کارشناسان تأکید دارند که اعتیاد تنها تبعات جسمی و روحی برای فرد معتاد به دنبال ندارد بلکه علاوه بر تهدید سلامت جسم و روان آنها و خانوادهایشان، در جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز آثار زیان‌بار و جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت که به طور قطع پررنگ ترین پیامد این بلا را می توان زمینه‌سازی برای سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی در جامعه دانست.
البته به موازات همه موارد فوق شاید بتوان مهمترین پیامد فردی و اجتماعی اعتیاد را ناکارآمدی یک عنصر مفید در اجتماع و خانواده برشمرد چراکه فرد معتادی که می توانست به صورت بالقوه عنصر مفیدی در جامعه بشری باشد حالا نه فقط دیگر تبدیل به یک عنصر ناسالم، ناکارآمد و سربار و طفیلی شده بلکه این قدرت و قوت را نیز دارد تا متأثر از مدل رفتاری خود، مخاطرات فراوانی را نیز در همه ابعاد بر جامعه بار کند.
واقعیت اینجاست که معضل اعتیاد تنها خاصه یک منطقه و طیف خاص نیست و چه بخواهیم و چه نخواهیم، امروزه و در تمام گوشه کنار کشور در همه طبقات اجتماعی و مقاطع سنی و جنسیتی این معضل رخنه کرده و می توان به وفور شاهد حضور و فعالیت مخرب این افراد ناهنجار بود.
در این باره برخی صاحب نظران با عنوان اینکه تقریباً در همه جای دنیا نیز وضعیت به همین منوال است اما بر این نکته نیز تأکید ویژه دارند که هر چند در اکثر کشورهای توسعه یافته با استفاده از سیستم های درمان‌مدار نرخ و میزان مانایی افراد در پاکی بالاتر است اما متأسفانه در کشور ما که چرخه درمان کامل نیست، این میزان بسیار پایین و شکننده بوده که همین نقیصه می تواند بستر بروز بسیاری از مشکلات بعدی نیز محسوب شود.
موضوع اینجاست که جدا از بحث عدم تکمیل پروسه درمان و نظارت و پایش های بعد از ترک، متأسفانه امکان دسترسی مجدد و آسان به موادمخدر به ویژه مواد صنعتی به علت ارزانی و در دسترس بودن و نیز تأثیرات عمیق موجب شده تا بسیاری از مبتلایان خیلی سریع به آخر خط رسیده و در نهایت مجبور شوند به عنوان معتادان متجاهر روزگار خود را در گوشه و کنار خیابان‌ها سپری کنند، افرادی که در بیشتر مواقع و به هر طریق هم نمی‌توان آنها را وادار به درمان کرد.
اینکه اگر در گذشته های نه چندان دور موادمخدر سنتی پس از ۱۰ سال معتاد را به آخر خط می‌رساند و یا در ادامه مصرف روانگردان‌ها سه تا پنج سال این این بلا را بر معتادان می آورد اما مصرف مواد صنعتی جدید و نوظهور یک تا دو ساله معتاد را به آخر خط رسانده و کارش را تمام می کند.
همدان یکی از قربانیان اعتیاد
متأسفانه امروزه همدان به یکی از قربانیان و به عبارت بهتر به پایلوت عرضه و مصرف مواد افیونی و اعتیاد مبدل شده است.
این یک واقعیت غیرقابل انکار است که شیوع انواع و اقسام مخدرهای سُنتی و صنعتی و روانگردان، تنوع و سهولت دستیابی به آنها نه فقط موجب تغییرات تأمل برانگیز در ساختار سنی و جنسیتی معتادان شده بلکه بر دامنه تبعات و آسیب های اجتماعی آن نیز شدت بخشیده که صد البته در این میان استان همدان نیز به علت برخی ویژگی هایی چون جغرافیای معبری، فرهنگ جمعیتی ناهمگون، اقتصاد کم تولید و اشتغال و یا وجود حاشیه نشین های وسیع به موازات نواقص قانونی و ضعف های اجرایی در حوزه برخورد و مقابله نیز از این قاعده مستثنی نبوده و متأسفانه امروزه به یکی از قربانیان و به عبارت بهتر به پایلوت عرضه و مصرف مواد افیونی و اعتیاد مبدل شده است.
حال البته جدا از بحث معتادان عادی و یا آن دسته افرادی که به صورت تفننی و نه دائمی و به دور از تیررس نگاه اقدام به مصرف می کنند اما شاید مهمترین و تأمل برانگیزترین موضوع در این میان مسئله افزایش تعداد و متعاقباً پررنگ شدن حضور معتادان متجاهر در سطح شهر بوده که آرام آرام در حال تبدیل شدن به یک معضل و تهدید جدی برای شهر و شهروندان است.
افراد وارفته و مشوش با قیافه های مشمئزکننده ای که هر گوشه و کناری از شهر می توان فرد یا تجمعی از آنها را دید که بی خوف و هراس از حضور رهگذران و شهروندان و یا بعضاً مأموران یا در کُنج دیوارها در حال چرت زدن و یا در حالتی بدتر فندک به دست هستند...
در این زمینه برخی مسئولان ذیربط ضمن اذعان به این حقیقت که توفیق درمان در کشور ما در بین معتادان خیابانی بسیار ضعیف بوده، معتقدند نه فقط درمان این افراد به نسبت معتادان عادی به مراتب سخت تر است بلکه حتی نمی توان انتظار داشت طی یک پروسه عادی دو، سه ماهه آن هم در قالب بستری و نگهداری در مراکز ترک اعتیاد و یا حتی زندان بهبود یابند، اینکه وقتی اجرای برنامه‌های توزیع سرنگ و سوزن، متادون و ... جای برخورد و مجازات را می گیرد و بارها و بارها در یک سیکل ناقص درمان و پاکی قرار می گیرند لاجرم نیز باید شاهد افزایش معتادان متجاهر بود.
توفیق درمان معتادان خیابانی در کشور ما بسیار ضعیف است و نمی توان انتظار داشت طی یک پروسه دو، سه ماهه بهبود یابند.
البته از منظر برخی دیگر از کارشناسان نیز موضوع معتاد متجاهر موضوع بیماری نیست بلکه جرم است بنابراین و از آنجا که حضور معتادان متجاهر در شهر حس ناامنی ایجاد کرده و به نوعی چهره شهر را مخدوش می‌کند و یا حضور این افراد به صورت آزادانه در سطح شهر خود به خود زمینه‌های بروز جرم را باعث می شود پس ضروری است تا این افراد در اسرع وقت با دستور مقام قضایی برای مدت مشخصی در مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب نگهداری شوند که البته وظیفه این کار نیز با سازمان بهزیستی و پلیس مبارزه با موادمخدر است.
در عین حال نباید از این مسئله نیز غافل بود که هر چند بحث نگهداری این افراد با هدف ارتقاء و تضمین سلامت جامعه مورد تأکید همه نهادها و ارگان‌های مرتبط با این حوزه قرار گرفته اما داستان اینجاست که نگهداری آنها در این مراکز هم به صورت بالقوه خطراتی را به دنبال دارد. در واقع وجود یک سیکل معیوب ترک اجباری و بازگشت دوباره به پستوهای شهر برای مصرف موادمخدر توسط معتادان متجاهر بدترین قسمت ماجراست که متأسفانه مسئولیت آن را هم ظاهراً هیچ کس حاضر نیست بر عهده بگیرد در حالیکه بازگشت آنها به جامعه به طور قطع نه کمتر از گذشته بلکه حتی بیشتر از قبل هم برای مردم خطر آفرین است.
حضور معتادان متجاهر و سلب آرامش شهروندان
و اما در حالیکه ظاهراً در بحث ساماندهی معتادان متجاهر، قانون برای بیش از ۳۰ دستگاه وظیفه مشخص کرده با این حال به علت فقدان یک همکاری مؤثر و همفکری جامع بین دستگاه‌ها متأسفانه نه تنها این تلاش ها به نتیجه نرسیده بلکه حتی کار به جایی رسیده که به گفته برخی مسئولان وجود معتادان متجاهر اکنون یکی از عوامل مهم و جدی نقض‌کننده امنیت در شهر مبدل شده به نوعی که حضور آنها در سطح شهر نه فقط موجب سلب آرامش بلکه باعث ایجاد نوعی احساس ناامنی در شهروندان می شود.
واقعیت این است که اعتیاد همراه با تجاهر شکل به‌شدت پیچیده‌ای از اعتیاد و مسائل مربوط به آن است و کار در این حوزه نیازمند تلاش‌های جدی، عملی و مؤثری است که به پشتوانه حاکمیتی نیازمند است و نباید انتظار داشت مردم در مقام درمان مبتلایان و یا حتی برخورد و تقبال با آنها برآیند چراکه برخلاف این شعار پرتکرار که معتاد مجرم نیست و بیمار است، نظر عمومی مردم به معتادان متجاهر به عنوان مجرم و نه فردی محتاج به حمایت و درمان است.
اینک هر چند نباید و نه اینکه می توان منکر تلاش های شبانه روزی برخی سازمان ها و مسئولان در زمینه برخورد با معتادان و مبارزه با علل بروز این بلای اجتماعی بود، با این وجود در فهوای کلام گفتگوهای صورت گرفته با جمعی از شهروندان همدانی در زمینه موضوع فوق بر این محورها استوار است که انتظار می رود با توجه به بسامدهای بسیار منفی و نگران کننده بیشتر و بهتر از گذشته مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد.
در جمع بندی پاسخ های این شهروندان و ضمن ابراز تنفر و انزجار از وجود این افراد در سطح شهر و اینکه به صورت مکرر و آشکار شاهد حضور معتادان متجاهر در سطح محلات و پارک ها و معابر عمومی بوده اند، این‌گونه عنوان می شود که «معتادان متجاهر به علت اصرار به ادامه رفتار نابهنجار خود در اصل مجرم هستند و نباید به چشم بیمار به آنها نگاه کرد»، «نمی شود شاهد حضور معتادان متجاهر در شهر بود و داعیه شهر امین و سالم را داشت»، «معتادان متجاهر به طور قطع بسترساز و باعث بروز مشکلات اجتماعی اخلاقی و فرهنگی برای شهر هستند»، «معتادان متجاهر مخل نظم اجتماعی، سلامت روانی و آرامش فکری جامعه هستند»، «تصور می شود حضور آزادانه این افراد به نوعی دهن کجی به مردم و قانون است»، «معتادان متجاهر مظهر و تجلی کاملی از لاقیدی به قانون، ارزش ها و هنجارها و بایستگی های اجتماعی و شهرنشینی هستند»، «انتظار مردم از مسئولان برخورد جدی و مؤثر با این افراد و ناایمن کردن سطح شهر برای آنهاست»، «جولان معتادان متجاهر به ویژه در پارک ها و بوستان ها و نیز اماکن بازی کودکان یک خطر قطعی و غیرقابل چشم پوشی است»، «وجود معتاد متجاهر علت قاطعی است بر فعالیت و رونق بازار خرده فروشان و عرضه آسان موادمخدر»، «به علت وجود نواقص فرآیند بازپروری این افراد باید حتماً اصلاح شود»، «باید مراکز عرضه موادمخدر را در سطح شهر نابود کرد، شاید این افراد نجات یابند»، «برخوردهای قهری و سختگیرانه باید در اولویت برنامه های ستاد مبارزه با موادمخدر شهر همدان باشد»، «وجود هر فرد معتاد متجاهر خطری بالفعل و قطعی برای تمام افراد جامعه است چراکه این افراد اساسا پایبند هیچ منطق و عقلی نیستند»، «وقتی انسانی تا بدین حد به جان و سلامت خود بی اعتناست، چگونه انتظار داریم به سلامت و امنیت جامعه و شهروندان مقید و ملتزم باشد» و «برخورد با این افراد وظیفه دولت و حاکمیت است بنابراین انتظار می رود تا براساس اساسنامه حقوق شهروندی و لزوم ایجاد شهری سالم و ایمن با آنها به صورت جدی برخورد شود».
گزارش از خبرنگار ایسنا: عباس سریشی
انتهای پیام
