عصر ایران- در پی انتشار کتاب دو جلدی و نفیس «مشاهیر ایران» به قلم دکتر عباس میلانی و البته به زبان انگلیسی، علی مرادی مراغه‌ای (تاریخ پژوه) ضمن توصیف این اثر به عنوان یک کتاب مهم، از قیمت 350 دلاری آن ابراز تعجب کرد و با توجه به افزوده شدن 50 دلار احتمالی بابت ارسال، نوشت دریافت این کتاب برای مخاطب ایرانی با حال و هوای کنونی قیمت ارز 20 میلیون تومان آب می خورد!
او یاد نکردن از برخی نام های بسیار مشهور را نیز از زمره کاستی های کتاب دانسته و در عین حال از آن به عنوان یک اثر سترگ یاد کرده که بی زحمتی طاقت فرسا قابل انتشار نبوده است.
مرادی مراغه ای نوشته است:
«کتاب مهم مشاهیر ایرانی دوره محمدرضاشاه هنوز به فارسی ترجمه نشده و به خاطر همین، ایرانیان از آن بی خبرند و انعکاسی هم در مطبوعات و رسانه های ایرانی نیافته است.
عنوان نسخه انگلیسی کتاب چنین است:
Eminent Persians: The Men and Women Who Made Modern Iran, 1941-1979
این کتاب دو جلدی و قطور در 1200 صفحه را از طریق انتشارات آمازون می توان تهیه کرد اما کتاب ( با احتساب درآمد ریالی) چنان گران است که فکر نمی‌کنم حتی یک کتاب خوان حرفه ای ایرانی هم از ایران بتواند آن را بخرد. زیرا 350 دلار قیمت خورده یعنی با پول ما و تا به دست مان برسد در حدود 20میلیون تومان می شود! پس نویسنده، این کتاب را برای خواندن چه کسی نوشته است؟
از خریدن کتاب منصرف شدم اما چون عادت بدی دارم که اگر چشم‌ام به دنبال کتابی باشد و تا آنرا نخوانم شب ها خوابم نخواهد برد لذا می‌خواستم در تعطیلات عید نوروز حتما آن را بخوانم، بنابراین به کتابخانه‌های دولتی مختلف سر زدم و عاقبت آن را در قم در کتابخانه تاریخ (به مدیریت آقای رسول جعفریان) یافتم.
سه روز وقت صرف کردم تنها حدود 100 صفحه اش را خواندم، حساب کردم اگر بخواهم تمام 1200 صفحه کتاب را بخوانم حتما باید دو ماهی در قم اطراق کنم و قید تعطیلات نوروز را هم بزنم!
بالاخره از خواندن کل کتاب منصرف شدم! تا اینکه یک نفر از دوستانی که در خارج زندگی می کنند و درآمد دلاری دارد کتاب را بخرد و هدیه دهد و آن وقت تمام کتاب را بخوانم...!»
وی در ادامه دیدگاه خود دربارۀ این اثر را در قالب این نکات آورده است:
- کتاب سترگی است و زحمات طاقت فرسایی در نوشتن آن صرف شده، معلوم است که دکتر میلانی شب ها هم نمی خوابیده! چون برای نوشتن چنین کتبی یک تیم لازم است نه یک نفر.
- به لحاظ تاریخی به شدت نیازمند نقد و تحلیل است اما نقد آن حداقل سه ماه وقت لازم دارد تا کتابی در نقدش نوشته شود به اندازه و حجم خود کتاب دکتر میلانی.
- در مورد بزرگ ترین ضعف این کتاب می توان گفت این 150 نفری که به عنوان مشاهیر ایرانی دوره محمدرضاشاه انتخاب شده اند محل ایرادند. چون برخی از این افراد اصلا مشهور نیستند و برخی از افراد بسیار مشهور نیز اصلا در کتاب نیامده و نمی‌دانم دکتر میلانی در انتخاب این افراد به عنوان مشاهیر ایرانی چه معیار و ملاکی داشته.
چون خوشبختانه مشاهیر را در چند رشته تقسیم بندی کرده مثلا مشاهیر حوزه صنعت و تجارت، مشاهیر ساخت و ساز، معماری و مهندسی، مشاهیر ادبی، مشاهیر سیاسی ، هنری تنها به چند نمونه از ایرادات اشاره می کنم:
مثلا در قسمت مشاهیر ادبی، ابراهیم گلستان را آورده ولی احمد شاملو - مشهورترین چهره ادبی - را نه و بعدا وقتی از او پرسیده شده چرا می گوید:
«به نظر من، نه ترجمه‌های شاملو ماندگار خواهد بود و نه شعرش....غیر از من، نظر ابراهیم گلستان و دیگر کسانی که در هیأت مشاوره بودند نیز همین بود».
جالب است که دکتر میلانی در مورد عدم انتخاب شاملو به نظر ابراهیم گلستان متوسل می شود و ما می دانیم که ابراهیم گلستان دشمن سرسخت شاملو بوده و چقدر از شاملو نفرت داشته!
- در حوزه سینما، نمایش و تعزیه نام پرویز صیاد آمده اما از استاد مسلّم و بی بدیل نمایش یعنی بهرام بیضایی خبری نیست.
- در زمینه سیاست، به افراد گم‌نامی مانند مهرانگیز دولت‌شاهی، برادران انتظام، اکبر اعتماد، رضا فلاح، ستاره فرمانفرما یا مریم فرمانفرما پرداخته، اما یک صفحه به سیدجعفر پیشه وری یا قاضی محمد و ده‌ها چهره مشهور، پرداخته نشده.
عجیب تر اینکه: در قسمت مربوط به سیاست و افراد تاثیرگذار، به مریم فرمانفرما پرداخته اما به شوهر او یعنی نورالدین کیانوری نپرداخته! درست است که کیانوری دکترای معماری و راه و ساختمان از دانشگاه فنی آخن آلمان داشته و یک مستراح هم در ایران نساخته، اما در حوزه سیاست که جزو مشهورترین و تاثیرگذارترین افراد بوده. در تاریخ ما، مریم فرمانفرما مشهورتر و تاثیرگذارتر بوده یا شوهر او نورالدین کیانوری؟! جدای این که این تاثیرگذاری مثبت بوده یا منفی...
