۹۵ درصد مساحت عربستان سعودی را تپه‌ها و بیابان‌های سوزان تشکیل داده است. علاوه بر این، خاک عربستان سعودی حاصلخیر نیست و جزو ۶ کشوری است که هیچ رودخانه دائمی ندارد و حتی باران هم بسیار کمتر از سایر نقاط جهان در آن مناطق می‌بارد، اما باید بدانید با این وضعیت سخت سبزیجات، میوه‌ها و محصولات لبنی خود را به سایر نقاط جهان ارسال میکند و در دهه ۱۹۹۰ توانست یکی از بزرگ‌ترین صادر کنندگان گندم در جهان شود و کویر هایش را به زمین‌های کشاورزی تبدیل کند، اما سوال اینجاست که راز تبدیل بیابان به زمین کشاورزی در چیست؟

اگر به پیشینه کشاورزی در عربستان نگاه کنیم در سال ۱۹۶۱ تنها ۱۱۴۰۰ کیلومتر مربع زمین کشاورزی داشت، اما سال ۲۰۱۶ چیزی نزدیک به سه برابر رشد کرد و مساحت زمین کشاورزی اش از کل مساحت کشور‌هایی مانند ارمنستان و بلژیک بیشتر شد. عربستان طی ۶۰ سال گذشته ۲۴ هزار کیلومتر مربع بیابان را به زمین حاصلخیر تبدیل کرد و سوال‌های زیادی در رابطه با چگونگی انجام این کار وجود دارد.

تبدیل بیابان به زمین کشاورزی نیازمند آب است و می توان گفت اصلی‌ترین عامل در کشاورزی آب است. پیشرفت کشاورزی در کشوری که حتی یک رودخانه ثابت هم ندارد این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آب این زمین‌های بزرگ از کجا تامین شد؟ جواب در آب‌های فسیلی است که در عمق یک کیلومتری زیر زمین حبس شده اند و طی تغیرات آب و هوایی در عصر یخبندان بین ۱۰ هزار تا ۲ میلیون سال پیش در این مکان‌ها انباشته شده اند و درست در اعماق این کشور ذخایر آبی مانند ذخایر نفتی زیاد است.

این کشور توانست برخلاف سایر کشور‌ها آب را از اعماق زمین پمپ کند و با میراث گذشتگان، آینده خود را تامین کند و در تبدیل بیابان به زمین کشاورزی موفق شود. اما میراثی که از عصر یخبندان به جای مانده هم ممکن است روزی به پایان برسد پس عربستان برای صرفه جویی در آب و انرژی نیز به دنبال راه‌هایی بود که بتواند پیشرفت کند و تبدیل بیابان به زمین کشاورزی را متوقف نکند. یکی از راه‌های مدیریت آب و انرژی استفاده از روش آبیاری چرخشی است. این روش آبیاری یکی از موثر‌ترین روش‌ها در بهبود توزیع آب برای کشاورزی شناخته شده است. همانطور که از نام آن می‌توان فهمید در این روش، آبیاری حول یک محور دایره‌ای می‌چرخد و میتواند هم زمان علف کش و کود‌های شیمیایی آبی را هم پخش کند

کارایی این روش بسیار بالا است و راز زمین‌های کشاورزی دایره‌ای عربستان در این روش نهفته است. البته این روش در مقایسه با سایر روش‌ها آب کمتری استفاده میکند و بازدهی بالاتری هم دارد به همین دلیل هم عربستان سعودی ۵۰ سال است که با دست یافتن به این روش کشاورزی خود را رونق داد و در تبدیل بیابان به زمین کشاورزی موفق بوده است. اما متاسفانه عربستان تا به حال آب‌های زیر زمینی زیادی را استفاده کرده و به دلیل آب و هوای این کشور سال‌های سال طول می‌کشد تا آن منابع پر شوند

مشکل دیگر عربستان در تبدیل بیابان به زمین کشاورزی این است که در غرب عربستان کوه‌های بلند آن ناحیه باران‌هایی که می‌بارد را مستقیم به سمت دریا هدایت می‌کند. عربستان که در چنین وضعیتی از کمبود آب در رنج بود و خطر فروپاشی صنعت کشاورزی را حس کرده بود برای جلوگیری از این اتفاق در کشور‌هایی مانند آمریکا، آرژانتین، اندونزی و ... زمین‌های کشاورزی خریداری کرد و با این کار تبدیل به یکی از خریداران عمده زمین کشاورزی شد، اما چیزی از این اتفاق نگذشته بود که فهمیدند راه آسان تری برای تبدیل بیابان به زمین کشاورزی هم وجود دارد. پس از تحقیقات فراوان آن‌ها دریافتند یکی از اصلی‌ترین دلایل تبدیل زمین کشاورزی به صحرا‌های بی آب و علف چرای عشایر است. پس از آن عربستان این قبایل را موظف کرد تا در یک منطقه ساکن شوند. این منطقه هم به دلیل چرای زیاد تبدیل به بیابان شده بود. نیل اسپکمن دانشمندی بود که ۸ سال روی تبدیل بیابان به زمین کشاورزی تحقیق کرد و در این مدت با عشایر زندگی کرد و خود را به ساخت تراس‌های سنگی و سد و کندن گودال‌های کم عمق در زمین برای نگه داری آب باران مشغول کرد و علاوه بر این لانه‌هایی برای حیوانات ساختند و درختان مقاوم در برابر خشک سالی را اطراف خانه کاشتند، اما پس از ۷ سال بودجه این پروژه قطع شد و طی یک خشک سالی دو ساله اکثر درختان کاشته شده از بین رفتند و پروژه در خطر نابودی قرار گرفت تا اینکه در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ دوباره باران بارید و سد‌ها و جوی‌های آبی که ساخته بودند پر از آب باران شدند و موفق به تبدیل بیابان به زمین کشاورزی شدند.

پس از این اتفاق چهره منطقه به طور کلی تغیر کرد و تبدیل بیابان به زمین کشاورزی و علف زار شدند. آب بند‌های کوهستانی باران را ذخیره کرده بود و جان تازه‌ای به خاک داد. این منطقه سرسبز و پر آب شد و ۹۰ درصد آب شیرین سواحل غربی عربستان بدون داشتن هیچ مانعی بر سر راه خود به دره سرخ می‌ریختند. این پروژه نمونه خوبی بود تا عربستان بفهمد چگونه می‌تواند صحرا‌های خود را تبدیل به منطقه‌ای سرسبز کند. اگر این پروژه در تمام مناطق غربی عربستان گسترش بیابد ۳۰ میلیون هکتار یا وسعتی نزدیک به ۱۲۱ هزار کیلومتر مربع از بیابان‌ها می‌توانند به زمین کشاورزی تبدیل شوند و ظرفیت کشاورزی عربستان ۶ برابر می‌شود