مقابله با تغییرات اقلیمی همکاری جمعی می‌طلبد و از توان تک تک کشور‌ها خارج است
به گفته‌ی ناسا ماه ژوئیه سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین ماه زمین از سال ۱۸۸۰ تاکنون بوده است.
گرمای بی‌سابقه زمین، زندگی ساکنان این سیاره زنده را به خطر انداخته است؛ تغییرات اقلیمی، خشکسالی، از بین رفتن جنگل‌ها، افزایش بیماری‌ها و کمبود آب وغذا از جمله پیامد‌های این پدیده بوده است.
افزایش دما و گرمای زمین به طور عمده تحت تاثیر دو عامل مهم است. اول افزایش گاز‌های گلخانه‌ای که علت آن افزایش گاز‌های گلخانه‌ای مثل متان ناشی از افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی است و دوم چرخه آب و هوایی ال نینو که هر ۲ تا ۷ سال به علت جابجایی باد در سطح اقیانوس آرام در نزدیکی خط استوا رخ می‌دهد.
طبق داده‌های آژانس فضایی ناسا، ال نینو می‌تواند منجر به افزایش موقت دما در حدود ۰.۱ درجه سانتی‌گراد شود، اما گرمایش جهانی که تاکنون مشاهده شده است، بسیار بیشتر از این مقدار است.
پدیده‌ای که باعث وقوع سیلاب‌های ناگهانی، خشکسالی، قحطی و اپیدمی در دنیا می‌شود. بروز این پدیده به گرم شدن سطح اقیانوس یا دما‌هایی بالاتر از میانگین سطح دریا در مرکز و شرق اقیانوس آرام مربوط است. ال‌نینو اغلب پس از دوره‌ای از لانینا رخ می‌دهد که علامت مشخصه آن دمای پایین‌تر از حد معمول سطح دریا در همان منطقه است.
ال نینو زنجیره‌ای از اتفاقات و وقایع مرتبط به هم است که از اقیانوس آرام شروع و اثرات مستقیم آن عمدتاً در اطراف خط استوا و کشور‌های منطقه استوا (مانند شیلی، مکزیک، آرژانتین، اندونزی، مالزی، گینه، جنوب هند و …) مشاهده می‌شود، اما اثرات غیر مستقیم یا جانبی آن بر تمام دنیا از جمله ایران هم محسوس است؛ به این معنی که در سال بعد از ال نینو، سراسر ایران به جز بعضی از مناطق کشور، میانگینِ دمای بالاتر از میانگین ۳۰ ساله و بارندگی کمتر از میانگین ۳۵ ساله داشته است.
با این وجود مهمترین عامل گرمایش زمین افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و مصرف بالای سوخت‌های فسیلی است که به دست بشر صورت می‌گیرد. در واقع انسان با تخریب محیط زیست، مصرف بالای نفت، گاز، ذغال سنگ و تخریب جنگل‌ها به دست خود زمین را نابود کرده با دستکاری در طبیعت زمینه تغییرات اقلیمی را فراهم کرده است. تغییراتی که تبعات سنگینی به دنبال دارد.
پیامد‌هایی مانند افزایش خشکسالی، سیل و بارش‌های شدید، طوفان و گردبادها، آتش سوزی جنگل‌ها، افزایش حشرات و بیماری‌ها و گرم شدن زمین که به افزایش گرمازدگی و تهدید سلامت انسان منجر می‌شود.
تغییر اقلیم یکی از مهمترین چالش‌های قرن حاضر است. گرما و سرمای بی موقع و شدید، ذوب شدن یخ‌ها، بالا آمدن سطح دریاها، وقوع سیل با شدت بالا، خشکسالی‌ها، طوفان‌های گرد و غبار، تشدید برخی بیماری‌ها و پدید آمدن بیماری‌های جدید از تبعات تغییر اقلیم است.
آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل چندی پیش با بیان اینکه ژوئیه امسال گرم‌ترین ماه ثبت شده است، گفت: تغییرات آب و هوایی وحشتناک بوده و این تازه آغاز راه است و این گرمای غیرقابل تحمل برای کل سیاره زمین یک فاجعه است.
وی افزود: عواقب این گرما واضح و غم‌انگیز است؛ کودکان در سیل ناشی از باران‌های موسمی غرق می‌شوند. خانواده‌ها از شعله‌های آتش فرار می‌کنند و کارگران در گرمای سوزان از حال می‌روند. گوترش این گرما برای کل سیاره زمین یک فاجعه است و دانشمندان معتقدند انسان‌ها بدون شک مقصر هستند.
تغییرات اقلیمی در کنار جنگ اوکراین امنیت غذایی را در جهان به خطر انداخته است
بانک جهانی درگزارشی به بررسی وضعیت تورم مواد غذایی در ۱۶۶ کشور جهان از جمله ایران پرداخته و نوشته است بسیاری از کشور‌های با درآمد پایین و متوسط با تورم بالای مواد غذایی دست و پنجه نرم می‌کنند. این کشور‌ها بیشتر در آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، جنوب آسیا، اروپا و آسیای مرکزی قرار دارند.
این گزارش با معرفی ۱۰ کشور نخست جهان از نظر میزان تورم سالانه مواد غذایی کشور ونزوئلا را در جایگاه نخست از این نظر قرار داده است.
لبنان با تورم ۲۸۰ درصدی مواد غذایی در رتبه دوم و زیمبابوه با ۲۵۶ درصد در رتبه سوم از این نظر قرار داشته اند. آرژانتین با ۱۱۷ درصد، سورینام با ۷۱ درصد، مصر با ۶۶ درصد، سیرالئون با ۵۸ درصد، غنا با ۵۴ درصد، ترکیه با ۵۴ درصد و هائیتی با ۴۶ درصد به ترتیب در رتبه‌های چهارم تا دهم از این نظر قرار گرفته اند.
بر اساس گزارش بانک جهانی تورم مواد غذایی در ایران به ۴۲.۷ درصد کاهش یافته که نسبت به تورم ۷۷.۵ درصدی ماه می ۲۰۲۳ (اردیبهشت ۱۴۰۲) و تورم ۸۰.۳ درصدی ماه آوریل ۲۰۲۳ (فروردین ۱۴۰۲) تقریبا نصف شده است.
نرخ تورم سالانه مواد غذایی برای برخی کشور‌های دیگر عبارت است از: هند ۴.۶ درصد، مغولستان ۱۸.۲ درصد، پاکستان ۳۹.۵ درصد، نیجریه ۲۵.۳ درصد، جمهوری آذربایجان ۱۱.۷ درصد، چین ۲.۳ درصد، روسیه ۰.۲ درصد، اتریش ۱۰.۶ درصد، دانمارک ۸.۷ درصد، فرانسه ۱۴.۳ درصد، آلمان ۱۳.۷ درصد، ایتالیا ۱۰.۹ درصد، ژاپن ۹.۸ درصد، سوئد ۱۳ درصد، انگلیس ۱۷.۵ درصد، و آمریکا ۵.۷ درصد.
بر اساس آمار بانک جهانی ۷۹ درصد از کشور‌های با درآمد بالا نیز تورم بالای مواد غذایی را تجربه می‌کنند. در این میان به ویژه کشور‌های اروپایی شاهد تورم دو رقمی در مواد غذایی هستند و انگلیس با تورم ۱۷.۵ درصدی مواد غذایی وضعیت بدتری نسبت به سایر کشور‌های اروپای غربی دارد.
تغییرات اقلیمی بر اهمیت و لزوم بکارگیری دیپلماسی زیست محیطی افزوده است
امروزه حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار دو محور اساسی در مسیر حیات انسانی است. در این فرآیند بازیگران بین المللی که همانا دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی هستند نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند.
پایبندی به تعهدات مشترک بین المللی و لزوم تبعیت از قواعد آمره دو مبنای بسیار مهم در تبیین نقش دیپلماسی محیط زیست در نیل به سوی توسعه پایدار است.
به یقین توسعه و حفاظت از محیط زیست در مسیر پایداری قرار نخواهد گرفت مگر آن که تعاملات منطقه‌ای و همکاری‌های بین المللی شکل جدی به خود بگیرد. تقویت هم گرایی بین المللی در پرتو دیپلماسی محیط زیست در نیل به سوی حفاظت از محیط زیست در جهت تحقق صلح به عنوان یک راهبرد ضروری است.
پایه و اساس تحقق دیپلماسی محیط زیست همانا مشارکت جهانی در پرتو تعاملات بین‌المللی با هدف حفظ سلامت محیط زیست همچون حیات انسانی است. این فرایند در صورت تحقق قطعا به ارمغان آورنده صلح جهانی و زیست سالم است و هدف هر کشوری نیز، تامین منافع ملی در پرتو برقراری صلح جهانی است.
دیپلماسی محیط زیست نقش تعیین‌کننده‌ای در روابط بین‌المللی ایفا می‌کند و می‌تواند شرایط و بستر مناسبی برای شکل‌گیری اهداف موردنظر کشور و روابط سالم دیپلماتیک در حوزه‌های مختلف به وجود آورد.
هدف اصلی این دیپلماسی تلاش برای گفتگوی مسالمت آمیز در سراسر جهان و ایجاد رابطه سازنده و جلوگیری از سوءتفاهم‌ها و کاهش درگیری‌های اجتماعی و اقتصادی و محیط زیست است و پیامد‌های آن ارتقا صلح و ثبات جهانی با تقویت و محافظت از منافع زیست محیطی است.
مسئله محیط زیست می‌تواند از طرفی همانند پلی بین جوامع بین‌المللی باشد و کشور‌ها با وحدت و همکاری مانع از بین رفتن تدریجی زمین و فرسوده شدن سریع آن بشوند.
بی تردید مخاطب اصلی و عمده دیپلماسی محیط زیست، دولت‌ها و مدیران ارشد سیاسی هستند، اما یکی از مهمترین روش‌ها برای تقویت و ترویچ دیپلماسی محیط زیست، رشد و گسترش سطح آگاهی عمومی و مشارکت مردم به ویژه نهاد‌های غیردولتی است. احمد کاظم زاده
