به گزارش رکنا، آپاندیس زائده کوچکی است که به روده متصل شده است و در سمت راست پایین شکم قرار دارد. از آن جا که مجرای آپاندیس کوچک است ممکن است به‌خوبی تخلیه نشود؛ لذا انسداد ایجاد شده در آن باعث تکثیر باکتری‌ها در داخل آپاندیس شده که این می‌تواند منجر به تشکیل چرک و تورم و فشار دردناک در شکم شما شود.

این اندام توخالی، در نوک سکوم و معمولاً در ربع تحتانی سمت راست شکم قرار دارد. بااین‌حال، بسته به اینکه مشکلات رشدی غیرطبیعی از جمله چرخش ناقص روده یا هر شرایط خاص دیگری مانند بارداری یا جراحی‌های قبلی شکم وجود داشته باشد، می‌تواند تقریباً در هر ناحیه از شکم قرار گیرد؛ بنابراین آپاندیس تمامی افراد در یک محل قرار ندارد و گاهی اوقات می‌تواند در پشت روده بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار داشته باشد.

آپاندیسیت چیست؟

آپاندیسیت، التهاب و عفونت آپاندیس ورمی فرم است که معمولاً به‌صورت حاد و در عرض 24 ساعت و یا حتی به‌عنوان یک بیماری مزمن نیز ظاهر می‌شود. به طور کلاسیک، عود آپاندیس در ابتدا با درد شکمی عمومی یا ﭘﺮی اﻣﺒﻠﯿﮑﺎل تظاهر پیدا می‌کند که بعداً در ربع تحتانی سمت راست شکم احساس می‌شود.

آپاندیسیت در کودکان

آپاندیسیت در بزرگسالان امری بسیار رایج است و در مردان بیشتر از زنان اتفاق می‌افتد (تقریباً دوبرابر). اما برخی چنین تصور می‌کنند که این بیماری در کودکان اتفاق نمی‌افتد، درحالی‌که چنین نیست. اگر کودک شما دچار تب (104 درجه فارنهایت) یا درد شکمی شدید شد و این درد به سمت راست پایین شکم حرکت کرد، فوراً به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است به معنای پارگی آپاندیس باشد.

آپاندیسیت در بارداری

آپاندیسیت یکی از شایع‌ترین دلایل نیاز به جراحی در دوران بارداری است و تشخیص و تفکیک آن از علائم و تغییرات جسمی ایجاد شده در بارداری قدری مشکل است که این امر در سه ماه سوم بارداری دشوارتر هم می‌شود. پس به هنگام تب، اسهال، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، خونریزی واژینال و یا احساس درد در ربع پایین سمت راست شکم (که شایع‌ترین علامت آپاندیسیت است) حتما موضوع را با پزشک زنان خود در میان بگذارید.

علائم آپاندیس

علائم آپاندیس شامل حالت تهوع، درد در پایین سمت راست شکم، اسهال یا یبوست و تب می‌باشد

علائم عود آپاندیس

علامت بارز عود آپاندیس، احساس دردی ناگهانی و تیز است – دردی در سمت راست پایین شکم یا درد در نزدیکی ناف که به سمت پایین حرکت می‌کند (که این معمولا اولین علامت است). این درد ممکن است در ابتدا مانند یک کرامپ یا گرفتگی باشد و به هنگام سرفه، عطسه یا تحرک بدتر شود. در ادامه به سایر علائم آپاندیسیت اشاره می‌کنیم که شامل موارد زیر است:

    ازدست‌دادن اشتها

    تهوع و استفراغ – بلافاصله پس از شروع درد شکم

    تورم شکم

    یبوست یا اسهال

    تب 38-40 درجه سانتی‌گراد

    نفخ و خارج نشدن باد شکم

علائم ترکیدن آپاندیس چیست؟

همیشه آپاندیسیت منجر به ترکیدن آن نمی‌شود اما هر چه دیرتر به پزشک مراجعه شود احتمال خطر و ترکیدن افزایش پیدا می‌کند.

با بروز نشانه‌های زیر هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:

1. درد معده شدید که قبلا سابقه نداشته

آپاندیسیت معمولا همراه با درد شدید در قسمت ناف به سمت راست آغاز می‌شود. التهاب آپاندیس می‌تواند با درد هنگام قدم برداشتن، سرفه و حرکات تند ماشبن همراه شود.

2. تب و لرز

به طور کل تب به معنای وجود التهاب در بدن است. اگر این تب همراه با درد معده همراه شود احتمال آپاندیسیت افزایش می‌یابد.

3. تکرر ادرار

به دلیل اینکه در بعضی افراد آپاندیس به پایین بدن و مثانه نزدیک است، در صورت التهاب آپاندیس و فشار به مثانه، می تواند باعث تکرر ادرار شود که در صورت همراه شدن با علائم دیگر ممکن است نشانه آپاندیسیت باشد.

4. حالت تهوع و بی اشتهایی

این علائم می تواند دلایل بسیاری بیماری ها از جمله وجود باکتری در معده باشد. اما گاهی التهاب آپاندیس روی دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد و منجر به حالت تهوع و استفراغ و بی اشتهایی می‌شود که باید حتما به پزشک مراجعه شود.

علل عود آپاندیس

عود آپاندیس زمانی اتفاق می‌افتد که داخل آپاندیس شما مسدود و بلوکه شده باشد. این عارضه ممکن است در اثر عفونت‌های مختلف ویروسی، باکتریایی و یا انگل در دستگاه گوارش شما ایجاد شود. یا ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که لوله‌ای که به روده بزرگ و آپاندیس شما ملحق می‌شود توسط مدفوع مسدود شده باشد.

روش های تشخیص عود آپاندیس (آپاندیسیت)

برای کمک به تشخیص آپاندیسیت، پزشک احتمالاً اطلاعاتی پیرامون سابقه علائم و نشانه‌های شما می‌گیرد و شکمتان را معاینه می‌کند.

آزمایش‌ها و روش‌های مورداستفاده برای تشخیص آپاندیسیت عبارت‌اند از:

معاینه فیزیکی برای ارزیابی میزان شکم درد

پزشک ممکن است فشار ملایمی بر ناحیه دردناک شکم شما وارد کند. هنگامی که این فشار به طور ناگهانی وارد می‌شود، درد آپاندیسیت اغلب بدتر می‌شود که نشان‌دهنده ملتهب بودن صفاق مجاور است.

پزشک همچنین ممکن است سفتی شکم و تمایل شما به سفت کردن عضلات شکم در پاسخ به فشار وارد شده از سمت او به آپاندیس ملتهب (گاردینگ) را بررسی کند.

گام بعدی معاینه رکتوم دیجیتال یا DRE است که این روش معاینه شامل قراردادن انگشت همراه با دستکش روغن‌کاری شده برای معاینه رکتوم پایینی شما است. زنان در سنین باروری ممکن است برای بررسی مشکلات احتمالی زنان که می‌توانند باعث درد شوند، معاینه لگنی انجام دهند.

آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت آپاندیس

این روش به پزشک شما اجازه می‌دهد تا بالا بودن تعداد گلبول‌های سفید خون را بررسی کند که ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.

آزمایش ادرار برای رد عفونت دستگاه ادراری

ممکن است از شما درخواست شود که یک آزمایش ادرار انجام دهید تا مشخص شود که عفونت ادراری یا سنگ کلیه باعث ایجاد درد در پایین شکم شما نشده است.

تست‌های تصویربرداری و سی تی اسکن شکم

ارائه‌دهنده خدمات سلامتی همچنین ممکن است برای کمک به تایید آپاندیسیت یا یافتن علل دیگر درد شما (همچون گاستروانتریت، عفونت مجاری ادراری، حاملگی خارج رحمی، بیماری کرون و سنگ کلیه)، عکس‌برداری با اشعه ایکس، سونوگرافی شکم، سی تی اسکن (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را برای شما توصیه کند.

روش‌های درمان آپاندیسیت

روش‌های درمان آپاندیسیت شامل جراحی، تخلیه آبسه و درمان دارویی است.

به طور معمول، درمان آپاندیسیت شامل جراحی برداشتن آپاندیس ملتهب است. البته برای درمان عفونت، قبل از جراحی ممکن است یک دوز آنتی‌بیوتیک برایتان تجویز شود.

جراحی برای برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی)

آپاندکتومی به‌صورت جراحی باز و با استفاده از ایجاد یک برش شکمی به طول حدود 2 تا 4 اینچ (5 تا 10 سانتی‌متر) انجام می‌شود (لاپاراتومی). همچنین این جراحی را می‌توان از طریق ایجاد چند برش کوچک شکمی انجام داد (جراحی لاپاراسکوپی). در طول آپاندکتومی لاپاراسکوپی، جراح ابزارهای جراحی مخصوص و یک دوربین فیلم‌برداری را در شکم شما قرار می‌دهد تا آپاندیس تان را خارج کند.

به‌طورکلی، جراحی لاپاراسکوپی، امکان بهبود سریع – با درد و جای زخم کمتر – را فراهم می‌کند که ممکن است گزینه مناسبی برای افراد چاق و مسن باشد، نه برای همه افراد! چراکه اگر آپاندیس شما پاره شده و عفونت به خارج از آپاندیس گسترش‌یافته باشد یا آبسه داشته باشید، ممکن است به آپاندکتومی باز نیاز پیدا کنید تا جراح به‌راحتی بتواند حفره شکمی شما را تمیز کند.

نکته: معمولا یک یا دو روز پس از برداشتن آپاندیس، از بیمارستان مرخص می‌شوید.

مراقبت‌های بعد از عمل آپاندیس

پس از آپاندکتومی یا در صورت پارگی آپاندیس انتظار می‌رود که با سپری شدن چند هفته بهبود پیدا کنید. برای این منظور:

    چند روز اول بعد از عمل از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید

اگر آپاندکتومی شما به روش لاپاراسکوپی انجام شده است، فعالیت خود را به مدت سه تا پنج روز و اگر آپاندکتومی باز انجام داده‌اید، فعالیت‌های خود را به مدت 10 تا 14 روز محدود کنید. در مورد محدودیت‌های مربوط به ازسرگیری فعالیت‌های روزمره خود بعد از انجام عمل جراحی از تیم پزشکی خود سوال کنید.

    هنگام سرفه مراقب شکم خود باشد

برای این منظور قبل از سرفه، خندیدن و یا انجام هر حرکتی یک بالش روی شکم خود قرار دهید و با فشردن ملایم آن روی شکم، به کاهش درد خود کمک کنید.

    در صورت موثر واقع نشدن داروهای مسکن با پزشک خود در ارتباط باشید

داشتن درد، استرس مضاعفی بر بدن شما وارد می‌کند و روند بهبودی‌تان را کند می‌کند. اگر با وجود مصرف داروهای ضد درد، همچنان درد داشتید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

    به هنگام احساس آمادگی، حرکت کنید

به‌آرامی و آن‌طور که راحت هستید فعالیت‌های خود را شروع و به‌مرور افزایش دهید. می‌توانید این کار را با پیاده‌روی‌های کوتاه‌مدت شروع کنید.

    در صورت نیاز استراحت کنید

در دوران ریکاوری، ممکن است متوجه شوید که بیش از حد معمول احساس خواب‌آلودگی می‌کنید. راحت باشید و در صورت نیاز استراحت کنید.

    در مورد بازگشت به محل کار یا مدرسه با پزشک خود مشورت کنید

زمانی که احساس آمادگی کردید با اجازه تیم پزشکی خود می‌توانید به کار خود بازگردید. کودکان نیز ممکن است کمتر از یک هفته پس از جراحی بتوانند به مدرسه بازگردند. بااین‌حال، آن‌ها برای ازسرگیری فعالیت‌های سنگین خود (مانند کلاس‌های بدنسازی یا ورزش)، باید دو تا چهار هفته منتظر بمانند.

تخلیه آبسه پیش از جراحی آپاندیس

اگر آپاندیس شما ترکیده باشد و در اطراف آن آبسه ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است با قراردادن لوله‌ای از طریق پوست در داخل آبسه، آن را تخلیه کند. آپاندکتومی را می‌توان چند هفته بعد از کنترل کامل عفونت انجام داد.

درمان دارویی آپاندیس

    مصرف آنتی‌بیوتیک (برای کوچک کردن آپاندیس و ازبین‌بردن عفونت در آپاندیسیت‌های حاد و بدون عارضه)

    و مسکن‌های بدون نسخه (OTC)- (که اغلب به‌منظور کاهش درد پس از مرخصی از بیمارستان استفاده می‌شود)

طب جایگزین

پزشک شما داروهایی را برای کمک به کنترل درد بعد از آپاندکتومی تجویز می‌کند. در این میان، همراه با دارودرمانی برخی از درمان‌های مکمل و جایگزین نیز می‌تواند به کنترل درد شما کمک کند. از جمله:

    انجام فعالیت‌هایی که باعث حواس‌پرتی‌تان می‌شوند: مانند گوش‌دادن به موسیقی و صحبت‌کردن با دوستان که ذهن شما را فکرکردن به درد منع می‌کند. این مورد به‌ویژه در کودکان می‌تواند موثر باشد.

    تصویرسازی ذهنی هدایت شده یا تخیل فعال: مانند بستن چشم‌ها و فکرکردن به مکان‌های موردعلاقه.

جراحی آپاندیسیت

معمولا جراحی آپاندیسیت رایج‌ترین روش درمان این بیماری است

آیا پزشکان می‌توانند آپاندیسیت را بدون جراحی درمان کنند؟

برخی افراد ممکن است با آنتی‌بیوتیک بهبود پیدا کنند و نیازی به جراحی نداشته باشند (البته تنها برخی از موارد خفیف آپاندیسیت ممکن است تنها با آنتی‌بیوتیک درمان شوند و در بیشتر موارد، عمل جراحی برای درمان آپاندیسیت موثرتر و تنها راه ممکن است).

آیا عمل آپاندیس خطرناک است؟

خیر، معمولا برداشتن آپاندیس، جراحی ساده ای است و عوارض خاصی به دنبال ندارد. اما در برخی موارد و به‌خصوص در کودکان (که سیستم دفاع ایمنی بدن آن‌ها به‌خوبی تکامل نیافته است)، ممکن است محل جراحی آپاندیس دچار عفونت شود.

علائم عفونت بعد از عمل آپاندیس چیست؟

    سفتی، قرمزی، گرم شدن و تورم پوست بدن در محل جراحی

    ترشحات آبکی محل جراحی (که بیش از پنج‌روز ادامه داشته باشد)

    تب و لرز

    کاهش اشتها

    و استفراغ

چگونه از التهاب آپاندیس پیشگیری کنیم؟

بهترین راه پیشگیری مصرف فیبر بیشتر در رژیم غذایی (به‌منظور ایجاد مدفوع نرم‌تر و کاهش احتمال ابتلا به آپاندیسیت) است. اکتیو بودن و ورزش کردن نیز در پیشگیری موثر واقع می‌شود.

عوارض آپاندیس

ایجاد اختلالات مربوط به آپاندیس (آپاندیسیت) ممکن است منجر به بروز عوارض جدی زیر شود:

آپاندیسیت، معمولاً باعث تب بین 99 درجه فارنهایت (37.2 درجه سانتی‌گراد) تا 100.5 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد) می‌شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد لرز شود. اگر آپاندیس شما بترکد، عفونت ناشی از آن می‌تواند باعث افزایش تب شود. تب بیشتر از 101 درجه فارنهایت (38.3 درجه) و افزایش ضربان قلب نیز ممکن است به این معنی باشد که آپاندیس پاره شده است.

پارگی یا به‌اصطلاح ترکیدن آپاندیس نیز باعث گسترش عفونت در سراسر شکم شما (پریتونیت) می‌شود. این وضعیت که احتمالاً تهدیدی برای زندگی فرد محسوب می‌شود، به جراحی فوری برای برداشتن آپاندیس و تمیزکردن حفره شکم نیاز خواهد داشت. همچنین اگر آپاندیس شما بترکد ممکن است دچار عفونت (آبسه) شوید.

درمان آپاندیس

کاهش درد آپاندیس به خودی خود ممکن نیست و حتما نیاز به درمان به موقع دارد

آیا درد آپاندیس ممکن است به‌خودی‌خود برطرف شود؟

همان‌طور که اشاره شد شایع‌ترین علامت آپاندیسیت، درد در قسمت پایین سمت راست شکم است که از نزدیک ناف شروع می‌شود و اگر درد این ناحیه از شکمتان ناشی از آپاندیسیت باشد (نه به سبب دلایل دیگر)، خودبه‌خود برطرف نمی‌شود و به‌تدریج طی چند ساعت بدتر می‌شود.

البته درد آپاندیسیت می‌تواند به‌آرامی و در طی چند روز بروز کند، اما اگر درمان نشود، آپاندیس می‌تواند طی 24 ساعت پس از شروع علائم پاره شود. فراموش نکنید که پارگی آپاندیس بسیار خطرناک است.

آیا آپاندیس عضوی اضافه در بدن است؟

می‌توان بدون آپاندیس زندگی عادی داشت و معمولا پس از جراحی، نیازی به ایجاد تغییر در رژیم غذایی یا ورزش نیست. اما در مورد اینکه آیا آپاندیس عضوی اضافه است یا خیر باید بگوییم که آپاندیس باکتری‌های سالم موردنیاز روده‌ها را در خود ذخیره می‌کند. همچنین پس از بروز بیماری‌های اسهال خونی و وبا موجب راه‌اندازی مجدد مسیر گوارشی می‌شود.