به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، گیلان در دهه‌های پیشین در کنار مواهب طبیعی و سرسبزی‌های چشم‌نواز، یکی از استان‌های صنعتی در قطب شمال کشور محسوب می‌شد و تولیدات صنعتی آن علاوه بر تأمین نیاز داخل، بخشی از نیازهای کشورهای حاشیه‌ای و همسایه را تأمین می‌کرد.
در استان گیلان شرکت‌هایی وجود داشتند که ظرفیت اشتغال آن‌ها در همان ادوار حدود دو هزار نفر بود، استانی که به‌زعم بزرگان و سالمندان آن، شرکت‌ها برای تأمین نیروی انسانی از استان‌های حاشیه‌ای نیز نیرو جذب می‌کرد و معاش خانوارهای آن‌ها از ظرفیت صنعتی گیلان تأمین می‌شد.
در تشریح وضعیت صنعتی گیلان درگذشته همین بس که این استان آن‌قدر در صنعت پیشروی داشت که رغبت نیروی انسانی جوان برای حضور در شرکت‌های تولیدی و صنعتی اختیاری بود و به‌نوعی کارجویان برخلاف دوره کنونی که استان‌های دیگر را نیز برای اشتغال طی طریق می‌کنند، خود انتخاب می‌کردند که در کدام شرکت مشغول به کار شوند.
سوء مدیریت پاشنه آشیل پایداری اقتصادی
اما طی سه دهه اخیر بر اساس سوء مدیریت در پایداری اقتصادی و نگهداری تأسیسات زیربنایی صنعتی و اشتغال‌زا در کشور که گیلان نیز از این قاعده مستثنا نبوده، وضعیت تولید و اشتغال به‌شدت تحت شعاع ناکارآمدی‌ها قرار گرفت که نمونه‌ای از این ناپایداری‌ها و ناکارآمدی‌ها رها شدن صنعتی به نام ابریشم‌کشی در گیلان بود؛ صنعتی که نه‌تنها در کوتاه‌مدت در گیلان راه نیفتاد بلکه هویت گیلان و تمدن سازی آن بنا بر تاریخ با این صنعت شکل گرفت.
یکی از شرکت‌هایی که در گیلان مطابق توانمندی و ظرفیت‌های بالقوه آن ایجاد شد و سالیان متمادی در تولید و اشتغال منطقه نقش داد، تعطیلی کارخانه صنایع تبدیلی ابریشم در گیلان بود.
پرورش کرم ابریشم و در راستای آن غرس درخت‌های توت در سال‌های نه‌چندان دور، یکی از مهم‌ترین فعالیت کشاورزان استان بوده و حتی در قرون گذشته، این محصول در شمار یکی از اساسی‌ترین کالاهای صادراتی ایران محسوب می‌شد و علاوه بر ورود ارز به کشور در توسعه فرهنگی نیز مؤثر بود.
تولیدی بش از نیمی از پیله تر کشور در گیلان
آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد، ۵۰ درصد سهم تولید پیله تر در کشور متعلق به گیلان است اما متأسفانه در دهه‌های گذشته شاهد افول این صنعت در ایران و گیلان تا سطح نازل یک درصد تولید ابریشم جهان بوده‌ایم.
بنا بر آمارهای موجود، تولید پیله ابریشم از پنج هزار و ۵۰۰ تُن در سال ۱۳۷۰ به ۸۵۰ تُن در سال ۱۳۹۶ و در همین دوره تولید نخ ابریشم نیز از ۸۵۰ تُن به ۱۳۶ تُن رسیده و تأسف‌بارتر اینکه در دهه‌های ماضی به دلیل وجود برخی سیاست‌های غیر حمایتی، وسعت توتستان‌های کشور از ۲۰ هزار هکتار به حدود ۱۴ هزار هکتار کاهش‌یافته است.
تولید کرم و پیله ابریشم یا صنعت نوغانداری، تولید نخ ابریشم یا فرایند تبدیل پیله به انواع نخ ابریشمی و به دنبال آن، فرآورده‌ها و محصولات ابریشمی، مرمت، نگهداری و ایجاد توتستان‌ها، به‌عنوان یک زنجیره به‌هم‌پیوسته در صنعت ابریشم محسوب می‌شود که در صورت خلل دریکی از ارکان این زنجیره، سایر بخش‌ها نیز دچار وقفه می‌شود.
در حال حاضر چهار واحد از مجموع تعداد پنج واحد بزرگ صنایع تبدیلی ابریشم کشور در استان گیلان استقرار دارد که به دلیل مشکلات حادث‌شده در این بخش و عدم‌حمایت مناسب و همچنین از بین رفتن باغات توت، این صنعت دچار مشکلات جدی شده و درنتیجه سه واحد بزرگ از مجموع چهار واحد آن تعطیل‌شده است.
تولید سالانه ۱۰۴ تن نخ ابریشم توسط کارخانه ابریشم‌کشی صومعه‌سرا
آن‌طور که رضا صورتی، رئیس مرکز تحقیقات کرم ابریشم کشور گفته ۱۳۰ هزار جعبه تخم نوغان از خارج از کشور در پیش از انقلاب اسلامی وارد می‌شد اما از دهه ۶۰ با عزم دولت جمهوری اسلامی و همکاری‌های مؤثر میان بخش خصوصی، مرکز تحقیقات و شرکت ابریشم ایران، توانمندی تولید تخم نوغان با تولید هیبریدهای تجاری کرم ابریشم بومی‌سازی شد.
به گفته وی، کار کارخانه بزرگ ابریشم‌کشی گیلان در اباتر صومعه‌سرا در سال ۶۴ آغاز به کارکرد و با شروع فعالیت این کارخانه پیله تولیدی منطقه فرآوری و به‌عنوان زنجیره‌ای مکمل با دو دهه فعالیت، نقش به سزایی در ایجاد اشتغال و فرآوری ابریشم در استان و کشور داشت.
گزارش‌های رئیس مرکز تحقیقات کرم ابریشم نشان می‌دهد سالانه ۱۰۴ تن نخ ابریشم توسط کارخانه ابریشم‌کشی صومعه‌سرا تولید و از ابتدای تأسیس این کارخانه پنج‌خط دستگاه اتوماتیک ابریشم‌کشی از ژاپن واردشده که فعال بود و یک خط آن آماده‌به‌کار است.
به گفته صورتی، از دلایل افتتاح کارخانه‌های ابریشم‌کشی در گیلان ظرفیت استان در تولید و پرورش کرم ابریشم بود اما متأسفانه با تعطیلی کارخانه ابریشم‌کشی صومعه‌سرا ظرفیت مهمی در استان تعطیل شد.
تعطیلی کارخانه ابریشم‌کشی صومعه‌سرا آغاز دیگری بر قصه پر غصه تعطیلی سریالی شرکت‌های بزرگ تولیدی و صنعتی در گیلان و نابودی ظرفیت‌های اشتغال و تولید در گیلان یکی پس از دیگری بود.
مرگ تدریجی صنایع ابریشم چگونه رقم خورد
در تشریح دیگر رنج‌نامه صنعت ابریشم‌کشی گیلان اینکه علاوه بر صومعه‌سرا، کارخانه ابریشم‌کشی دیگری در منطقه شرق گیلان با مدیریت بخش خصوصی البته مشکلات عدیده در حال فعالیت است که تنها با تعصب و عشق صاحبان مجموعه و با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کند.
همه قصه سراسر درد و رنج صنعت ابریشم‌کشی در گیلان همچون سایر صنایع بزرگ در استان منشأیی واحدی دارند و آن خشت اول و البته کج بنانهاده شده در نحوه واگذاری‌ها از سوی سازمان خصوصی‌سازی و مهم‌تر از آن نظارت بر نحوه واگذاری‌ها است.
حالا پس از شرکت‌های بنام و معتبری همچون پوشش و رشت الکتریک، شرکت ابریشم‌کشی گیلان نیز همچون دختر نگون‌بختی است که به سبب اهمال در واگذاری به غیر به بهانه خصوصی‌سازی دست نااهل افتاد علاوه بر فرجام نافرجام شرکت، آینده اشتغال و تولید این صنعت را نیز به ورطه نابودی کشاند.
شرکت صنایع ابریشم صومعه‌سرا به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین کارخانه فرآوری پیله ابریشم کشور به علت آنچه از آن به‌عنوان اهمال در مدیریت و قصور خریدار در عمل به تعهداتش یادشده، به وضعت اسفناک کنونی رسیده است.
شرکت صنایع ابریشم گیلان واقع در شهرستان صومعه‌سرا در سال ۱۳۶۲ درزمینه تولید نخ ابریشم با ظرفیت اسمی ۱۰۴ تن در سال، با اشتغال حدوداً ۳۰۰ نفر در زمینی به مساحت ۱۸ هکتار به‌عنوان یکی از واحدهای بزرگ کشور فعالیت خود را آغاز کرد.
همیشه پای یک بانک درمیان است
سهامداران عمده این شرکت، بانک صنعت و معدن بودند که طبق اعلام شرکت، گروه سرمایه‌گذاری آتیه دماوند (هلدینگ وابسته به بانک صنعت و معدن) در اسفند سال ۱۳۸۲ از طریق مزایده عمومی به آقای اسماعیل خلیل زاده کلنگستانی و شرکا به‌صورت نقد و اقساط واگذار شد.
متأسفانه پس از واگذاری درروند فعالیت شرکت نه‌تنها بهبودی حاصل نشد بلکه به دلایل و بهانه‌های متعدد ازجمله عدم تمایل سهامداران جدید به فعالیت در امر تولید و عدم تأمین مواد اولیه (پیله خشک)، تولیدات شرکت کاهش چشمگیری یافته به‌طوری‌که تولید شرکت از سال ۱۳۸۷ تا اواخر سال ۱۳۸۹ به‌صورت کارمزدی صورت پذیرفت که ادامه این روند منجر به غیرفعال شدن واحد و تعطیلی آن در اواخر سال ۱۳۸۹ شد.
در پس تعطیلی ابریشم‌کشی صومعه‌سرا، درنهایت مدیران واحد نسبت به بازنشسته کردن تعدادی از کارگران و تسویه‌حساب مابقی به‌جز تعدادی نگهبان اقدام کردند.
چرا صنایع ابریشم گیلان باید احیا شود
آنچه بیش از همه پراهمیت بوده، احیای شرکت ابریشم‌کشی در گیلان است به این سبب که رئیس مرکز تحقیقات کرم ابریشم به نیاز ۶۰۰ تنی کشور به پیله و نخ ابریشم اذعان کرده و این در حالی است که نیاز کشور به پیله و کرم ابریشم برای استفاده در صنعت فرش‌بافی ۵۰۰ تن بوده و تولید گیلان ۳۰۰ تن است لذا مابقی این محصول لاجرم از کشورهای دیگر وارد می‌شود.
اکنون‌که خبر حضور حجت‌الاسلام رئیسی به گیلان برای تضییع کنندگان حقوق خوف ناک و بیم آفرین و برای دوستان و مددخواهان امیدآفرین شده لازم است رئیس دستگاه قضا دستی از عدالت بر روی صنعت ابریشم در گیلان بکشد و تار پود از هم وا‌رفته این صنعت را که بر آن اعتقاد دارد و در جهت آن تلاش می‌کند، از نو ببافد.
کارخانه ابریشم‌کشی گیلان به دلیل وجود زمین ۱۸ هکتاری دارای ظرفیت بالقوه در این حوزه بوده و می‌تواند صنعت نوغانداری و پرورش کرم ابریشم را در استان با رشد قابل‌توجه ای مواجه کند.
انتهای پیام/۳۳۸۹
