سندرم پیش از قاعدگی چیست؟ آیا همه دچار این سندرم می شوند؟ عوارض پی ام اس چیست؟ روش های پیشگیری و درمان سندرم پی ام اس و هر آنچه که درباره ی آن نیاز دارید را در پارس نیوز بخوانید.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به گروهی از علائم جسمی و رفتاری اطلاق می‌شود که به صورت دوره‌ای و در نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی اتفاق می‌افتد.
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) در واقع، همان حالت شدید سندرم قبل از قاعدگی است. علائم شایع آن عبارتند از عصبانیت، تحریک پذیری، افسردگی و تنش درونی شدید تا حدی که منجر به اختلال در فعالیت‌های روزانه می‌شود.
سندرم قبل از قاعدگی خفیف، مشکلی شایع است و در 75 درصد از زنانی که قاعدگی ماهانه دارند، دیده می‌شود، اما فقط 3 تا 8 درصد زنان به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دچارند. زنان از هر طبقه‌ی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نژادی ممکن است به این سندرم مبتلا باشند.
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی معمولاً یک بیماری مزمن است و ممکن است تأثیراتی جدی بر کیفیت زندگی یک زن بگذارد. خوشبختانه، انواع درمان‌ها و اقدامات خود مراقبتی علائم این اختلال را در بیشتر زنان کنترل می‌کند.
نشانه‌ها و علائم سندروم پیش از قاعدگی با تغییرات هورمونی تغییر می‌کنند و با حاملگی و یائسگی ناپدید می‌شوند.
نوسانات سروتونین، یک ماده شیمیایی مغزی (انتقال دهنده عصبی) که به نظر می‌رسد نقش مهمی را در حالت‌های خلقی ایفا می‌کند، می‌تواند علائم PMS را ایجاد کند. مقدار ناکافی از سروتونین ممکن است باعث افسردگی قبل از قاعدگی، خستگی، افزایش اشتها به غذا و مشکلات خواب شود.
برخی از زنان مبتلا به سندرم شدید قبل از قاعدگی مبتلا به افسردگی تشخیص داده نشده هستند، گرچه افسردگی به تنهایی باعث ایجاد تمام نشانه‌ها نمی‌شود.
خستگی، نفخ، تحریک پذیری، افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین علائم سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. علائم دیگر شامل موارد زیر است:
بیماری‌های دیگری وجود دارند که علائم آنها شبیه سندرم و اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی است، از جمله افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال دو قطبی و سندرم پیش از یائسگی (دوره چهار تا پنج ساله پیش از یائسگی در زنان).
مهم است که بین افسردگی زمینه‌ای (که اغلب قبل از شروع قاعدگی بدتر می‌شود) و سندروم پیش از قاعدگی واقعی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی تمایز قایل شویم، زیرا درمان آنها کاملاً متفاوت است.
زنان مبتلا به افسردگی زمینه‌ای اغلب در طول دوران قاعدگی یا بعد از آن، احساس بهتری دارند، اما علائم آنها کاملاً برطرف نمی‌شود. در حالی که، هنگام شروع قاعدگی این علائم در زنان مبتلا به سندرم یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی به طور کامل رفع می‌شوند.
برخی از زنانی که فکر می‌کنند سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دارند، در واقع دچار افسردگی یا اختلالات اضطرابی هستند.
اختلال‌های پزشکی دیگری نیز وجود دارند که قبل از قاعدگی یا در حین آن بدتر می‌شوند، مانند:
سابقه‌ی دقیق پزشکی فرد به پزشک کمک می‌کند بین این اختلالات تمایز قایل شود. همچنین، ممکن است یک زن علاوه بر بیماری‌های دیگر به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیز دچار باشد.
هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشخیص دهد. علائم این بیماری فقط باید در نیمه‌ی دوم (مرحله لوتئال) چرخه‌ی قاعدگی و اغلب در طی پنج تا هفت روز پیش از قاعدگی رخ دهد. همچنین، باید علاوه بر علائم جسمی با علائم رفتاری نیز همراه باشد.
اگر زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی باشند، نباید این علائم را در روزهای چهارم تا دوازدهم چرخه ی 28 روزه قاعدگی خود تجربه کنند.
برای تشخیص پی ام اس یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیازی به آزمایش خون ندارید. ممکن است برای غربالگری و تشخیص سایر بیماری‌ها که باعث ایجاد احساس خستگی مفرط می‌شوند، از جمله کم خونی، از آزمایش شمارش گلبول‌های خون استفاده شود.
تست عملکرد تیروئید نیز کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) را تشخیص می‌دهد. علائم و نشانه‌های این دو اختلال، مشابه سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است.
ممکن است علائمی که تجربه می‌کنید نشان دهنده‌ی اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی باشد، اما گاهی پزشک از شما می‌خواهد که این علائم را به طور روزانه و به مدت دو دوره‌ی کامل قاعدگی ثبت کنید.
نخست، ممکن است پزشک درمان‌های محافظه کارانه‌ی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را به شما توصیه کند. ورزش منظم، تکنیک‌های آرامش بخشی (ریلکسیشن) و مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی از جمله درمان‌های محافظه کارانه است. این روش‌های درمانی علائم قبل از قاعدگی را در بعضی از زنان تسکین می‌دهند.
عوارض جانبی درمان‌های محافظه کارانه، کم یا حتی صفر است. اگر این درمان‌ها موفق نباشند، داروهای تجویزی به عنوان گزینه‌ی دوم برایتان تجویز خواهند شد.
گاهی پزشکان ترکیبی از درمان‌های محافظه کارانه ی زیر و دارو درمانی را برای زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) توصیه می‌کنند.
بیشتر درمان‌هایی که در طب سنتی برای کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی آمده است؛ مربوط به تغییر شیوه زندگی هستند که بسته به شرایط هر فرد و نوع اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی او باید انتخاب شوند. افرادی که دچار احساس نفخ می‌شوند و یا مشکلات گوارشی دارند؛ باید در این دوره وعده‌های غذایی کوچک‌تری انتخاب کنند.
همچنین برای کاهش احتباس مایعات در بدن، لازم است در این دوره مصرف نمک را محدود نمایند و از غذاهای شور استفاده نکنند. همچنین در این دوران طبق درمان سندروم پیش از قاعدگی در طب سنتی، باید غذاهایی که حاوی میزان زیادی کربوهیدرات پیچیده هستند؛ همچون انواع میوه‌ها، سبزیجات و همچنین غلات کامل و مواد غذایی حاوی کلسیم همچون لبنیات را میل نمایند و افرادی که نمی‌توانند کلسیم کافی از غذای رژیمی خود دریافت کنند، به مکمل نیاز دارند.
در این دوران حتماً حداقل ۳۰ دقیقه تحرک بدنی همچون پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و... را انجام دهید. ورزش را به‌صورت روزانه پیگیری نمایید تا علائم روحی آن و همچنین دردهای شکمی در طول دوران پی ام اس کاهش پیدا کند.
از انواع دمنوش برای سندروم پیش از قاعدگی می‌توان به گیاهانی اشاره کرد که خاصیت آرام بخشی دارند؛ برای مثال دمنوش اسطوخودوس و یا استفاده از بهار نارنج که به آرامش اعصاب و ایجاد حس خوب کمک می‌کند، از انواع دمنوش برای سندروم پیش از قاعدگی هستند. همچنین می‌توان از دمنوش زنجبیل نیز برای گرم کردن بدن استفاده کرد تا شدت علائم کاهش پیدا کنند.
ورزش مشکلاتی نظیر استرس، تنش، اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد.
استرس، اضطراب، افسردگی و ناراحتی‌های روحی دیگر این سندرم را بدتر می‌کنند. افزون بر این، زندگی با سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی مشکلاتی را در روابط بین فردی و زندگی روزمره‌ی مبتلایان ایجاد می‌کند.
آرامش درمانی استرس و اضطراب زندگی روزمره را کاهش می‌دهد. این روش شامل فنونی نظیر مدیتیشن، آرمیدگی پیشرونده‌ی عضلانی (PMR)، تلقین به نفس یا بیوفیدبک است.
ویتامین B6 (حداکثر 100 میلی گرم در روز) ممکن است تا حدی برای زنانی که سندروم پیش از قاعدگی خفیف دارند، مفید باشد. معمولاً پزشکان در این موارد، مصرف روزانه‌ی حداکثر 100 میلی گرم ویتامین B6 را توصیه می‌کنند.
استفاده از داروهای گروه «مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین» (اس-اس-آر-آی (SSRI)) درمانی بسیار مؤثر برای علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. این داروها شامل فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و پاروکستین است.
تحقیقات نشان می‌دهد اس-اس-آر-آی ها در مقایسه با دارونماها، علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند، به طوری که با اس-اس-آر- آی ها، شرایط 60 تا 75 درصد از زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی بهبود پیدا کرده است.
همیشه لازم نیست که این داروها را مصرف کنید، گاهی مصرف اس-اس-آر-آی ها فقط برای نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی تجویز می‌شود.
برخی زنان بر اثر مصرف اس-اس-آر-آی ها، دچار عوارض جانبی جنسی این دارو می‌شوند. شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی جنسی این دارو، مشکل در ارگاسم است. در صورت بروز این مورد، مصرف دوز کمتر دارو یا استفاده از داروهای جایگزین همان رده‌ی دارویی توصیه می‌شود.
برای ارزیابی تأثیرگذاری با اس-اس-آر-آی ها، باید حداقل این دارو را طی دو دوره‌ی کامل قاعدگی مصرف کنید. تقریباً 15 درصد زنان، بعد از دو دوره مصرف، بهبود نمی‌یابند؛ در این صورت روش درمانی دیگری جایگزین می‌شود.
سایر داروهای ضد افسردگی مؤثر عبارتند از: ونلافاکسین و اس سیتالوپرام.
برخی زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، با مصرف قرص ضد بارداری از علائم این اختلال‌ها خلاص می‌شوند. با این حال، مصرف قرص ضد بارداری علائم این سندرم را در برخی زنان تشدید می‌کند. این زنان باید درمان دیگری را جایگزین این قرص‌ها کنند.
قرص ضد بارداری از قاعدگی جلوگیری می‌کند. برای انجام این کار، باید تمام قرص‌های یک ورق را مصرف کنید و پس از پایان آن، بلافاصله مصرف ورق جدید را شروع کنید. همچنین، نباید قرص‌های دارونما را مصرف کنید. مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری از تغییرات هورمونی دوره‌ای که علت تغییر خلق افراد است، جلوگیری می‌کند.
این داروها به طور موقت تولید استروژن و پروژسترون را متوقف می‌کنند. این کار، باعث ایجاد یائسگی موقت می‌شود و علائم جسمی (مثلاً نفخ) و تحریک پذیری ناشی از سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را بهبود می‌بخشد.
از آنجا که این داروها استروژن را کاهش می‌دهند، به مرور زمان منجر به گرگرفتگی شدید و از دست رفتن تراکم استخوان فرد می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکلات، آگونیست‌ها را به همراه داروهای حاوی دوز پایین استروژن و پروژسترون تجویز می‌کنند.
این روش درمانی بسیار مؤثر است، اما پیچیده و گران است. بنابراین، فقط در صورت ناکارآمد بودن روش‌های درمانی دیگر، از آن استفاده می‌شود.
چندین درمان وجود دارند که در رفع علائم سندرم قبل از قاعدگی فایده‌ای ندارند. این درمان‌ها شامل پروژسترون، سایر داروهای ضد افسردگی و لیتیم است. همچنین، فایده‌ی مصرف مکمل‌های غذایی محبوبی نظیر روغن گل مغربی، اسیدهای چرب آزاد ضروری و جینکو بیلوبا تاکنون اثبات نشده است.
برخی از دم‌نوش‌ها ترکیبات ضدالتهابی و ضد اسپاسمی داشته و می‌توانند علائم فیزیکی اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را کاهش دهند. بهترین دم‌نوش‌ها در دوران پریود عبارتند از:
دمنوش زنجبیل: زنجبیل به تسکین درد کمک می‌کند. برخی تحقیقات نشان داده است به‌اندازه ایبوپروفن موثر است. مقداری زنجبیل را در آب داغ رنده کرده و چهار بار در روز بنوشید.
گاهی اوقات می توانید با تغییر در نحوه ی غذا خوردن، ورزش کردن و کنترل زندگی روزمره خود علائم سندروم پیش از قاعدگی را کنترل کنید یا آنها را کاهش دهید. این نکات را امتحان کنید:
برای رهایی از علائم خفیف تا متوسط سندرم پیشاقاعدگی می‌توان اقدامات زیر را انجام داد.
بسیاری از خانم‌ها در سنین باروری علائم پی ام اس را نداشته یا فقط یک علامت از آن را تجربه می‌کنند. این مورد جای نگرانی ندارد و نشانه هیچ مشکلی نیست. گاهی هم ممکن است با افزایش سن علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی تغییر کند. در برخی افراد با افزایش سن این علائم خفیف‌تر شده و در برخی افراد شدت می‌گیرد.
همه خانم‌ها دچار اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نمی‌شوند. تقریبا می‌توان گفت ۴۸% زنانی که در سنین باروری هستند، این علائم را تجربه می‌کنند. در ۲۰% آنها علائم به‌قدری شدید است که باید برای کنترل آنها به پزشک مراجعه کنند.
مردان نیز مانند زنان دچار اختلالات هورمونی می‌شوند. علائم افزایش و کاهش تستوسترون می‌تواند شبیه به علائم سندرم پیش از قاعدگی باشد. مردان نیز ممکن است علائمی مانند افسردگی، خستگی یا نوسانات خلقی را تجربه کنند. در اصطلاح به این حالت در مردان آی ام اس گفته می‌شود. عواملی مانند سن، فشار و استرس، تغییرات در رژیم غذایی، بیماری و کمبود خواب می‌توانند روی سطح تستوسترون تاثیر داشته باشند.
