اقتصاد‌آنلاین-سیده زینب رزم گیر؛ امسال برای بورس اوراق بهادار تهران سالی پرفراز و نشیب بود. شاخص بورس تهران سریع‌ترین صعود و همینطور سقوط خود را در همین یک سال به ثبت رساند که شاید نمونه آن در بورس‌های دیگر دنیا نیز دیده نشده باشد. رشد محسوسی که شاخص بورس از سال ۹۷ آغاز کرد، در سال ۹۸ نیز ادامه داشت و با آغاز سال ۹۹ شدت گرفت. به شکلی که تنها از ابتدا سال۹۹تا ۱۹مردادماه که ریزش بازار اتفاق افتاد چیزی حدود ۲۹۵درصد رشد کرد و شاخص کل به سقف تاریخی خود (دو میلیون واحد) رسید. تعداد کدهای بورسی نیز به همین صورت روند صعودی را طی کرد. به طوری که تنها در نیمه نخست سال ۹۹ در مجموع حدود ۸ میلیون و ۸۴۰ هزار کد بورسی جدید صادر شد.

ریزش بازار

 از ۱۹مردادماه ریزش بازار شروع شد و به همان سرعت رشد، در سراشیبی افت قرار گرفت. پس از آن بازار سهام با نوسان‌هایی رو به رو شد که برخی فعالان را به بازگشت بازار امیدوار می‌کرد اما روند کلی بازار تا اواخر سال نیز نزولی بود.

افزایش سرمایه؛ فرصت طلایی بورسی‌ها

بخشی از تامین مالی شرکت‌ها از طریق افزایش سرمایه انجام می‌شود و امسال فرصتی طلایی برای شرکت‌های بورسی محسوب می‌شد. افزایش سرمایه شرکت‌ها از طرق مختلفی انجام می‌شود و تاثیر هرکدام بر وضعیت شرکت به نحوی متفاوت خواهد بود. آن چیزی که در ادبیات اقتصادی به تامین مالی مربوط می‌شود، افزایش سرمایه از دو محل سود انباشته و آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. در سایر موارد، تامین مالی شاید عنوان مناسبی برای آن‌ها نباشد. از طرف دیگر، افزایشسرمایه از محل سود انباشته نوعی تامین مالی از درون شرکت است که درصد بالایی از تامین مالی شرکت‌ها در دنیا از این محل اتفاق می‌افتد.

طی سال ۱۳۹۹، بخش عمده افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها بوده است. ۴۵درصد از کل مبالغ افزایش سرمایه سال جاری از این محل بوده است. تامین مالی شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه از درون سود به دست آمده خود، ۳۱درصد است. در رتبه بعدی نیز آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران با ۱۴ درصد قرار دارد. در انتها نیز افزایش سرمایه از محل اندوخته ۱۰درصد از افزایش سرمایه سال جاری را دربرگرفت.

به صورت خلاصه می‌توان گفت شرکت‌ها  حدود ۸۱همت از خروج نقدینگی شرکت‌ها جلوگیری شد. همچنین کمتر از ۲۹همت نقدینگی جدید به شرکت‌ها وارد شد. بنابراین می‌توان گفت تامین مالی شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ حدود۱۱۰همت بوده است که تنها ۲۶درصد از این مبلغ نقدینگی جدید برای شرکت‌ها به ارمغان آورده است.

 افزایش سرمایه از محل سود انباشته

شرکت‌ها در مجمع عمومی عادی سالیانه بخشی از سود خالص هر سهم را به صورت سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌‌کنند و بخش دیگر را به حساب انباشته شرکت در ترازنامه منتقل می‌کنند. در بعضی مواقع شرکت‌ها از این محل اقدام به افزایش سرمایه کرده و سهام جدید منتشر می‌کنند. این اوراق جدید به نسبت دارایی سهامداران قبلی بین آن‌ها تقسیم می‌شود. سهامداران برای دریافت سهام جدید پولی پرداخت نمی‌کنند از این رو به آن سهام جایزه می‌گویند.

افزایش سرمایه‌های سال 99 از محل سود انباشته

 در سالی که گذشت 119شرکت از محل سود انباشته اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ 615,912,816میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت ایران ترانسفو (بترانس) با 870درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل سود انباشته را از آن خود کرد. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) نیز با 143,500,000میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

شیوه دیگر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های یک شرکت است. با توجه به تورم قیمت نسبی کالا و خدمات در طول زمان تغییر می‌کند؛ از طرفی با افزایش نرخ ارز در کشور، اختلاف بین بها تمام شده دارایی‌های ثابت با ارزش روز آن‌ها زیاد می‌شود. در این روش دارایی‌های شرکت برمبنای قیمت روز ارزش‌گذاری می‌شوند. به این صورت مقدار ریالی افزایش سرمایه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه ثبت شده و در سمت راست آن، دارایی‌های غیرجاری شرکت افزایش می‌یابد. در واقع این نوع افزایش سرمایه اثرگذاری مستقیم و کوتاه و میان مدت بر شرکت ندارد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای آن بهبود پارامترهای مالی برای دریافت تسهیلات است.

افزایش سرمایه های سال99 از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در سالی که گذشت 65شرکت از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ 887,261,349میلیون ریال از این محل آن‌ها سرمایه خود را افزایش دادند. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و عمران استان کرمان (کرمان) با 3738درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را از آن خود کرد. از طرفی شرکت شهد (قشهد) با 288,287.5میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد. همچنین وملی هم یکی از نمادهای بورسی بود که طبق گفته‌ها می‌توانست رکورد افزایش سرمایه را در بازار سرمایه ایران بشکند. اما با تعلل‌های بسیار برای ارزیابی دارایی‌های این شرکت، تنها این فرصت از دست رفت و این افزایش سرمایه به سال آینده موکول شد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

یکی دیگر از روش‌های افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. در این شیوه سهامداران مبلغ جدیدی به حساب شرکت واریز می‌کنند و تنها در این روش است که نقدینگی از بیرون شرکت به آن تزریق می‌شود. از آنجایی که سهامداران فعلی حق استفاده از این افزایش سرمایه را دارند؛ به آن حق تقدم گفته می‌شود. در این روش اوراقی با نام حق تقدم در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد و سهامداران می‌توانند به دو شکل عمل کنند. آنها می‌توانند به ازای هر حق تقدم 100تومان بپردازند و سهام حق تقدم آنها پس از دو تا چهار ماه به سهم تبدیل شده و آن را بفروشند یا نگه دارند. یا اینکه می‌توانند پس از بازگشایی اوراق حق تقدم، نسبت به فروش آن‌ها در زمان اعلام شده (معمولا 60روز) اقدام کنند و مبلغی برای آن نپردازند. اگر سهامداران هیچ اقدامی نکنند، پس از پایان مهلت شرکت حق تقدم آن‌ها را می‌فروشد و مبلغ آن به حساب سهامدار واریز می‌شود.

افزایش سرمایه های سال99 از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

در سالی که گذشت 89شرکت از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ 288,139,268میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت آذریت(ساذری) با 3700درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده را از آن خود کرد. از طرفی شرکت گروه مدیریت سرمایه گذاری امید (وامید) با 55,000,000میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد.

افزایش سرمایه از محل اندوخته‌ها

در سالی که گذشت 17شرکت از محل اندوخته اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ 194,208,189میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با 77درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته را از آن خود کرد. از طرفی شستا با 62,000,000میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را نیز ثبت کرد