علت سرگیجه هنگام بلند شدن و نشستن یهویی چیست؟ آیا وجود بیماری خاصی باعث ایجاد سرگیجه می شود؟ چگونه می توانیم بدون مراجعه به پزشک سرگیجه را درمان کنیم؟ نحوه تشخیص آن چگونه است؟ چه زمانی سرگیجه خطرناک است و نیاز به مراجعه پزشک دارد؟ تا پایان این مقاله از پارس نیوز همراه باشید تا به پاسخ این سوالات برسید.
سرگیجه حالتی است که در آن تعادل بدن را از دست می‌دهید و احساس سبکی بیش از حد در ناحیه سر دارید. همچنین چشمانتان سیاهی می‌رود.
تعریف کامل سرگیجه؛
مسائل مختلفی می‌تواند باعث سرگیجه ناگهانی شود و برخی از آن‌ها جدی‌تر است. به همین دلیل، هرکسی که شروع هر یک از اختلالات زیرا را به صورت ناگهانی تجربه کند؛ باید به پزشک مراجعه کند.
در صورت بروز سرگیجه ناگهانی ممکن است سریعا به مراقبت‌های پزشکی نیاز پیدا کنید. به عنوان مثال برخی از مشکلات همراه با سرگیجه ناگهانی علائم سکته مغزی است. برخی از این عوامل عبارتنداز:
مشکلات گوش داخلی می‌تواند تعادل بدن را تحت تأثیر قرار دهد و این مسائل دلیل اصلی سرگیجه ناگهانی است. شرایطی که در گوش داخلی می‌تواند سرگیجه ناگهانی ایجاد کند شامل موارد زیر است:
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که عصبی در گوش داخلی به نام عصب دهلیزی ملتهب شود. این اختلال معمولا به علت عفونت ویروسی رخ می‌دهد. اختلال در عصب دهلیزی می‌تواند مسبب سرگیجه‌های ناگهانی شود.
علت سرگیجه هنگام بلند شدن و سیاهی چشم هنگامی که بدن کم آب است، حجم خون کاهش می‌یابد. این موضوع به افت فشارخون می‌انجامد که احتمال دارد سرگیجه یا سبکی سر را در هنگام ایستادن بیشتر کند. شایع‌ترین دلایل کم‌آبی بدن عبارتند از: عدم مصرف آب کافی، عرق کردن زیاد، بیمار بودن مانند اسهال داشتن برای درمان سرگیجه هنگام بلند شدن ناشی از کم آبی کافی است که روزانه آب و مایعات زیادی بنوشید.
کم‌خونی هم می‌تواند یک علت سرگیجه مداوم باشد. این بیماری در بسیاری از مواقع حاد نیست اما همچنان با سرگیجه موقت خود را نشان می‌دهد. در مواقعی که فرد به سرگیجه‌های مداوم مبتلا می‌شود، نشانه کم‌خونی مزمن است. کمبود آهن، جذب نشدن آهن (به دلیل کمبود اسید فولیک و ویتامین C) و مواد مغذی در بدن باعث کم خونی می‌شود.
وقتی میزان آهن و موادمغذی کم می‌شود، گلبول‌های قرمز حاوی هموگلوبین هم کاهش می‌یابند. هموگلوبین مسئولیت حمل و رساندن اکسیژن به سایر اعضا و بافت‌های بدن را بر عهده دارد. مسلم است که با کاهش اکسیژن به مغز، فرد دچار سرگیجه می‌شود.
پزشکان برای تشخیص این بیماری آزمایش خون را تجویز می‌کنند. مصرف مکمل‌های دارویی و در پیش گرفتن رژیم غذایی به درمان سرگیجه ناشی از بیماری کم‌خونی کمک می‌کند.
این وضعیت پیشرونده در گوش داخلی می‌تواند باعث کاهش شنوایی و سرگیجه شود. علت اصلی بیماری منییر(menieres disease)هنوز مشخص نیست، اما این علائم به دلیل اتساع مایعات در بخشی از گوش داخلی به نام حلزون رخ می‌دهد. یکی از علائم این بیماری سرگیجه ناگهانی است.
علت سرگیجه هنگام تکان دادن سر و بلند شدن شاید شنیده باشید که با گذشت زمان، مصرف بیش از حد الکل فشارخون را بالا می‌برد. همچنین در کوتاه مدت، نوشیدن الکل به کاهش فشارخون می‌انجامد که خطر ابتلا به افت فشارخون ارتواستاتیک را افزایش خواهد داد. مصرف الکل رگ‌های خونی را باریک و جریان خون را کند می‌کند.
سرگیجه ناگهانی می‌تواند ناشی از فشار خون پایین باشد. ممکن است فردی دچار افت فشار خون وضعیتی یا افت فشار خون به علت کاهش قند خون شود. در این حالت ممکن است افراد دچار سرگیجه ناگهانی و کوتاه به همراه سیاهی رفتن چشم شوند.
یک علت سرگیجه ناگهانی، کمبود ویتامین B12 عنوان شده که به راحتی قابل تشخیص و درمان است. کمبود این ویتامین منجر به بروز مشکلات عصبی از جمله کاهش فشارخون و از بین رفتن تعادل بدن می‌شود. زمانی که نشسته‌اید و به یکباره از جای خود بلند می‌شوید، احساس سرگیجه شدید دارید و چشم‌ها سیاهی می‌رود.
در بیشتر مواقع درمان این بیماری با تجویز مکمل‌های حاوی B12 قابل درمان است. البته باید کمبود و میزان کمبود آن در بدن مشخص شود تا پزشک بتواند نوع دارو را تجویز کند.
یک علت سرگیجه مداوم هم می‌تواند از بیماری میگرن خبر دهد. البته زمانی که سرگیجه دورانی همراه با سردرد شدید باشد می‌توان گفت که علت اصلی سرگیجه همان بیماری میگرن است. تقریبا در 50% از کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، از وجود بیماری خود اطلاعی ندارند. در بسیاری از موارد هم سردردها سینوسی هستند و ارتباطی با میگرن ندارند.
سرگیجه‌های میگرنی اغلب با سردرد یک سمت سر، افزایش ضربان قلب، حالت تهوع و استفراغ همراه است. سبکی سر علامت رایج سرگیجه‌های میگرنی است.
قرار گرفتن در گرما به تعریق بیش از حد منجر می‌شود و اگر عرق از دست رفته را جبران نکنید، کم‌آبی بدن را به همراه دارد. کم‌آبی توانایی بدن برای تنظیم دمای خود را مختل می‌کند و حجم خون را کاهش می‌دهد و به کاهش فشار خون منجر می‌شود. این امر احتمالا سرگیجه یا سبکی سر در هنگام ایستادن را در پی دارد.
فرد مبتلا به اختلال هراس، در دوره‌های ناگهانی و مکرر ترس شدیدی را تجربه می‌کند. این حملات پانیک نامیده می‌شوند و می‌توانند برای چند دقیقه ادامه داشته باشند. از علائم این نوع از حملات می‌توان به بروز سرگیجه شدید و ناگهانی به همراه تپش قلب، عرق سرد و احساس فشار و سنگینی در سر اشاره کرد.
پارکینسون(Parkinson) هم یک علت سرگیجه و سنگینی سر ذکر شده است. علامت اصلی این بیماری که اغلب در افراد مسن خود را نشان می‌دهد، سرگیجه‌های مداوم است. پارکینسون یک اختلال سیستم عصبی است که بر روی حرکات اعضا بدن تاثیر می‌گذارد. این بیماری ابتدا با لرزش در یک دست شروع می‌شود و سپس خشکی و کند شدن هر دو دست و پاها را به دنبال دارد.
البته سرگیجه به تنهایی نمی‌تواند علامت ابتلا به پارکینسون باشد. بلکه این بیماری علامت‌های دیگری همچون تغییر قدرت تکلم، از دست دادن قدرت حرکت بدن و سفت شدن عضلات را به همراه دارد. در صورت وجود همه این علائم و سرگیجه‌های مداوم، باید به پزشک مراجعه کنید.
سرگیجه یکی از علائم رایج در دوران بارداری است. افزایش هورمون‌هایی که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شوند، جریان خون را در به سمت جنین افزایش می‌دهند. در نتیجه فشارخون در مادر کاهش می‌یابد. در مادرانی که به کم خونی یا رگ‌های واریسی مبتلا هستند، میزان سرگیجه شدیدتر می‌شود.
یکی دیگر از علت‌های بروز سرگیجه مداوم در دوران بارداری پایین آمدن قندخون و تغییر متابولیسم بدن است. این مشکل بیشتر در سه ماهه اول بارداری خود را نشان می‌دهد.
بیماران سالمند دلایل متعددی برای از دست دادن تعادل خود دارند. افراد سالمند معمولا به علت ضعف عضلانی، ستون فقرات ضعیف و استخوان‌های شکننده ممکن است دچار عدم تعادل شوند.
علاوه بر این، علائم دیگری همچون مشکلات عروقی، کاهش قدرت بینایی، مصرف هم زمان چند دارو و سبک زندگی بی تحرک ممکن است یکی از عوامل این عدم تعادل شود.
حمله ایسکمی گذرا (TIA) که غالباً سکته مغزی نامیده می‌شود، مانند سکته مغزی است، اما علائم معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد. وقتی این اتفاق می‌افتد که به طور موقت جریان خون در بخشی از مغز وجود دارد.
برخلاف سکته مغزی، TIA معمولاً آسیب پایدار نمی‌زند. اما می‌تواند نشانه‌ای از بروز سکته جدی‌تر باشد. اگرچه این اتفاق نادر است، TIA می‌تواند دلیل سرگیجه ناگهانی باشد.گاهی اوقات، بروز سرگیجه ناگهانی تنها علامت TIA است. در مواقع دیگر، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد.
گرچه شایع نیست، اما سرگیجه ناگهانی نیز می‌تواند در اثر سکته مغزی، به ویژه سکته ساقه مغز ایجاد شود.
دلایل بسیاری دیگر برای این مسئله وجود دارد، از جمله:
سرگیجه در کودکان(vertigo children) ممکن است به دو صورت دیده شود؛ یا احساس دَوَران باشد، مانند هنگامی که کودکتان بعد از بازی با چرخ و فلک سرش گیج می‌رود، یا به این صورت باشد که گویی جهان اطراف به دور سرش می‌چرخد یا نوسان دارد.
گهگاه، سرگیجه کودکان می‌تواند بر اثر گرفتگی بینی در سرما خوردگی یا رسیدن عفونت به سیستم وستیبولار، که بخشی از گوش داخلی است و بر تعادل تاثیر می‌گذارد، برای کودکان اتفاق بیفتد. به غیر از موارد گفته شده، زمانی که کودکی دچار سرگیجه‌های مکرر یا مداوم شود، معمولا با بیماری یا شرایطی دیگر در ارتباط است.
علت دقیق سرگیجه در کودکان همیشه شناخته شده نیست. ولی چنانچه کودک مشکل گوش داخلی داشته باشد، ممکن است مغز پیام‌های اشتباهی دریافت کند که می‌تواند به احساس سرگیجه بیانجامد. موارد زیر شایع‌ترین علل مشکلات گوش داخلی در کودکان هستند:
همه عواملی که مسبب بروز سرگیجه‌های ناگهانی اند، علت مشخصی ندارند. عارضه اصلی سرگیجه یا vertigo خود شامل عدم ثبات و افتادن است. هر کسی که ممکن است دچار سرگیجه ناگهانی هنگام بلند شدن شود باید از عصا استفاده کند و از ایستادن یا تغییر سریع موقعیت خودداری کند.
گاهی اوقات، مشکلات تعادلی ناشی از شرایط گوش داخلی،مانند لابیرنتیت یا نوریت دهلیزی، می‌تواند برای مدت طولانی، حتی سال‌ها ادامه داشته باشد.
با استفاده از توصیه‌های زیر می‌توانید شدت سرگیجه ناگهانی خود را کاهش دهید و یا از عوارض آن جلوگیری کنید. توصیه‌هایی که می‌تواند به شما کمک کند عبارتنداز:
در برخی از بیماری‌ها ممکن است علائمی همچون سرگیجه ناگهانی و عرق سرد با هم اتفاق بیافتد این بیماری‌ها عبارتند از
دلایل مختلفی برای سرگیجه وجود دارد. به طور کلی، سرگیجه صبحگاهی چیزی است که گهگاه برای بسیاری از افراد اتفاق می‌افتد و چندان نگران کننده نیست.
اگر صبح بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب دچار سرگیجه می‌شوید، این می‌تواند نتیجه تغییر ناگهانی تعادل باشد زیرا بدن شما از حالت خوابیده به حالت ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد. سرگیجه می‌تواند هنگام جابجایی مایعات در گوش داخلی شما به هنگام تغییر سریع موقعیت نیز ایجاد شود.
در صورت سرماخوردگی یا مشکلات سینوسی، ممکن است احساس سرگیجه بدتر شود زیرا در سینوس‌های خود مایعات و تورم اضافی دارید که با گوش داخلی در ارتباط هستند. در ادامه به برخی از اختلالاتی که منجر به سرگیجه صبحگاهی می‌شوند؛ می‌پردازیم.
1- آپنه خواب
2- کمبود آب
3- قند خون پایین
4- فشار خون پایین
5- لابیرنتیت(labyrinthitis)
6- داروها
مهمترین کاری برای کاهش سرگیجه صبحگاهی، برخاستن ارام بدون شتاب از حالت خوابیده به ایستاده است، این اقدام از حرکت و تغییر جهت ناگهانی مایع گوش جلوگیری می‌کند. همینطور حفظ آب بدن در طول روز یک اقدام موثر در کاهش این حالت ازاردهنده است. حتی اگر احساس تشنگی نکنید، بدن شما هنوز هم می‌تواند در معرض کمبود آب بدن قرار گیرد.
نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز و یا بیشتر به افراد بسیار فعال، باردار یا افرادی که تعرق زیاد می‌کنند، توصیه می‌شود. از نوشیدن الکل به خصوص قبل از خواب خودداری کنید و قبل از خواب و بعد از بیدار شدن یک لیوان آب کامل بنوشید.
اگر این اقدامات موثر نباشد، ممکن است بیماری جدی داشته باشید که باعث سرگیجه می‌شود. در این حالت باید به پزشک مراجعه کنید تا علت سرگیجه شما را مشخص کند.
سرگیجه اغلب بدون درمان بهبود می‌یابد. در صورت نیاز به درمان سرگیجه، پزشک متناسب با علت و علائم سرگیجه، مصرف دارو و تمرینات تعادلی را برای بیمار تجویز می‌کند. حتی اگر هیچ علتی برای بروز سرگیجه تشخیص داده نشود؛ داروهای تجویز شده و سایر روش‌های درمانی ممکن است علائم را کنترل کنند. در ادامه برخی از روش‌های درمان شرح داده شده است.
مانورهای درمانی ویژه‌ای برای جابجایی کریستال‌های گوش داخلی وجود دارد که به درمان سرگیجه منجر می‌شود.
انجام برخی از آزمایش‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا به موقع نوع سرگیجه را تعیین کنید. این آزمایش‌ها عبارتند از:
در این آزمایش بیمار به بینی آزمون‌گر نگاه می‌کند و آزمون‌گر سرش را به سرعت به طرفی حرکت می دهد. سپس به دنبال حرکت درست چشم می گردد.
در این آزمون بیمار باید با چشم‌های بسته و پاهای روی هم گذاشته بایستد. سپس چشم‌هایش را ببندد و سعی کند تا جای ممکن تعادل خود را حفظ کند.
در این آزمایش از بیمار خواسته می شود تا در حالی که چشم‌هایش بسته است، بدون اینکه به پهلوها حرکت کند، در جا بزند.
در این آزمون بیمار در حالی که روی میز معاینه قرار دارد، به سرعت از موقعیت نشسته به موقعیت خوابیده می‌رود. در حالی که سرش اندکی به سمت راست و یا اندکی به سمت چپ خم است. در این میان پزشک حرکات چشم‌ها را بررسی می کند تا بیشتر به علت سرگیجه پی ببرد.
در برخی مواقع آزمون‌های تصویربرداری بهترین گزینه برای تشخیص هستند. از جمله پرکاربردترین آزمون‌های تصویربرداری برای بیماری مرتبط با سرگیجه عبارتند از:
اگر سرگیجه ناگهانی ادامه پیدا کرد ؛ تکرار شد و یا در موارد زیر رخ داد فرد باید به پزشک مراجعه کند.
در صورت رخ دادن موارد زیر باید سریعا به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
