به گزارش همشهری آنلاین، وضعیت نابسامان این روزهای بازار ارز که در فصل پاییز اوج گرفته و افزایش کم‌سابقه قیمت دلار طی روزهای اخیر که زمینه‌ساز برخی نگرانی‌ها از وضعیت اقتصادی کشور شده، دیروز مقام‌های ارشد اقتصادی دولت سیزدهم را به مجلس کشاند تا پاسخگوی سؤال‌ها و دغدغه‌های نمایندگان مردم پیرامون پیش‌زمینه ایجاد چنین وضعیتی باشند.
در نشست علنی دیروز مجلس، سخنگو ی کمیسیون اقتصادی در گزارشی از وضعیت ارز در کشور، یکی از دلایل ایجاد چنین وضعیتی را «ادامه رویکرد سیاست تثبیت نرخ اسمی ارز با وجود تورم و رشد نقدینگی» دانست که با اتخاذ سیاست‌های ناکارآمد، تعیین دستوری نرخ ارز و افزایش عرضه اسکناس ارز همراه بوده‌است.
گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس اما با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی در مجلس همراه بود و نمایندگان طی نطق‌هایی، دیدگاه‌های خود را در این زمینه مطرح کردند؛ نظراتی که پاسخ‌های وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی را به‌دنبال داشت و رئیس مجلس نیز اجرا نشدن قوانین مصوب پارلمان را دلیل بخشی از مشکلات در این حوزه دانست.
کمبود ارز نداریم
علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی:
هیچ کمبود و مشکلی برای تأمین ارز در کشور وجود ندارد و نرخ ارز از بازار غیررسمی تأثیر می‌پذیرد. رئیس‌جمهور تأکید دارد عرضه‌ها در بازار و تقاضا در حوزه وزارت صمت، نفت و سایر دستگاه‌ها باید با هماهنگی بانک مرکزی باشد. بانک مرکزی باید در بازار ارز قدرت بالایی داشته باشد و همه دستگاه‌ها نیز مکلف به همکاری با بانک مرکزی هستند.
وعده یک‌ماهه برای ساماندهی بازار ارز
احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی:
در عرض یک ماه بازار ارز ازسوی بانک مرکزی ساماندهی خواهد شد. امیدواریم با همدلی بین ۳قوه از بی‌ثباتی موقت بگذریم؛ ضمن اینکه ۲۱شهریور امسال در نامه‌ای به رئیس مجلس خواسته بودم یک ابزار کنترلی برای کنترل تقاضاهای دلالی، سفته‌بازی و سوداگری بازار ارز ایجاد شود. همچنین تصویب طرح مالیات بر سوداگری و عایدی سرمایه به دوران سوداگری و سفته‌بازی در بازار ارز خاتمه می‌دهد که ۱۰۰درصد آماده اجرای آن هستیم.
انتقاد از عملکرد تیم اقتصادی دولت
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس:
ما در میدان نباید تعدد قیمت ارزی داشته باشیم و قانون نیز به ما این اجازه را نمی‌دهد. براساس برخی گزارش‌ها، کالاهایی توسط افراد خارجی در داخل کشور با نرخ ریال خریداری شده، سپس آن را صادر می‌کنند و ارز آن از داخل کشور تامین می‌شود؛ این درحالی است که ما با صادراتی که داریم، مشکل ارزی از جهت میزان ارز در کشور نداریم، اما این دلیل نمی‌شود که مدیریت بر ارز و کنترل میدان نداشته باشیم و ظرفیت ارزی بانک مرکزی و ذخایر ارزی را به میدان بیاوریم.
نظرات نمایندگان، منتقدان و موافقان
منتقدان
سیدکاظم موسوی، نماینده اردبیل: ارزش پول ملی به‌دلیل وضعیت بازار ارز در ۲هفته اخیر بیش از ۳۳درصد کاهش یافته‌است؛ بانک مرکزی باید پاسخگوی این وضعیت باشد.
علیرضا پاک‌فطرت، نماینده شیراز: عده‌ای به رئیس‌جمهور گزارش غلط می‌دهند. عدالت یعنی افزایش رضایتمندی مردم.
کمال حسین‌پور، نماینده پیرانشهر: افزایش قیمت ارز بخش‌های مولد اقتصادی کشور را از رونق انداخته‌است.
فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین: تفاوت در گزارش رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد نشان‌دهنده ناهماهنگی در تیم اقتصادی دولت است.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین شهر: برخی از گزارش‌هایی که وزرا و روسای سازمان‌ها به رئیس‌جمهور می‌دهند، دقیق نیست.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده تهران: قدرت پول ملی سوریه جنگ‌زده ۸برابر ایران است؛ چراکه بازار غیررسمی را مدیریت کرده‌است.
محسن زنگنه، نماینده تربت‌حیدریه: رئیس بانک مرکزی اعتقادی به حفظ ارزش پول ملی ندارد و نرخ ارز را تابع نرخ تورم می‌داند.
عزت‌الله اکبری تالارپشتی، نماینده تهران: تیمی که در دولت برای اقتصاد کشور تصمیم می‌گیرد و برای ارز و آینده کشور اقدام می‌کند، گزارش‌های غلطی ارائه می‌کند.
موافقان
محمدحسین حسین‌زاده‌بحرینی، نماینده مشهد: میزان ورودی و خروجی ارز به اقتصاد ایران تقریبا متوازن است.
مسلم صالحی، نماینده اقلید: اینکه همه مشکلات را به ضعف سیستم بانک مرکزی ارجاع دهیم، کم‌لطفی است.
محمدرضا پورابراهیمی، نماینده کرمان: افرادی که خود را در مجلس اقتصاددان می‌دانند، نسبت به حکم قانونی که خودشان در مجلس تصویب کردند، متفاوت عمل می‌کنند.
بررسی تغییرات نرخ ارزدر سال‌های پس‌از انقلاب
از سال ۱۳۵۷تا ۱۳۶۷
افزایش حدود ۴۰درصدی نرخ ارز در سال۱۳۵۷. در سال‌های ابتدایی انقلاب نرخ ارز از ۷تومان به ۱۰تومان رسید. (تا اواسط سال ۱۳۶۸کالاهای اساسی همچنان با نرخ دلار ۷تومان وارد می‌شدند.)
از سال ۱۳۶۷تا ۱۳۷۳
پایان جنگ، نرخ واقعی ارز را ۳۰درصد کاهش داد و قیمت دلار به ۶تومان رسید. در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱ با وجود تورم ۲۰درصدی، نرخ واقعی ارز طی ۲سال متوالی ۲۰درصد کاهش یافت.
سال‌های ۱۳۷۳و ۱۳۷۴
در این ۲سال به‌دلیل تورم اقتصادی، نرخ ارز جهش بی‌سابقه‌ای داشت و ۴۶درصد افزایش یافت و به ۲۶۳تومان در سال۱۳۷۳و ۴۰۳تومان در سال۱۳۷۴رسید.
از سال ۱۳۷۳تا ۱۳۸۹
از سال ۱۳۷۳ دولت «نرخ ارز مرجع» را اصلاح کرد و طی ۸سال، نرخ ارز رسمی بانک مرکزی تنها با ۵ریال افزایش از ۱۷۵تومان در سال ۱۳۷۳ به ۱۷۵/۵تومان در سال ۱۳۸۰ رسید. نرخ ارز در بازار آزاد سال ۱۳۸۰، حدود ۷۹۲تومان بود. در سال ۱۳۸۱بانک مرکزی نرخ رسمی ارز را تا ۷۹۵تومان افزایش داد. نرخ ارز از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹، از ۸۱۳ تومان به ۱۱۰۰ تومان افزایش یافت که تقریبا ۲۸درصد رشد داشت.
قیمت دلار در دهه ۹۰
تا مردادماه ۱۳۹۴
قیمت دلار در محدوده ۳۳۰۰ تومان قرار داشت، اما در شهریورماه به ۳۴۰۰ تومان رسید و این روند در مهر، آبان، آذر و دی ادامه دارد و به ۳۶۷۳ تومان هم رسید.
فروردین ۱۳۹۳
نرخ ارز ۳۰۹۹ تومان بود و در پایان آذر همان سال، این رقم از ۳۵۰۰ تومان فراتر رفت. اما در بهمن و اسفند مجددا کاهش یافت و به ۳۳۹۳ تومان رسید.
تابستان ۱۳۹۱
نرخ ارز از حدود ۱۸۰۰ تومان در تیرماه، به حدود ۲۳۰۰تومان افزایش یافت. افزایش ناگهانی بعدی نرخ ارز در مهرماه ۱۳۹۱ اتفاق افتاد و به ۳۱۸۲ تومان رسید.
سال ۱۳۹۰
با افزایش شایعات درباره محدودیت درآمدهای نفتی، نرخ ارز از حدود ۱۰۳۳تومان در پایان سال۱۳۸۹، به ۱۸۹۲تومان در پایان اسفندماه۹۰ رسید.
قیمت دلار در سال ۱۴۰۰
قیمت دلار طی سال ۱۴۰۰نوسان زیادی را تجربه کرد. این نرخ در فصل بهار در کانال ۲۴هزار تومان بود و در فصل پاییز با شدت گرفتن بدبینی‌ها به نتایج مذاکرات برجامی، وارد کانال ۳۰هزار تومان هم شد و تا کانال ۳۱هزارتومان نیز پیشروی کرد.
قیمت دلار در سال ۱۴۰۱
دلار ابتدای سال‌جاری را با نرخ ۲۷هزارتومان آغاز کرد، اما روند آن افزایشی بود؛ به‌طوری که در اواسط آبان‌ماه، با توجه به نرخ دلار در صرافی بانک ملی، کانال ۳۳هزارتومان برای آن ثبت شد. البته این نرخ، میانگین قیمت دلار در ۱۸روز اول آبان‌ماه بود. ۸آبان به ناگهان، دلار از ۳۲هزارتومان به ۳۶هزار تومان رسید و در آذرماه و نخستین روزهای دی‌ماه به حدود ۴۱هزار تومان نیز رسید.
