مازاد نقدینگی، به ­معنای فاصله محسوس بین رشد خلق نقدینگی و نرخ رشد اقتصاد حقیقی است. علّت اهمیت این موضوع، تأثیری است که افزایش نقدینگی در صورت عدم مدیریت صحیح، بر نرخ تورّم می­گذارد.

مازاد نقدینگی، به ­ندرت نظام اقتصادی کشورهای جهان را با خطر تورم تهدید می­کند. یکی از دلایل این موضوع، به سیاست پولی بانک مرکزی این کشورها بازمی­گردد.به این­صورت­که با مدیریت نرخ بهره، ارتباط و اثرگذاری متقابل حجم نقدینگی و سطح عمومی قیمت ها را قطع کرده و از این طریق، تورّم را کنترل می­کنند. به بیان دیگر کنترل حجم نقدینگی در سایر کشورهای جهان بیشتر از طریق بازار پول واعمال سیاست ها و ابزارهای پولی کنترل می­گردد.

در ایران، همچنان اصلاح ساختار در سطح کلان اقتصادی صورت نپذیرفته است. به نحوی­که همچنان افزایش خارج از کنترل نقدینگی، سبب بروز ریسک­های اساسی و بحران­هایی در طبقه دارایی­های مختلف می­شود. در ادامه، افزایش خارج از کنترل نرخ تورّم، نقدینگی موجود را به سمت بازارهای مالی جذّاب برای سرمایه­گذاری ازجمله بازار مسکن و بازار بورس کشانده و درنهایت سبب کاهش تقاضای بخش حقیقی اقتصاد و درنتیجه رکود محسوس در نظام تولید داخلی می­شود. مگر این­که نقدینگی تزریق شده به بازار بورس، در تأمین­مالی بخش­های مولّد اقتصادی صرف شود و بازوی تأمین مالی تولید کشور شود.

راه حل مناسب برای جذب نقدینگی در راستای رونق بازار سرمایه

راه حل های بسیاری در راستای حفظ نقدینگی و روند رونق مستمر بازار سرمایه وجود دارد که در این یادداشت، به ذکر دو مورد از آن­ها می­پردازیم:

• عرضه اولیه

افزایش عرضه اولیه موجب جذب نقدینگی می­شود.یکی از راه های تامین بخشی از بودجه و جبران کسری بودجه دولت عرضه سهام دولتی و شبه دولتی در بازار سرمایه است.همین امر منجر به عمق بخشی به بازار سرمایه می­شود،ونقدینگی موجود در جامعه از این طریق جذب می­شود. از انجا که رشدنقدینگی در ایران به مرور اتفاق می­افتد با داشتن عرضه های اولیه مداوم و با برنامه ، می­توان جذابیت بازار سرمایه را افزایش داد.

• افزایش سهام شناور

یکی از راه های دیگر جذب نقدینگی از طریق بازار سرمایه افزایش سهام شناور است.سهام شناور درصدی از سرمایه یک شرکت است که برای معامله در بازار سهام در دسترس سرمایه گذاران بوده و بدون هیچ گونه محدودیتی قابل معامله می­باشد.در صورت افزایش سهام شناور ، توانایی بازار سرمایه در جذب نقدینگی نیز افزایش می­یابد.

 میزان سهام شناور ازاد باعث ایجاد قیمت های واقعی در قیمت سهام میشود که بالطبع باعث جذاب شدن قیمت ها ودر نتیجه جذب نقدینگی وخرید از طرف اشخاص میشود. سهام شناور میتواند موجب افزایش حجم معاملات و کاهش میزان نقدینگی راکد بازار سهام شود.

یکی از دلایل تشکیل بورس ،ایجاد ساز و کار شفاف برای تعیین قیمت دارایی های مالی است. میزان نقدینگی سهام یکی از عوامل مهم تصمیم گیری جهت خرید و فروش سهام می ­باشد و سهام شرکت هایی که به طور روزمره در بورس معامله میشود،قابلیت نقذینگی بیشتری نسبت به شرکت هایی که حجم معاملات کمتری روی سهام آن ها صورت میگیرد دارند. در واقع هر زمان عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان زیادی در بازار وجود داردو حجم مبادلات در بازار زیاد است،قیمت شفاف تر است و از سوی دیگر در قیمت های شفاف معاملات بیشتری نیز صورت میگیرد.در نتیجه برای اینکه بتوان معاملات بیشتری را در مورد سهام انتظار داشت،می­بایست حجم سهام شناور آزاد و قابل دسترس برای معاملات را افزایش داد که همین امر موجب جذب نقدینگی می­شود.

میزان نقدینگی سهام یکی از معیار های مهم تصمیم گیری جهت خرید وفروش سهام شرکت ها می­باشد و سهام شرکت هایی که به طور روزمره در بورس معامله می­شود،قابلیت نقدینگی بیشتری نسبت به شرکت هایی که معاملات کمتری روی سهام آن ها صورت می­گیرد،دارند.

بسیاری از خریداران کالا ،در بازار های دیگر کالا را به خاطر نیازشان خریداری می­کنند و حتی اگر قیمت ان افزایش یابد مصرف کننده به دلیل نیاز واقعی ان را خریداری می­کند. باتوجه به اینکه در بازار اوراق بهادار کسی نیاز اساسی به اوراق بهادار ندارد و با هدف سرمایه گذاری وارد می­شود، درصورتی که قیمت ان نامتعادل شود ، تقاضا برای خرید ان کاهش می­یابد.در نتیجه برای متعادل کردن قیمت و رسیدن به قیمت وافعی از سهام شناور استفاده می­کنند و باعث جذاب شدن قیمت سهام و درنتیجه جذب نقدینگی می­شود.

درنتیجه در صورت زیادبودن عرضه سهام و یا به غبارتی بالا بودن میزان سهام شناوراست که قدرت نقدشوندگی سهام افزایش می­یابد ونوسانات قیمت آن کاهش می­یابد در نتیجه منجر به افزایش تقاضا میشود.درصورت محدودیت در شناوری سهام امکان دست کاری قیمت سهام و یا فعالیت سفته بازی را افزایش می­دهد در نتیجه باعث کاهش جذابیت بازار سرمایه می­شود ، لذا افزایش سهام شناور موجب جذب نقدینگی و رونق بازار سرمایه می ­شود.

*پژوهشگر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید