به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما؛ تجاوز تعدادی از کشور‌های حاشیه خلیج فارس به فرماندهی عربستان سعودی به کشور یمن، در حالی ششمین سال خود را طی می‌کند که بر خلاف بسیاری از پیش بینی‌های مربوط به اوایل این جنگ، حالا دیگر این ارتش و نیرو‌های مقاومت مردمی یمن هستند که دست برتر را در اختیار داشته و حمله به عمق خاک عربستان سعودی را رقم می‌زنند و طی دو تا سه سال اخیر با استفاده از موشک‌های بالستیک و کروز در کنار پهپاد‌های انتحاری، حجم زیادی از حملات موثر و دقیق به نقاط مختلفی از عربستان صورت گرفته است.

حمله سال پیش به تاسیسات نفتی آرامکو را شاید بتوان معروفترین این حملات دانست که به وسیله ترکیبی از موشک‌های کروز و پرنده‌های بدون سرنشین انتحاری انجام شد و تمام کارشناسان جهانی را در بهت و حیرت فرو برد. بحث دفاع در برابر حملات موشکی و پهپادی یمن از جمله مسائلی بوده که در چند سال اخیر محل بحث‌های داغی در محافل دفاعی جهان شده و حالا با بالا گرفتن دور جدیدی از درگیری‌ها به نظر می‌رسد طرف یمنی یک استراتژی هوشمندانه را برای نوعی تحت فشار قراردادن ذخایر طرف سعودی پیش گرفته است.

اولین سلاحی که یمنی‌ها برای حملات عمقی به خاک سعودی مورد استفاده قرار دادند، موشک‌های بالستیک بود. چندین مورد استفاده مقاومت یمن از موشک‌های تاکتیکی بالستیک در داخل مناطق اشغالی در سال‌های اول جنگ، آسیب‌های سنگینی به نیرو‌های اشغالگر وارد کرد. در آن زمان موشک‌های توچکا به جا مانده از دوره حکوت قبلی یمن، در چند مورد ائتلاف سعودی را به شکل دردناکی غافلگیر کرد.

با افزایش سطح حملات موشک‌های بالستیک به سمت داخل خاک عربستان سعودی، واحد‌های موشک‌های پاتریوت سعودی توسعه یافته و شلیک‌ها را آغاز کردند و در این میان، یک نبرد اقتصادی پنهان آغاز شد. هر تیر موشک پاتریوت از نوع PAC-۲ حدودا بین ۴ تا ۶ میلیون دلار برای یک مشتری صادراتی هزینه در بردارد. دقت کنید که قیمت جنگ افزار‌ها و خصوصا موشک‌هایی در این کلاس برای ارتش آمریکا و مشتریان صادراتی بسیار متفاوت بوده و البته در بین، مشتریان نیز قیمت‌های متفاوتی را پرداخت می‌کنند که بسته به حق توحشی است که آمریکا از آن‌ها می‌گیرد. در خصوص نسل آخر موشک‌های پاتریوت موسوم به PAC-۳ MSE به ۹.۵ میلیون دلار برای هر تیر می‌رسد.

 

 

در حمله چند روز پیش در حالیکه موشک بالستیک «ذوالفقار» یمنی‌ها هزینه‌ای شاید در حدود صد هزار دلار داشته باشد، ارتش سعودی برای مقابله با آن، ۵ تیر موشک گران قیمت پاتریوت را با ارزش جمعی حدود ۵۰ میلیون دلار شلیک می‌کند که از منظر اقتصاد جنگ یک شکست تمام عیار برای ارتش سعودی به حساب می‌آید. موشک‌های پاتریوت در مقابل بالستیک‌های یمنی گاهی دچار موفقیت و گاهی هم دچار شکست شده اند و البته پیروزی‌های آن‌ها نیز به بهایی گزاف بدست آمده است. اما با وارد شدن پای پرنده‌های بدون سرنشین و موشک‌های کروز مشخص شد پاتریوت اصولا در این زمینه کاری از پیش نخواهد برد. به دلیل ضعف عمده پدافند کوتاه برد زمین پایه سعودی ها، بحث رهگیری و مقابله با پهپاد‌ها و موشک‌های کروز یمنی به گردن جنگنده‌های سعودی افتاده است.

 

عقاب سعودی پنجه در پنجه پهپاد‌های یمنی
در ابتدا باید گفت که موشک‌های کروز یمنی در موارد کم تری وارد عمل شده و مثل مورد حمله معروف سال ۲۰۱۹ میلادی به تاسیسات نفتی آرامکو، با موفقیت هدف را نابود کردند، اما عمده تلاش‌های اخیر سعودی‌ها مقابله با پهپاد‌های انتحاری یمن بوده و درگیری‌ها از سال ۲۰۱۸ میلادی به صورت جدی بین رهگیر‌های سعودی و پهپاد‌های یمنی آغاز شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در دو ماه پایانی سال ۲۰۱۸ میلادی، جنگنده‌های اف ۱۵ سعودی ادعای شکار ۴ پهپاد یمنی را به وسیله موشک‌های امرام مطرح کردند که هر شکار در یک روز متفاوت رخ داده است. طبق آمارها، هر موشک امرام با توجه به مدل آن می‌تواند نزدیک به دو میلیون و ۳۸۰ هزار دلار قیمت داشته باشد. این در حالی است که بر اساس برآورد‌های انجام شده، برای نمونه در خصوص پهپاد‌های انتحاری استفاده در حمله به آرامکو، بهای نهایی هر پهپاد نهایتا ۱۵ هزار دلار بوده است.

در تابستان امسال، در یک برهه منابع سعودی ادعای رهگیری و انهدام ۸ پهپاد را توسط جنگنده‌های اف ۱۵ مطرح کردند. اگرچه منابع رسمی سعودی در خصوص سلاح دقیق مورد استفاده در این عملیات‌ها صحبت خاصی طرح نمی‌کنند، اما باز هم از موشک‌های امرام استفاده شده بود.

 

 

در روز‌های اخیر و با شدت گرفتن سطح درگیری بین دو طرف، سعودی‌ها باز هم ادعای رهگیری و نابودی ۱۰ فروند پهپاد انتحاری یمنی‌ها را مطرح کرده اند. بر اساس این منابع، جنگنده مورد استفاده باز هم اف ۱۵ بوده و لذا می‌توان گفت این درگیری در صورت صحت ارقام اعلام شده و استفاده از موشک امرام، در حدود ۲۴ میلیون دلار برای طرف سعودی صرفا از نظر تسلیحاتی هزینه در بر داشته است.

 

اگر بخواهیم فرض را روی استفاده از موشک‌های کوتاه برد سری AIM-۹ X بگذاریم، قیمت این موشک برای ارتش آمریکا بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار دلار و برای مشتری صادراتی با توجه به تعداد سفارش، میزان خدمات پس از فروش، داشتن زیرساخت ها، فروش موشک‌های تمرینی و. می‌تواند به رقمی بین ۱ تا ۱ میلیون و ۳۷۰ هزار دلار تمام شود. با فرض کمترین هزینه و صرفا در بخش سلاح مصرف شده، اگر از موشک AIM-۹ X استفاده شده باشد، پرواز و عملیات چند ساعته این پهپاد‌ها چیزی در حدود ۱۰ میلیون دلار برای سعودی‌ها هزینه تراشیده شده است.

 

اگر با فرض بررسی‌ها و محاسبات غربی، هر پهپاد یمنی را به قیمت نهایتا ۱۵ هزار دلار برای هر فروند محاسبه کنیم در نهایت به عدد ۱۵۰ هزار دلار میرسیم که در مقایسه با ۲۴ میلیون دلار یا ۱۰ میلیون دلار - بسته به نوع موشک مورد استفاده- فاصله‌ای عجیب و قابل تامل و توجه دارد.

از طرف دیگر، هزینه‌های ارتش سعودی صرفا مربوط به سلاح مورد استفاده در این درگیری نیست چراکه هزینه هر ساعت پروازی جنگنده‌های اف ۱۵ در مدل‌های جدید، مثل گونه SA که در چند سال اخیر به سعودی‌ها تحویل شده چیزی در حدود ۲۹ هزار دلار برای هر ساعت پرواز است. اگر فرض کنیم برای هدف قرار دادن هر یک پهپاد یمنی در حمله اخیر صرفا هر اف ۱۵ فقط یک ساعت پرواز داشته باشد می‌توانیم رقمی در حدود ۲۹۰ الی ۳۰۰ هزار دلار را نیز برای پرواز این جنگنده‌ها اضافه کنیم. بحث افزایش ساعت‌های پروازی در سال‌های اخیر به منظور حفظ یک چتر حفاظتی علیه پهپاد‌ها و موشک‌های کروز، سریعتر رسیدن به زمان تعمیر‌های دوره‌ای و اورهال‌ها در کنار هزینه‌های پرواز هواپیما‌های پشتیبانی مثل آواکس‌ها و سوخت رسان ها، خصوصا که آمریکا نیز پرواز‌های پشتیبانی را در این بخش قطع کرده هزینه و فشار زیادی را بر روی ناوگان سعودی‌ها خواهد داشت.

یک سری از کارشناسان نیز به ناکارامدی موشک‌های AIM-۹ در این درگیری‌ها اشاره می‌کنند و اعتقاد دارند موارد درگیری فاصله نزدیک با پهپاد توسط جنگنده‌های تایفون و موشک‌های هوا به هوای IRIS-T انجام می‌شود. این موشک در حدود ۵۰۰ هزار دلار برای هر تیر قیمت دارد و هزینه هر ساعت پروازی برای جنگنده‌های تایفون حدود ۱۸ هزار دلار برآورد شده است. البته منابع عربی نزدیک به سعودی‌ها عمدتا به استفاده از جنگنده‌های اف ۱۵ برای رهگیری پهپاد‌ها، خصوصا در درگیری‌های یک هفته اخیر، تاکید دارند.

 

اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت رویارویی دو طرف در یک هفته اخیر از نظر مالی داشته باشیم، سعودی‌ها با استفاده ترکیبی از موشک‌های پاتریوت و موشک‌های هوا به هوا در کنار هزینه‌های پروازی و امور جانبی، حداقل ۶۰ الی ۸۰ میلیون دلار هزینه کرده اند و طرف یمنی در فرض محاسبه غربی‌ها چند صدهزار دلار! زمانی که به سیر اخبار از سال ۲۰۱۸ به این سو نگاه کرده و هزینه‌های متحمل شده برای رهگیری و شکار‌های موفق را در کنار خسارت‌های حملات موفق مثل آرامکو در کنار هم قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که یمنی‌ها با هزینه‌ای صد‌ها برابر کمتر، طرف مقابل را مجبور به صرف مبالغ فراوان برای دفاع کرده و اینگونه نیز متجاوز را تنبیه کرده است.

این هزینه‌های بالا در کنار سایر سرمایه‌های سنگین هدر رفته از سوی امارات و عربستان برای تجاوز بی فایده به یمن، در کنار کاهش قیمت نفت خصوصا طی یک سال اخیر و بحران کرونا، از جمله دلایلی است که باعث شده عربستان سعودی در پس پرده به دنبال آتش بس و خروج از باتلاق خود ساخته در یمن باشد. در حقیقت، یمنی‌ها با استفاده از سلاح‌های ساده و قدیمی، اما با ابتکاری مناسب و زمان سنجی درست، باعث شده اند عربستان مجبور شود صد‌ها و بلکه میلیارد‌ها دلار هزینه کند تا ابهت و اعتبارش بیش از این مخدوش نشود و حالا در شرایطی قرار دارد که اگر پهپاد و موشک‌ها به هدف اصابت کنند، هزینه مادی و معنوی فراوانی متحمل شده و اگر آن‌ها رهگیری و نابود کند هم میلیون‌ها دلار در هر روز خسارت مادی می‌بیند که در هر دو صورت، برای کشور بی دفاع و محاصره شده یمن اعتبار و ضربه زدن به متجاوز است.