به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مشروح گفتگوی ویژه درباره نقش و جایگاه مردم در سیاست و حکومت از دیدگاه امام خمینی (ره)‌ به شرح زیر است:

سوال: تکیه امام (ره) به مردم اولین بار کجا به چشم خورد؟

حجت الاسلام سید علی موسوی، استاد حوزه و دانشگاه: ما در حال حاضر با یک معادله حل شده مواجه هستیم، انقلاب اسلامی پیروز شده که همه فکر می‌کنند یک اتفاق کاملاً طبیعی افتاده، در حالی که در پیش از انقلاب اسلامی تقریباً می‌شود گفت هیچ جریان فکری معتقد به امکان پیروزی انقلاب اسلامی را نداریم، حتی در بین شاگردان خود امام خمینی (ره) توافقی وجود ندارد که می‌شود انقلاب را به عنوان انقلاب اسلامی به پیروزی رساند، مسئله اصلی هم این است کافی است فضای رسانه‌ای آن زمان را ببینید، کف خیابان ها، وضعیت پوشش، حجاب بگیرید تا نوع آلودگی و انواع و اقسام فسادها، طبیعتاً این جامعه آیا آماده این است که انقلاب اسلامی کند به رهبری یک مرجع تقلید، امام خمینی (ره) به این اتفاق ایمان داشت، بقیه جریان‌ها نه فقط جریان‌های اسلامی سیاسی جریان‌های سیاسی چپ هم معتقد نبودند مردم ایران پای انقلاب خواهند ایستاد، امام خمینی (ره) اثبات کرد که اعتمادش به ایمان مردم ایران و به مردم ایران به نتیجه می‌رسد، بعد از این هم امام (ره) واقعاً پای خواسته مردم ایستاد یعنی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی می‌بینید به فرصت کوتاه چند ماهه خیلی از آقایان می‌گویند انقلاب پیروز شده و شما هم رهبر هستید و همه شما را قبول دارند، به وضوح امام (ره) می‌گوید که باید رفراندوم شود و نوع حاکمیت به رفراندوم گذاشته شود، همین طور این ادامه پیدا می‌کند یعنی می‌رسیم دوباره به انتخابات بعدی یعنی ما باید برای تشکیل قانون اساسی انتخابات برگزار کنیم و رای گیری انجام شود، همان موقع خیلی از جریان‌های روشن فکری مخالف با برگزاری انتخابات بودند، مواردی متعددی داریم از قبل تا بعد از انقلاب که حضرت امام (ره) ایستادند و اعتماد کردند، خیلی‌ها خونشان کف خیابان ریخته می‌شد و معلوم نبود انقلاب به پیروزی برسد، خون عده‌ای به هدر می‌رفت و امام (ره) ایستاد، بعد از ان هم به مردمی که اعتماد کردند میدان داد، ولو اینکه اشتباه کنند ولو اینکه رئیس جمهوری را انتخاب کنند که خود حضرت امام (ره) معتقد است که صلاحیت اینکه اداره کند کشور را ندارد، ولی پشت اعتماد مردم امام (ره) ایستاد.

سوال: امام (ره) در ظاهر یک عالم مانند سایر علما بودند، چه اتفاق و چه ماجرایی شکل می‌گیرد که پشت سر امام (ره) می‌ایستند و این اعتماد می‌شود انقلاب اسلامی؟

خانم زهره شوکتی، فعال جهادی تربیتی: به نظر می‌رسد آن چیزی که امام (ره) نقطه مشترک حرکت خودشان با مردم در واقع پیدا میکنند و حلقه ارتباط و اتصال و حرکت عظیم می‌شود دست گذاشتن روی فطرت مردم است، مردم در شرایطی بودند که خودباوری وجود نداشت و اینکه ما نمی‌توانیم، امروز هم مقام معظم رهبری اشاره کردند که ما می‌توانیم را امام (ره) به همه القا کردند که شما می‌توانید و برای رشد و حرکت خودتان بلند شوید و قیام کنید، در واقع امام (ره) دست بر روی فطرت گذاشتند که هیچ وقت خاموش نمی‌شود که موجب حرکت عظیمی شد که منجر به انقلاب شد، در ادامه هم همینطور می‌بینیم که زمانی که امام (ره) بودند و بعد مقام معظم رهبری همین را دارند، لحظاتی که ما دچار ناامیدی هستیم یا در ایمانمان می‌لغزیم در بزنگاه‌هایی که ترس بر جامعه حاکم می‌شود، می‌بینیم که رهبری همچنان روی امید و ایمان تکیه می‌کنند، به همین دلیل اطمینان قلبی شان است که این اتفاق در فطرت انسان هاست، بنابراین انقدر که مقام معظم رهبری و امام (ره) از امید حرف می‌زنند به خاطر بحث فطری بودن است، برای اینکه آدم‌ها وقتی بفهمند می‌توانند رشد و حرکت کنند به سمت ان حرکت می‌کنند و امام (ره) تسهیل گر این ماجرا می‌شوند.

سوال: بپردازیم به یک موضوع بسیار مهم در نظام جمهوری اسلامی ایران و آن اینکه مردم سالاری در نگاه امام (ره) چه تعریف و معنی داشت؟ و امام (ره) این موضوعات را چقدر با مردم در میان می‌گذاشت؟

حجت الاسلام سید علی موسوی: نظام رقیب ما یعنی نظام لیبرال سرمایه داری تلاش داشت یک الگوی جهانشمولی را ارائه کند با استفاده از دموکراسی، سوال اصلی این است که آیا جمهوریتی که امام خمینی (ره) داشت و از آن استفاده می‌کرد همان ساختاری بود که لیبرال سرمایه داری غرب می‌خواست استفاده کند برای اینکه حاکمیت سرمایه داری را در نهایت تثبیت کند، واقعیت قصه عکس این است یعنی حضرت امام (ره) با استفاده از مبانی عمیق اسلامی و با استفاده از فهم عمیقی که از انقلاب اسلامی نبی اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) داشت اعتماد به ایمان مردم داشت، یعنی امام (ره) می‌خواست قیام لله کند سوال اصلی این است آیا واقعا مردم پای قیام لله می‌ایستند؟ امام (ره) اعتقاد داشت که مردم واقعاً پای قیام لله می‌ایستند و ایستادند مردم ایران، به ظاهر نگاه می‌کردیم می‌گفتیم این مردم با این ظواهر اساساً پای قیام برای شهوات و نفس اماره اند نکته اصلی این است که اگر یک رهبر بتواند عمق وجودی مردم را دریافت کند طبیعتا می‌تواند برای مراحل بعدی آماده کند، جمهوریتی که ما در هویت اسلامی مان به آن معتقدیم و معتقد هستیم که اساساً نبی اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) یک انقلاب اسلامی کرد و مردم سالاری دینی آن است، می‌خواست قدرت و اقتدار را از نقطه تصاحب نظام سرمایه داری که در کل دنیا بود بگیرد، لذا ما حامی مستضعفین در کل دنیا شدیم، ولو اینکه تک نفره و به عنوان تنها نظام دنیا در مقابل کل نظام استکباری دنیا بایستیم، همین اتفاق هم در داخل کشور ما می‌خواست بیفتد، ما در ابتدای انقلاب آمدیم با تکیه بر ایمان مردم مستضعف در مقابل نظام سرمایه داری استعماری حاکم بر ایران قیام کردیم بعد از ان هم همین‌ها بودند که جنگ را پیش بردند و مقاومت کردند، همین الان هم در مقابل تحریم‌ها ایستاده اند و سختی‌ها را تحمل کنند، استکبار جهانی علی رغم همه میلش نتوانسته تصویری ارائه دهد عکس آن چیزی که می‌خواهد، این نشان داد که یک مردم سالاری دینی می‌تواند مقابل نظام لیبرال سرمایه داری قد علم کند و مقاومت و بیش از ۴۰ سال مقابل کل دنیا بایستد.

سوال: امام (ره) می‌فرمودند که اگر با خدا باشید مردم با شما خواهند بود، شناخت مردم از زندگی امام (ره) و سیره ایشان، با توجه به نکات و ابعاد مختلف و زوایایی که در شب‌های گذشته هم صحبت کردیم، چقدر در پیوند بین امام (ره) و مردم مهم و موثر بود؟

خانم صدیقه صراف نژاد، مدرس حوزه و دانشگاه: امام (ره) متکی به مردم بودند و رابطه متقابل امت و امام (ره) واقعاً بود هم مردم امام (ره) را خیلی را تاکید داشتند و هم امام (ره) در واقع ایمان داشتند به مردم همانطوری که در صحبت‌های امروز رهبر معظم انقلاب بود و به صحبت شهید مطهری اشاره فرمودند که امام (ره) چهار ایمان بزرگ داشتند یکی از آن‌ها ایمان به مردم بود، همینطور که امام (ره) مردم را، ولی نعمت مردم و خودشان را خادم مردم می‌دانستند.

سوال: آن چیزی که در این پیوند موثر بود، تمرکز کنیم بر روی زندگی امام (ره) و ببینیم از چه نکاتی برای مردم باعث شناخت بیشتر و عمق این پیوند شد؟

خانم شوکتی: امام (ره) را شاید کمتر به عنوان عارف بشناسیم، چون بروز وجهه سیاسی ایشان بیشتر بوده، امام (ره) یک عارف بزرگ هستند و به خودشان بیش از بقیه واقف هستند، خود شناسی امام (ره) وقتی در درجه عالی قرار می‌گیرد موجب می‌شود دیگران را هم بتوانند را دستگیر کنند، دیگرانی که به عنوان مردم از ان‌ها صحبت می‌کنیم انسان‌هایی هستند که عارف از جایی به بعد وظیفه دارد که دستگیری کند و ان‌ها را پیش ببرد، در واقع تکیه انقلاب بر روی مردم است، در مقاطع مختلف مردم کار را پیش بردند، بنابراین ما الان هم به عنوان یک وظیفه و به عنوان یک مطالبه که حضرت اقا بار‌ها در گفتگوهایشان این را دارند که شما انسان سازی را فراموش نکنید، اگر دو بعد ایمان و امید را مدام مطرح می‌کنند به همین جهت است برای اینکه این‌ها نقاط عطف همان انسان سازی است اگر ما تمرکزمان را در فعالیت‌های تربیتی، حوزه، دانشگاه و ... دارد به سمت و سوی انسان سازی ببریم این چرخه مدام کامل می‌شود که ما افرادی را داریم که خود ساخته هستند و شروع به حرکت و دیگر سازی می‌کنند.

سوال: ارتباط و اعتماد امام (ره) با مردم در عرصه‌های مختلف، اگر بخواهیم به صورت مصداقی و موضوعی راجب آن بحث کنیم بر می‌خوریم به موضوع فرمان امام (ره) راجع به حساب ۱۰۰، که مردم صف می‌شوند و دارایی‌های خود را برای ساخت مسکن محرومان واریز می‌کنند، استقبال مردم نشانه چیست؟ در کدام عرصه‌ها مشهود بود و مردم خیلی با اعتماد حاضر شدند؟

حجت الاسلام سید علی موسوی: شناخت ویژه حضرت امام (ره) از مردم ایران این بود که این مردم واقعاً به خدا ایمان و اعتقاد دارند، شاید به ظاهر ببینیم می‌گوییم با این ریخت و قیافه اعتقاد به خدا نمی‌بینم، این نگاه ظاهرگرایانه بود امام (ره) به واسطه هویت عرفانی عمیقی که وجود ایشان را مشتعل کرده بود جوهر ایمان را در دل مردم می‌دید و می‌توانست این جوهر را شعله ور کند و عالمی را به آتش بکشد، نکته اصلی این است که اگر رهبری بتواند هویت عمیق در باطن مردم را پیدا و شعله ور کند طبیعتاً اعتماد متقابلی پدید می‌آید، از مسئله حساب ۱۰۰ بگیرید تا کمیته امداد تا جهاد سازندگی، شکل گیری بسیج مستضعفین و تا جلو بردن جنگ و دفاع مقدس با استفاده از نیرو‌های مردمی، پای کار انقلاب چه کسانی بودند، مردم، نکته اصلی اینجاست مردم کیست، یک عده می‌گویند اساساً مردم ایران نه روحانیت را قبول دارند، نه نظام و نه اسلام را قبول دارند، اساسا معتقد به یک زیست کاملاً سکولار فاقد هیچ رویکرد دینی و بی اعتماد نسبت به انقلاب و نظام و ایستادن مقابل استکبار هستند، مردم ایران دنبال زیست زیر یوغ استعمار امریکایی هستند و از این جور حرف‌ها که مرتب تکرار می‌شود قبل از انقلاب هم این حرف‌ها تکرار می‌شود، سوال اصلی این است یک نمایش و یورش هرزگی ممکن است وسط جامعه پدید بیاورند، بخشی از جامعه تا حدی رفتار‌ها به ظاهر شاید عوض شود، اما غول ظاهری این رفتار‌ها را نباید بخوریم، مردم در اعماق وجودشان اعتقاد دارند، وقتی شما اعتماد کردید به هویت عمیق باطنی مردم، مردم می‌آیند پای کار شما، به شرطی که شما واقعاً پای کار خدا باشید، امام (ره) قیام لله کرد نیامد روی قیام بر روی نفس اماره سرمایه گذاری کند، چون قیام لله کرد می‌گوید یک لحظه هم ولله نترسیدم مردم ایران هم به تبع حضرت امام (ره) نترسیدند، نکته اصلی این است که کسی که امام الهی است پای کار خدا می‌ایستد و به وعده‌های الهی ایمان دارد خدا هم باز می‌کند دریا را، و واقعاً خداوند متعال معجزه کرد تا همین الان، مردم هم مهم‌ترین معجزه الهی را در اینجا رقم زدند، چه کسی تصور می‌کرد که ۴۰ سال بشود مقابل کل دنیا ایستاد، کشوری که کل سهم اش از دارایی‌های نفت ۱۲ و نیم درصد بیشتر نبوده در قرارداد کنسرسیوم، آقای خودش شود و حتی به ایالات متحده آنچه که می‌خواهد را تحمیل کند، چه کسی این قدرت را داد ما هیچ چیزی داشتیم، مردم مومن بودند، همان کسانی که ایستادند پای کار انقلاب، از شهید آرمان علی وردی تا شهید عجمیان و خیلی از آدم‌های عادی امروز جامعه ما، نوجوانی مانند علی لندی بگیرید تا شخصیت‌های دیگری که از جنس توده عمومی مردم اند، مانند شهید الداغی مردم ایران آماده فداکاری هستند، اگر امام (ره) پای کار این قصه باشد که بوده، معجزه را می‌بینیم که دیدیم.

سوال: امام (ره) برای همه مردم و همه اقشار بودند، در مکتب امام (ره) افرادی ما مانند طیب و شاهرخ ضرغام می‌بینیم، اگر بخواهیم بپردازیم به بررسی ویژگی دستگاه تبلیغات امام (ره) به کدام نقطه اشاره می‌کنید که به دل نفوذ کرد و ضریب نفوذ بالایی هم داشت؟

خانم شوکتی: فکر می‌کنم با مسائل تبلیغات امروز که در زمان امام (ره) مواجه نبودیم که امام (ره) مطلبی را بگویند و با کسری از ثانیه همه جا پخش شود، افق نگاهی که حضرت امام (ره) ترسیم می‌کنند در یک بیانیه برای همه مردم، این افق نگاه انقدر بلند است شاید آدمی که در روستای خیلی دور است خودش را مخاطب امام (ره) فرض می‌کند و می‌گوید پس من هم می‌توانم، برای همین است که ما به کار‌های ساده می‌گوییم راضی نشویم، در بحث آموزش و پرورش و فعالیت‌های جهادی و ... می‌گوییم سمت و سو را به جهتی ببریم که افق نگاه همین کودک و نوجوان را بالا ببریم همین است که این‌ها بتوانند خودشان را مخاطب امام (ره) و جامعه قرار دهند، زمانی امام (ره) و الان رهبری هستند، وقتی چیزی را مطرح می‌کنند من در زمانی می‌توانم خودم را مخاطب قرار دهم که هم افق باشم، چه زمانی می‌توانم هم افق این نگاه باشم زمانی که رشد و شکوفایی و شخصیت در من شکل گرفته باشد، نمی‌دانم چقدر خروجی آموزش و پرورشمان را این چنین می‌بینیم که نوجوانانی از ۱۲ سال فارغ می‌شوند و به مقطع بعدی تحصیلی می‌روند که خودشان را حتی در سن نوجوانی مخاطب آن امام (ره) می‌بینند یا خیر، مسائلی مانند مهر و آبان امسال که پشت سر گذاشتیم را دیدیم و بعد پژوهش‌هایی در این زمینه شکل می‌گیرد وقتی مصاحبه می‌کنند با نوجوانان می‌بینیم این‌ها چنان افق نگاه بلندی داشتند که جوابی برای آن پیدا نکردند، وقتی من آب تمیز برای نوشیدن پیدا نکنم هر سرابی و کثیفی را برای نوشیدن انتخاب می‌کنم، اینکه اگر ما در بحث‌های تربیتی بیاییم تمام قشر جامعه را به سمتی برویم که تمام قشر جامعه حتی کودک و نوجوان ما بتوانند خودشان را مخاطب صحبت امامشان قرار دهند و با آن افق نگاه تمدنی به راحتی این اتفاق خواهد افتاد.

سوال: دستگاه تبلیغاتی امام (ره) چه ویژگی داشت که توانست به عمق جامعه نفوذ کند؟

خانم صدیقه صراف نژاد: امام (ره)، چون مردم را قبول داشتند و ایمان به مردم داشتند و همانطور که در وصیتنامه خود اشاره می‌کنند آن توده‌های میلیونی مردم را، حضرت امام می‌فرمایند این‌ها حتی از مردم زمان پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) و امام حسین (ع) مدعی هستم بالا‌تر و بهتر از مردم آن زمان هستند، ایمانی که امام به مردم داشتند و در واقع راهبری و راه نشان دادند لذا باعث می‌شد که عملاً اعتماد متقابل مردم هم می‌دیدند که امام (ره) خودشان را خادم این‌ها می‌دانند و به دنبال رشد هستند و بدون هیچ ترسی از قدرت‌های پوشالی این‌ها را راهبری می‌کنند در واقع این رابطه و امت به شکل خیلی عالی اتفاق افتاد.

سوال: امام (ره) چقدر به سیاسی شدن مردم و اینکه مطلع و آگاه باشند و نسبت به مسائل روز جامعه خودشان و حتی دنیا اهمیت می‌دادند؟

حجت‌الاسلام سید علی موسوی: تصویری که می‌خواهد بر مردم سلطه پیدا کند و نمی‌خواهد مردم اش وسط میدان فعال باشند این است که تا جای ممکن اینکه مردم را در جهل و نادانی نگاه دارند و سعی کند سطح شعور و دریافت سیاسی مردم را توسعه ندهد، ما انقلابمان را با استفاده از شعور مردم محقق کردیم وگرنه قدرت‌های جهانی که با ما نبودند این مردم بودند که انقلاب را به پیروزی رساندند بعد از آن هم همه مقاطع را با قدرت درک و تحلیل مردم پیش بردیم، طبیعی بود که حضرت امام (ره) از همان ابتدا حالی که در مردم ایران برای فهم و مداخله اجتماعی سیاسی پدید آمده بود را گسترش دهد، شاید بگویید ممکن است مخاطراتی داشته باشد ورود مردم به عرصه‌های سیاسی و دریافت‌های آن‌ها نسبت به مسائل عمومی جهان، واقعیت این است که امام (ره) پای همه امتحان پس دادن‌های مردم ایستاد و حاضر شد هزینه را دهد، واقعاً هزینه ریاست جمهوری آقای بنی صدر کم نبود، ابتدای شکل گیری دولت جمهوری اسلامی ایران بود جنگ داشتیم و بخشی از کشور اشتغال شده بود، رئیس جمهوری داشته باشید که خودش اعتقاد چندانی به رهبری حضرت امام ندارد چگونه ممکن است با چنین چیزی کنار بیاییم، واقعاً امام (ره) از بنی صدر حمایت و پشتیبانی کرد، علی رغم اینکه خون دل فراوانی به دل شهید بهشتی و خیلی از یاران انقلاب شد. بالاخره مردمی که می‌خواهید وارد فضای درک سیاسی کنید باید آماده اشتباه باشید، یعنی مردم جمع بندی شان چه بسا زمانی این باشد که ما برویم با آمریکا کنار بیاییم کل زندگی مان گل و بلبل می‌شود، اشکال نداره مانعی نیست شروع به مذاکره کردن می‌کنید و کنار آمدن، ولو اینکه به قیمت این تمام شود که قیمت‌های بازار تهران را تغییرات آرا ایالات امریکا تعیین کند و قیمت دلار تعیین کننده همه قیمت‌های موجود در کشور باشد، بله آثار این را الان می‌بینیم شاید قبل از این انقدر قیمت‌ها در بازار ایران وابسته به قیمت دلار نبود، همه این‌ها به خاطر مذاکرات است، اما نکته این است رهبر معظم انقلاب حاضر به دادن این هزینه است، چون قرار است خود مردم این انقلاب را حفظ کنند، ولو اینکه اتفاقاتی رقم بخورد و هزینه‌هایی داشته باشد این هزینه خیلی زیاد نیست، در مقابل یک خودآگاهی که می‌خواهد بایستد در مقابل کل نظام لیبرال سرمایه داری دنیا، و نوید دهد شکل گیری یک تمدن جدید برای آینده کل دنیا، ما به وعده‌های الهی ایمان داریم، نقش و نگاری که در مورد ایستادن مردم در مقابل جمهوری اسلامی، ایستادن مردم در مقابل اسلام و روحانیت است این‌ها فقط هوچی گری یک عده است برای اینکه از اصل قضیه ما را غافل کند، ما به عنوان معتقدین به انقلاب اسلامی هر چه قدر محکم‌تر پای ارزش‌های انقلاب اسلامی بایستیم مردم پای کارتر هستند.