عوامل تا حد زیادی به بهبود پسوریازیس کمک می‌کنند.
نور خورشید به دلیل داشتن ویتامین دی یک داروی طبیعی برای پسوریازیس است. افراد مبتلا به این بیماری فراموش نکنند که قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنند.
انواع ویتامین‌های خوراکی مثل امگا ۳ و ویتامین دی می‌توانند در بهبود این بیماری کمک کنند. شیر، سویا و آلوئه ورا را هم برای کاهش عوارض پسوریازیس توصیه کرده‌اند.
یکی از عواملی که باعث تشدید علامت‌های صدفک پوستی می‌شود؛ داشتن استرس است. هر چقدر که به آرامش بدن و اعصاب خود بیشتر کمک کنید؛ به همان نسبت به بهبود بیماری خود کمک کرده‌اید. از ورزش‌های یوگا و مدیتیشن برای تسکین اعصاب خود کمک بگیرید.
مصرف همه انواع دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی باعث تشدید این بیماری می‌شود. برای بهبود بیماری خود و جلوگیری از عوارض بعدی بهتر است که در ترک سیگار بکوشید.
افراد مبتلا به پسوریازیس می‌توانند با گنجاندن برخی مواد ساده در رژیم غذایی خود تا حد زیادی شدت این بیماری را کاهش دهند. به این افراد توصیه می‌شود که از غذاهای طبیعی مثل ماهی سالمون، میگو و سویا استفاده کنند. به علاوه این افراد باید از مصرف غذاهای فرآوری شده مثل فست فودها، گوشت قرمز و چربی‌های اشباع شده پرهیز کنند.
علاوه بر این می‌توانند با استفاده از مواد طبیعی، داروهایی را برای التیام بخشیدن به زخم‌های خود درست کنند. در ادامه بهترین مواد غذایی برای بیماران مبتلا به پسوریازیس و ترکیباتی که می‌توانند التیام‌بخش زخم‌های آن‌ها باشند؛ معرفی شده‌اند.
به جای استفاده از مکمل‌های ویتامین از ماهی تازه استفاده کنید. داروهای شیمیایی ممکن است باعث مسمومیت دارویی شوند؛ ولی ماهی تازه علاوه بر داشتن ویتامین‌های D و A، سرشار از امگا ۳ هست که برای درمان پسوریازیس بسیار مفید است.
زردچوبه یک ماده ضد التهابی است که میتواند در بهبود پسوریازیس ایفای نقش کند. شما می‌توانید روزانه یک گرم زردچوبه را همراه یک لیوان آب گرم میل کنید و یا اینکه صابون زردچوبه را تهیه کرده و با آن پوست خود را بشویید. زردچوبه اگر با روغن زیتون و یا روغن نارگیل مخلوط شود؛ برای درد مفاصل که بر اثر پسوریازیس به وجود آمده است مناسب است. روغن خشخاش همراه با زردچوبه بهترین روغن برای درمان مفاصل است.
یک قاشق عسل و یک لیوان آب ولرم و ۴ قاشق سرکه سیب را با هم مخلوط و صبح ناشتا میل کنید. این محلول تا حد زیادی از بروز علائم بیماری جلوگیری می‌کند. شما می‌توانید محل زخم‌های پسوریازیس را با محلول آب و سرکه سیب با یک تکه پنبه بشویید؛ این کار برای رفع خارش و التهاب پوست مناسب است.
آلوئه ورا یک گیاه جادویی است؛ ژل این گیاه را می‌توانید هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی استفاده کنید.
پوست موز را به صورت خمیر در آورید و به آن کمی پودر زردچوبه بزنید. این مخلوط تا حد زیادی خارش زخم‌ها را کاهش خواهد داد.
جوش شیرین، عسل و آب را با هم مخلوط کنید و درون یخچال قرار دهید. در مواقعی که زخم‌ها به شدت خارش دارند؛ از این محلول بر روی زخم‌ها بزنید.
کیسه یخ را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید. از این کیسه برای درمان خارش‌های شبانه و کم کردن درد مفاصل استفاده کنید.
این ترکیب برای کاهش التهاب زخم‌های پسوریازیس بسیار مفید است.
برگ کلم آب پز شده را با روغن بادام مخلوط کنید و به شکل خمیر در بیاورید. این خمیر را بر روی نواحی آسیب‌دیده پوست خود قرار دهید تا التهاب و خارش آن‌ها کاهش پیدا کند.
افراد مبتلا به پسوریازیس نوشیدن آب را باید به صورت جدی‌تر در برنامه خود قرار دهند. ورزش کردن و نوشیدن آب در بهبود بیماری و علائم آن بسیار مفید خواهد بود.
پسوریازیس درمان قطعی ندارد اما برخی داروها و توصیه‌های درمانی میتواند شدت علائم را کاهش دهد. درمان دارویی به دو شکل است؛ استفاده از پمادهای موضعی و استفاده از داروهای سیستمیک و خوراکی.
پماد و کرم‌های موضعی که بر روی پوست آسیب‌دیده استفاده می‌شوند برای کاهش علائم پسوریازیس نوع خفیف تا متوسط مفید است. این داروها شامل موارد زیر است:
برای بیماران مبتلا به نوع شدید پسوریازیس که به درمان‌های موضعی پاسخ موثری نمی‌دهند داروهای خوراکی و یا تزریقی تجویز می‌شود. با توجه به اثرات جانبی این داروها، پزشکان تنها برای بازه زمانی کوتاهی آن‌ها را تجویز می‌کنند. این داروها عبارت‌اند از:
در برخی از انواع پسوریازیس می‌توان با نوردرمانی و یا بهره گرفتن از اشعه UV نور خورشید علائم را کاهش داد. اشعه UV قادر است سلول‌های سفید خون که به سلول‌های پوستی حمله کرده‌اند را از بین ببرد. در پسوریازیس‌های نوع وخیم که علائم شدیدی بروز می‌دهند ترکیب نوردرمانی با داروهای تجویزشده جهت کاهش علائم مفید است.
سایر مشکلات بهداشتی ممکن است در نتیجه پسوریازیس ایجاد شود. در حالی که برخی از مردم آن را بیماری پوستی می دانند، پسوریازیس می تواند بر استخوان ها، عضلات و سیستم متابولیکی نیز تأثیر بگذارد.
اگزما یکی از مشکلات پوستی است که براثر خشک شدن بیش‌ازحد پوست در پاسخ به برخی محرک‌هایی نظیر ضدعفونی‌کننده‌های الکلی، مواد شوینده و یا آلرژن‌های تماسی ایجاد می‌شود. در اگزما علائمی همچون التهاب پوست، پوسته‌پوسته شدن، ترک خوردن، خارش و قرمزی پوست ایجاد می‌شود. اما پسوریازیس ناشی از یک مشکل در سیستم ایمنی افراد است که سبب تجمع انباشتگی سلولی بر روی پوست شده و به‌صورت پلاک‌های برآمده سفیدرنگ قابل‌تشخیص است.
ازدواج برای افراد مبتلا به پسوریازیس مانعی ندارد؛ اما افراد باید راجع به بیماری خود، قبل از عقد با فرد مقابل صحبت کنند. اگر مبتلا به پسوریازیس هستید و قصد ازدواج دارید؛ باید تمامی اطلاعات راجع به این بیماری را بدانید. به علاوه باید قبل از اقدام به هر کاری با پزشک معالج خود هم مشورت کنید تا بتواند راه‌های جلوگیری از انتقال این بیماری ارثی را به شما آموزش داده و به این ترتیب یک رابطه سالم و کنترل شده را برای شما به ارمغان آورد.
پسوریازیس در کودکان هم قابلیت شیوع و خودنمایی دارد. زخم‌هایی که در بزرگ‌سالان به وجود می‌آیند؛ معمولا ۲۸ تا ۳۰ روز بعد بزرگ می‌شوند. ولی در کودکان، ایجاد این زخم‌ها سرعت بیشتری دارد و تنها ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد.
در کودکان به دلیل بالاتر بودن سرعت ترمیم سلول‌های پوستی و جایگزینی آن‌ها، سرعت رشد این بیماری هم افزایش پیدا خواهد کرد. این بیماری در کودکان گاهی با یک سرماخوردگی و یا عفونت گلو خودش را نشان می‌دهد. گاهی این خارش‌های شدید مخصوصا در شب، برای کودکان غیر قابل تحمل می‌شود و خاراندن زخم‌ها به شدت یافتن آن‌ها کمک می‌کند.
برای جلوگیری از شدت یافتن بیماری، به دست‌های کودکان هنگام خواب دستکش بکنید. به علاوه داروهایی که پزشک برای آن‌ها تجویز کرده است؛ حتما به موقع و با همان دوز تجویزی باید مصرف شوند. در کنار این‌ها برای کاهش شدت پسوریازیس در کودکان باید پوست کودک را همواره مرطوب نگه دارید، لباس‌های خشن و پلاستیکی را به او نپوشانید و مراقب باشید که نکات بهداشت فردی را به خوبی رعایت کند.
