«تابناک با تو» - عنکبوت‌های گردباف نر برای فرار از همنوع‌خواری همانند منجنیق رها شده خود را به هوا پرتاب می‌کرد. چنین رفتاری شگفتی پژوهشگران را به همراه داشت...
عنکبوت‌های نری که در معرض خطر خورده شدن توسط ماده‌ها قرار دارند، روش فراری هوشمندانه‌ای را ایجاد کرده اند. آنها پس از جفت‌گیری و برای فرار از این خطر، خود را به هوا پرتاب می‌کنند.
شیچانگ ژانگ، یک بوم‌شناس در دانشگاه هوبی در ووهان، این پدیده را در یکی از اعضای خانواده عنکبوت‌های گردباف (Philoponella prominens) مشاهده کرد. این نخستین نمونه شناخته شده از عنکبوت‌های نر بود که برای فرار از همنوع‌خواری همانند منجنیق رها شده خود را به هوا پرتاب می‌کرد. چنین رفتاری شگفتی پژوهشگران را به همراه داشت.
حرکات فوق سریع به طور معمول توسط حیوانات برای فرار از شکارچیان یا گرفتن طعمه استفاده می‌شود و نه علیه یک شریک جنسی.
در مطالعه ژانگ و همکارانش که در نشریه Current Biology منتشر شد، همه عنکبوت‌های نر که پس از جفت‌گیری خود را از ماده‌ها دور کردند، زنده ماندند. دوربین‌های سرعت بالا نشان دادند که نر‌های این گونه عنکبوت در مانور فرار خود به طور میانگین به سرعت ۶۵ سانتیمتر بر ثانیه می‌رسند.
دیدار‌های مرگبار عنکبوت‌ها
حدود ۲۹۰ گونه عنکبوت گردباف در سراسر جهان وجود دارد. در چین، Philoponella prominens گونه رایج ساکن در باغ ها، مزارع و جنگل‌ها است و کلونی‌هایی از ۳۰۰ یا تعداد بیشتری عنکبوت شکل می‌گیرد. خانه‌های عنکبوت گردباف را می‌توان یک مجتمع آپارتمانی توصیف کرد که در آن هر عنکبوت دارای یک تار گرد کوچک برای خود بوده که با استفاده از داربست‌های ابریشمی به تار‌های دیگر متصل است.
عنکبوت‌های گردباف ماده همانند بسیاری دیگر از گونه‌های عنکبوت، پس از جفت‌گیری تلاش می‌کنند تا شریک جنسی خود را بخورند، احتمالا به این دلیل که نر‌ها کوچک‌تر هستند و صید آنها راحت‌تر از طعمه‌های دیگر است.
برای جفت‌گیری، عنکبوت نر با دقت به ماده نزدیک می‌شود. او از مجموعه‌ای از زوائد به نام پاگیره (Pedipalp) برای رساندن یک بسته اسپرم به دهانه تناسلی ماده استفاده می‌کند. سپس، عنکبوت نر به سرعت از محل دور خواهد شد.
برای مشاهده این پرش منجنیقی از نزدیک، ژانگ و همکارانش عنکبوت‌های جوان را از یک باغ جمع‌آوری کرده و آنها را جدا از هم در آزمایشگاه پرورش دادند. سپس، تیم پژوهشی یک نر بدون جفت را در تور یک ماده بدون جفت قرار داد و تعاملات آنها را ضبط کرد. عنکبوت ماده به خوبی با مگس‌های میوه تغذیه شده بود تا گرسنگی بر نحوه رفتار آن با عنکبوت نر تاثیر نگذارد.
تیم پژوهشی این آزمایش را با ۱۸۰ جفت عنکبوت تکرار کرد و ۱۵۵ جفت‌گیری موفق ثبت شد. در ۱۵۲ مورد از آنها، عنکبوت‌های نر فرار کرده و زنده ماندند. در سه مورد که نر‌ها حرکت منجنیقی انجام ندادند، گرفتار عنکبوت ماده شده و خورده شدند.
در مجموعه‌ای جداگانه از آزمایش ها، پژوهشگران آثار ایجاد تغییر در روش فرار عنکبوت‌های نر را بررسی کردند. به عنوان نمونه، یک جفت پای جلویی آنها قطع شد. نر‌های معلول که به موقع نمی‌توانستند پرش خود را انجام دهند، سرنوشتی جز مرگ و خورده شدن توسط ماده‌ها نداشتند.
فرار با کمک جفت پای جلو
با بررسی فریم به فریم تصاویر وضوح بالای دوربین‌های پرسرعت، تیم پژوهشی به راز پرش منجنیقی عنکبوت‌های نر پی بردند.
پژوهشگران دریافتند که عامل کلیدی مفصل تیبیا متاتارسوس در جفت پای جلو عنکبوت‌ها است. طی جفت‌گیری، این جفت پا در برابر عنکبوت ماده جمع می‌شود. پس از پایان جفت‌گیری، عنکبوت نر ماهیچه‌ای در سفالوتوراکس یا قسمت جلویی بدن خود را جمع می‌کند که همولنف (مایعی شبیه خون در بی مهرگان) را به پا‌های جلو فشار داده و به پرش و فرار از عنکبوت ماده منتج می‌شود.
سرعت پرش منجنیقی عنکبوت‌های نر تا ۸۸ سانتیمتر بر ثانیه (اندکی بیش از ۳ کیلومتر بر ساعت) ثبت شد و میانگین سرعت آنها نیز ۶۵ سانتیمتر بر ثانیه بود.
منبع: عصرایران
