روغن سویا یک روغن گیاهی است که از دانه سویا گرفته میشود برای پخت و پز قابل استفاده است.در این مطلب از پارس نیوز شما به طور کامل با این روغن و خواص و مضراتش آشنا خواهید شد.
روغن سویا نوعی روغن مخصوص پخت‌وپز است که آن را از دانه‌های گیاه سویا می‌گیرند. سویا منبع غنی پروتئین گیاهی است و طعمی خنثی دارد. این روغن ارزان و یکی از پرمصرف‌ترین روغن‌های پخت‌وپز است. برای تهیه این روغن دانه‌های سویا را تمیز و خشک و پوسته آنها را جدا می‌کنند و فرایند روغن‌گیری آغاز میشود. نقطه دود روغن سویا حدود ۲۳۰ درجه سانتی‌گراد است.
نقطه دود دمایی است که پس از آن روغن تجزیه و اکسید میشود. کارشناسان تغذیه می‌گویند نباید در پخت غذا از نقطه دود روغن عبور کنیم. آنها پیشنهاد می‌کنند اگر دمای غذا در مراحل طبخ زیاد است، از روغنی با نقطه دود بالا استفاده کنید. روغن سویا یکی از روغن‌هایی است که نقطه دود بالایی دارد و به همین دلیل گزینه‌ای پرکاربرد برای آشپزی است. علاوه‌بر این، در رستوان‌های فست‌فود نیز از آن استفاده می‌کنند.
این روغن حاوی چربی‌های مختلف و مواد مغذی دیگر است. شیوه روغن‌گیری بر میزان مواد مغذی آن تأثیر دارد. برخی از ویتامین‌ها در طول فرایند پالایش از بین می‌روند. کارشناسان می‌گویند روغن‌هایی که با روش پرس سرد فراوری می‌شوند، مواد مغذی بیشتری دارند. طبق تحقیقات دپارتمان کشاورزی آمریکا، ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری این روغن به شرح زیر است:
همچنین در پارس نیوز بخوانید : 5 روغن سالم که برای آشپزی پیشنهاد می شوند
آلزایمر نوعی بیماری که مردم در سراسر دنیا با آن مواجه می شوند. در این بیماری تمام ارتباطات عصبی از بین می روند و فرد دیگر قادر به یادآوری خاطرات گذشته نمی شود. روغن سویا به دلیل داشتن ویتامین K منجر به بهبود آلزایمر در افراد مبتلا می گردد. لذا این ویتامین از آسیب رسیدن به سلول های عصبی جلوگیری می کند.
یکی از مهمترین خواص این روغن جلوگیری از ریزش مو می باشد. ریزش مو و طاسی حالتی که در سن های مختلف در بین زنان و مردان رخ می دهد. عواملی مانند استرس، ژن ها، سوء تغذیه، متعادل نبودن هورمون ها از جمله مواردی هستند که باعث ریزش مو، نازک شدن تارهای مو و کاهش رشد موها می گردند.
برای جلوگیری از ریزش بیش از حد توصیه می شود از این روغن استفاده نمایید. زیرا با افزایش درصد اسیدهای آمینه و مولکول های شبیه کراتین در تارهای مو، باعث تقویت ریشه مو می شود. همچنین اکثر شامپوهایی که باعث درخشندگی موها می شوند حاوی این روغن و یا مشتقات سویا هستند.
این روغن به دلیل داشتن اسید لینولئیک، ایزوفلاون، آنتی اکسیدان و ویتامین حائز اهمیت است. زیرا از پوست شما در برابر عوامل مختلفی مانند اشعه UVB و التهاب ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند. همچنین آنتی اکسیدان هایی مانند آنتوسیانین و ایزوفلاون در این روغن، در زنان مانع از پیری زودرس بعد از یائسگی می شوند.
ایزوفلاونها فیتو استروژن هستند، در واقع فعالیتی مشابه هورمون استروژن در بدن انسان دارند. برای همین مصرف روغن های گیاهی چون سویا، کلاژن و الاستین موجود در پوست را حفاظت می کنند و در نهایت پوستی نرم و مرطوب، بدون چین و چروک خواهید داشت.
این روغن به خاطر داشتن ویتامین E یک ماده ضد التهاب محسوب می شود که در درمان جوش ها تاثیر بسزایی دارد.
ویتامین K موجود در سویا در تنظیم متابولیسم استخوان تاثیر چشمگیری دارد. طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی حیوانات، روغن حاصل از سویا علائم ناشی از التهاب را کاهش می دهد و خطر ابتلا به پوکی استخوان را نیز می کاهد.
روغن حاصل از سویا حاوی ویتامین B می باشد که از پوست در برابر بروز لکه های سیاه محافظت می کند. همچنین از خواص خوب دیگر این روغن می توان به بازسازی پوست از طریق از بین بردن سلول های مرده اشاره نمود که در نهایت منجر به نرمی و لطافت پوست می گردد. برای جوانسازی پوست خود می توانید ترکیبی از شیر سویا و روغن سویا به عنوان ماسک درست کنید و به صورت خود بمالید.
یکی از عواملی که باعث افزایش میزان چربی های اشباع نشده و تجمع کلسترول بد (LDL) در خون می شود، مصرف روغن های تصفیه نشده به هنگام آشپزی است. این نوع کلسترول با مسدود کردن رگ های خونی، جریان خون در بدن را با مشکل مواجه می کند و در نتیجه باعث افزایش فشار خون می گردد. اما طبق مطالعه ای، استفاده از روغن سویا تا 25 درصد به کاهش رسوبات LDL و فشار خون کمک می کند.
روغن‌ها منبع غنی چربی‌اند و چربی اثر کربوهیدرات‌ها در یک وعده غذایی را خنثی می‌کند. به همین دلیل روغن سویا هم مثل هر روغن دیگری برای متعادل نگه‌داشتن قند خون مفید است. این روغن تأثیری متفاوت با سایر روغن‌ها برای حفظ تعادل قند خون ندارد، اما چربی‌های آن به بدن کمک می‌کنند که قند خون زیاد نشود.
طبق تحقیقات، این روغن حاوی ویتامین‌های K و E و مقداری اسیدهای چرب است که بدن انسان به آنها نیاز دارد. این روغن امگا ۳ و امگا ۶ نیز دارد. این ۲ ماده برای حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا بیماری‌های قلبی‌عروقی مفیدند. علاوه‌بر این، روغن سویا چربی اشباع‌شده دارد و میزان چربی ترانسش کم است.
این روغن طعمی خنثی دارد و تقریباً بدون بو است که باعث میشود بتوان از این روغن تقریباً در هر دستور غذایی استفاده کرد.
جذب روغن سویا به مواد غذایی هنگام سرخ‌کردن، به‌دلیل اینکه نقطۀ دود بالایی دارد، نسبت به بیشتر روغن‌های گیاهی کمتر است و این نکته روغن سویا را به یک گزینۀ سالم برای پخت‌وپز تبدیل می‌کند.
شاید با شنیدن خواص زیادی که برای روغن سویا گفته میشود این سؤال برایتان پیش آمده باشد که روغن سویا از منابع کدام ویتامین است.
یک قاشق غذاخوری از روغن سویا حدود ۲۵ میکروگرم ویتامین K دارد که حدود ۲۰ درصد از نیاز روزانۀ ما را تشکیل می‌دهد. ویتامین K نقش مهمی در متابولیسم استخوان و تنظیم انعقاد خون دارد.
روغن سویا حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین‌های A ،E و C است که این ویتامین ها در سراسر بدن نقش‌های متابولیکی مهمی را بر عهده دارند.
روغن‌های امگا ۳ نقش مهمی در سلامت قلب و عروق و بهبود عملکرد سیستم ایمنی دارند. همچنین باعث کاهش التهاب می‌شوند.
روغن سویا دارای مقادیر زیادی از اسیدهای چرب امگا ۶ است. هر دو اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ برای سلامت ما ضروری هستند.
بسیاری از افراد بر این باورند که با اضافه کردن روغن سویا سبب سالم‌تر و مغذی شدن وعده‌های غذایی می‌شوند در حالی که سخت در اشتباه هستند.
روغن سویا از جمله روغن‌هایی است که در پخت بسیاری از غذاها کاربرد دارد در حالی که این روغن یکی از خطرناک‌ترین موادی است که از جمله غذاهای فرآوری شده محسوب میشود. گفته میشود که روغن سویا می‌تواند خطرناک و در واقع سمی باشد. روغن سویا برای تولید شدن تحت مراحل زیادی قرار می‌گیرد تا قابل‌خوردن شود.
مصرف مقادیر زیادی از روغن سویا می‌تواند سبب تولید هورمون استروئید در بدن شود و به همین علت خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را در افراد افزایش می‌دهد و همچنین موجب بلوغ زودرس در دختران میشود و رشد فیزیکی را در پسران نوجوان به تاخیر میندازد.
علاوه بر این، شماری از روغن‌های سویا از نظر ژنتیکی دستکاری شده‌اند و در بازار عرضه می‌شوند و افراد ناآگاهانه و بی‌خبر از آنها استفاده می‌کنند و به سلامتی خود آسیب می‌زنند. از طرف دیگر شیر سویا به جای شیر مادر پیشنهاد میشود اما به طور کلی محصولات سویا به علت مراحل تولید بیشتر از فایده به بدن ضرر می‌رساند و استفاده از آنها توصیه نمی‌شود. در صورت استفاده قبل از اقدام به خرید از فرآیند تولید آن اطمینان حاصل کنید
روغن سویا و محصولات حاصل از آن در افرادی که مبتلا به کمبود ید در بدن هستند، اثرات ضد تیروئیدی نشان داده اند. در صورت استفاده بیماران کم کار تیروئیدی از محصولات سویا، ایزوفلاون ها از جذب مکمل های تیروئید مصنوعی جلوگیری می کنند و به درمان پاسخ منفی نشان می دهند. لذا برای جلوگیری از پیامدهای بالینی می توانید میزان استفاده از این روغن را کاهش دهید و با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
دلیل این بیماری اسیدهای چرب اشباع نشده غیر اشباع می باشد. بعد از تجزیه، مشتقات اسید چرب در اندام های مختلف بدن به ویژه کبد و کلیه تجمع می یابند و با
افزایش وزن آنها و ایجاد التهاب، منجر به دیابت می شوند. همچنین، اسیدهای چرب اشباع موجود در این روغن باعث تجمع چربی در بافت ها شده و در نهایت منجر به چاقی می شود.
ترکیب فیتوشیمیایی پیچیده در مشتقات سویا عامل ایجاد حساسیت در نوزادان شیرده می باشد. کودکانی که ۰با فرآورده های شیر فرآوری شده که حاوی پودر سویا هستند، تغذیه می شوند، احتمال حالت تهوع و تب در آنها وجود دارد.
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها درباره روغن سویا خواص التهابی آن است. بسته به میزان مصرف شما، روغن سویا ممکن است باعث التهاب در بدن شود. چربی‌های چند غیر اشباع این روغن به‌شکل اسیدهای چرب امگا ۶ هستند. امگا ۶ معمولا خطرناک نیست، اما میزان مصرف آن باید حساب‌شده باشد.
در گذشته، رژیم غذایی انسان از ماهی‌های صیدشده، گوشت حیوانات شکارشده و چربی‌های طبیعی بود. این مواد سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. با گذر زمان و صنعتی‌شدن جوامع رژیم غذایی انسان نیز تغییر کرد. هرچه غذاهای فراوری‌شده بیشتر شدند، میزان مصرف امگا ۶ نیز افزایش یافت. محققان می‌گویند نسبت مصرف امگا ۳ به امگا ۶ باید ۱۹ به ۲ باشد، اما امروزه بیشتر مردم به نسبت ۱ به ۱۰ این دو اسید چرب را مصرف می‌کنند، یعنی ما حدود ۲۰ برابر حد مجاز امگا ۶ می‌خوریم. این مقدار زیاد امگا ۶ در بدن ایجاد التهاب می‌کند و برای سلامتی مضر است.
آفلاتوکسین نوعی ترکیب سمی است که منشأ آن انواع کپک‌هاست. این ماده بسیار خطرناک است و اثر منفی بر سلامتی انسان می‌گذارد. روغن سویا ممکن است حاوی مقدار زیادی آفلاتوکسین باشد. این سم در بادام‌زمینی و ذرت نیز یافت میشود. اگر میزان زیادی آفلاتوکسین وارد بدن شود، سیستم ایمنی را سرکوب و در رشد اختلال ایجاد می‌کند و باعث ایجاد سرطان میشود.
هنگامی که روغن سویا در معرض گرما، نور یا اکسیژن باشد، اکسید میشود. روغن اکسیدشده ترکیباب مضر و سمی تولید می‌کند. این ترکیبات بر طعم غذا و سلامت انسان اثر می‌گذارند. کارشناسان می‌گویند روغن سویا اسید چرب لینولئیک دارد. این اسید به اکسیداسیون حساس است، درنتیجه روغن سویا زودتر از سایر روغن‌ها اکسید میشود.
یکی دیگر از مشکلات این روغن نحوه کشت دانه‌های آن است. این دانه‌ها از نظر ژنتیکی اصلاح شده‌اند و در مراحل رشد به آنها آفت‌کش اسپری می‌کنند. یکی از مهمترین آفت‌کش‌ها گلایفوسیت است. این ماده برای انسان خطرناک است و باعث بروز مشکلات ایمنی و سرطان میشود. علاوه‌بر این، التهاب بدن را افزایش می‌دهد و مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد می‌کند.
گلایفوسیت برای محیط‌زیست نیز مضر است. این سم آفت‌کش ترکیب میکروبی خاک را تغییر می‌دهد و بر سیستم گوارش حیوانات و زندگی گیاهان تأثیر مخربی دارد.
در سال ۲۰۲۰، آزمایشی روی موش‌ها انجام شد. هدف این آزمایش بررسی تأثیرات این روغن بر عملکرد مغز بود. محققان موش‌ها را به ۳ دسته تقسیم کردند و برای هرکدام رژیم غذایی متفاوتی در نظر گرفتند. دسته اول غذاهایی با روغن سویای معمولی می‌خوردند. دسته دوم غذاهایی با روغن سویایی که لینولئیک کمی داشت و غذای دسته سوم حاوی روغن نارگیل بود.
در این آزمایش، هر دو نوع روغن سویا در هیپوتالاموس مغز تغییرات ژنتیکی ایجاد کردند. این تغییرات متابولیسم، تنظیم دمای بدن، تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی و عملکرد صحیح مغز را تحت‌تأثیر قرار دادند. محققان می‌گویند با این آزمایش نمی‌توانیم قطعی نتیجه بگیریم که روغن سویا بر مغز انسان نیز چنین تأثیری دارد، اما خوب است در رژیم غذایی‌مان تنوع ایجاد کنیم و همیشه روغن سویا نخوریم.
برای اینکه بدانیم کدام روغن برای سلامتی‌مان مفیدتر است، باید خواص روغن‌های مختلف را بشناسیم و آگاهانه روغن خود را انتخاب کنیم. در ادامه، روغن سویا را با ۳ روغن پرکابرد مقایسه می‌کنیم.
روغن زیتون ارزش غذایی بیشتری از روغن سویا دارد. چربی‌های تک غیراشباع و ویتامین E موجود در روغن زیتون ۲ برابر روغن سویاست. روغن زیتون آنتی‌اکسیدان زیادی دارد که التهاب را کاهش می‌دهد و برای سلامتی مفید است.
نقطه دود این روغن بالاتر از روغن زیتون است، اما کارشناسان تغذیه می‌گویند این خاصیت چندان مهم نیست. اگر شما با دمای معقولی غذای خود را بپزید دیگر نگران سوختن روغن نخواهید بود.
مقایسه این روغن با روغن کانولا چندان ساده نیست. هر دو روغن روش فراوری پیچیده‌ای دارند و تصفیه شده‌اند. کارشناسان تغذیه می‌گویند هر دو روغن نقطه دود بالایی دارند و حاوی ویتامین E هستند. این روغن چربی چند غیراشباع بیشتری دارد و روغن کانولا چربی تک غیراشباع بیشتری دارد. در کل بهتر است از روغن‌هایی استفاده کنید که کمتر تصفیه می‌شوند.
کارشناسان می‌گویند این روغن را نمی‌توان با روغن نارگیل مقایسه کرد، زیرا بسیار متفاوت‌اند. اسیدهای چرب روغن نارگیل تری‌گلیسریدهای زنجیره‌متوسط هستند که بدن انسان آنها را متفاوت هضم و جذب می‌کند. روغن نارگیل امگا ۶ بسیار کمتری از روغن سویا و کانولا دارد که این یک مزیت مهم است.
برای پاسخ به این سؤال که، روغن سویا تراریخته چیست، ابتدا ببینیم تراریخته به چه معناست و به چه چیزی تراریخته گفته میشود.
ویژگی‌های هر سلول زنده را مادۀ وراثتی آن تعیین می‌کند. در مهندسی ژنتیک و کشاورزی، با استفاده از تکنولوژی و روش‌هایی خاص، در مادۀ ژنتیکی سلول‌های گیاهی تغییراتی ایجاد میشود تا یک ویژگی از آن اصلاح شود یا بهبود یابد.
این روغن تغییر ژنتیک یافته، روغنی است که از سویاهای تراریخته به دست می‌آید. این سویاها اصلاح شده‌اند تا روغن بیشتری داشته باشند. در سال ۲۰۱۴، حدود ۸۲ درصد از کل سطح کشت سویا را سویای تراریخته تشکیل می‌داد.
سوخت بیودیزل موتورهای دیزلی را می توان از روغن سویا با فرآیندی به نام ترانس استریشن تولید کرد. بیودیزل سویا تمیزتر از روغن دیزل مستقر در روغن است. استفاده از آن انتشار ذرات را کاهش می دهد و غیر سمی، تجدید پذیر و سازگار با محیط زیست است. همچنین شمع های ساخته شده با این روغن به مدت طولانی می سوزند و دوده کمتری دارند. جوهر سویا از جوهرهای پایه نفتی برتر است، زیرا سمی، تجدید پذیر نیست و به راحتی تمیز می شود. سویا همچنین در رنگ و مواد پلاستیکی کاربرد فراوانی دارد.
