به گزارش ایرنا اوضاع داخلی و نیز سیاست خارجی فرانسه به عنوان یکی از قدرت های تاثیرگذار در اروپا و جهان همواره در کانون توجه بین المللی قرار داشته است. از سال ۲۰۱۷ میلادی یعنی یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در جمهوری پنجم تا کنون، امانوئل مکرون سکان دار قوه مجریه این کشور بوده که کشورش اوضاع داخلی و سیاست خارجی متفاوتی را تجربه کرده است.

از مواجهه با اعتراض جلیقه زردها در شنبه های سیاه علیه سیاست‌های اقتصادی دولت؛ افزایش تنش میان دولت و سندیکاهای کارگری؛ بحران های حقوق بشری از جمله تحریک احساسات مذهبی مسلمانان جهان در ماجرای توهین نشریه شارلی ابدو به ساحت پیامبر اعظم (ص) در سطح داخلی و نحوه مدیریت کشور در زمان شیوع بحران کرونا گرفته تا تشدید تنش در روابط خارجی با ترکیه؛ حضور سوال برانگیز در لبنان؛ پیگیری سیاست های استعماری جدید در آفریقا؛ و  ایفای نقش مبهم و تا حد زیادی منفعلانه در برجام و تلاش برای رهبری مسائل مهم بین المللی در زمان یکجانبه گرایی دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا را می توان مهمترین حوادث دوران ریاست جمهوری امانوئل مکرون برشمرد.

بحران های داخلی فرانسه؛ صدای اعتراض نابرابری و بی عدالتی

اعتراض به نابرابری در کشوری که با شعار آزادی، برابری و برادری و قدمت ندای دموکراسی و حقوق بشر خود شناخته می شود، تناقض بزرگی است که سردمداران فرانسه در سال های اخیر به نحو ملموس تری با آن روبرو شده اند. جنبش جلیقه‌زردها که از ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸ (۲۶ آبان ۹۷) نخست در اعتراض به افزایش بهای سوخت شکل گرفت و بعدها به قیامی علیه دولت مکرون تبدیل و اغلب به خشونت میان پلیس و مردم کشیده می شد، آزمونی سخت برای دولتی بود که همواره ادعای آزادی و دموکراسی داشته است.

کم تجربگی مکرون در مواجهه با اقدام نسنجیده نشریه شارلی ابدو در انتشار کاریکاتور موهن علیه پیامبر بزرگ اسلام و دفاع از انتشار مجدد آن، موجی از خشم و انزجار را در جهان اسلام علیه فرانسه برانگیخت و دیری نپایید که هشتگ «تحریم کالاهای فرانسوی» در کشورهای عربی به ترند اول تبدیل شد؛ امری که دستپاچگی مقامات الیزه و عقب نشینی از اظهارات اولیه مکرون را به دنبال داشت.

همچنین مدیریت دولت فرانسه در زمان شیوع ویروس کووید-۱۹ به ویژه ماه های نخست آن، موج گسترده ای از اعتراض مقامات مختلف این کشور را به دنبال داشت به نحوی که برای مثال ژرار لارشه، رئیس مجلس سنای فرانسه با ابراز نارضایتی از سیاست‌های بهداشتی کشورش، مدیریت دولت مکرون را فله ای توصیف کرد.

اوضاع نابسامان اقتصادی فرانسه در سایه بحران کرونا

آخرین آمار رسمی منتشره حاکی از آن است که ۴۰۱۷۴۹۷ نفر تاکنون (۲۲ اسفند ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۱) در فرانسه به ویروس کرونا مبتلا شده و نرخ مثبت شدن تست افراد به کرونا نیز ۷، ۳ درصد بوده است. همچنین تاکنون ۹۰۱۲۲ نفر در این کشور جان خود را در اثر کرونا از دست داده اند. فرانسه از جمله کشورهای اروپایی است که بیشترین میزان آسیب‌های ناشی از بحران کرونا را متحمل شده است و اگرچه اداره آمار فرانسه روند اقتصادی در این کشور را رو به بهبود خوانده اما طبق پیش‌بینی‌ها، شرایط موجود نشان از عمیق‌تر شدن رکود اقتصادی دارد.

رکود اقتصادی که از سال گذشته (۲۰۲۰ میلادی) تمام بخش های فرانسه را درگیر کرده کماکان ادامه دارد. تولید ناخالص ملی در سه‌ ماه دوم سال ۲۰۲۰ میلادی در چهار کشور اروپایی به شدت کاهش یافته که فرانسه در کنار آلمان، ایتالیا و اسپانیا به دنبال شیوع کرونا در این کشور شرایط رکود بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. موسسه ملی آمار و اطلاعات اقتصادی فرانسه (اینسه) چندی پیش اعلام کرد که شیوع کرونا به اقتصاد این کشور صدمه زیادی وارد کرده و نرخ تولید ناخالص ملی آن در سه ماهه دوم سال (۲۰۲۰) به رقم ۱۳.۸ درصد رسیده که به معنی آغاز رکودی بی‌سابقه است.

اینک پیش بینی های قبل تا حد زیادی تحقق یافته و رکود اقتصادی همچنان تداوم یافته است. متعاقب اعلام زیان گسترده صنعت هوایی کشور، شرکت رنو نیز اخیراً اعلام کرده است که خسارت های تحمیل شده به این شرکت بی سابقه بوده و با ثبت ضرر ۸ میلیارد یورویی در سال ۲۰۲۰ رکورد زده است.

زیان های اقتصادی ناشی از کرونا سایر بخش های فرانسه از جمله بخش فرهنگی را نیز درگیر کرده است. نمایش های زنده نظیر جشنواره موسیقی «هلفست» (Hellfest) از جمله این بخش هاست. گرچه واکسیناسیون در فرانسه مدتی است امیدها را افزایش داده و کارشناسان امیدوارند پس از انجام واکسیناسیون شرایط اقتصادی دوباره رونق گیرد.

سیاست خارجی فرانسه؛ تناقض در رفتار و گفتار

فرانسه به عنوان یکی از کشورهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد است که همواره در تحولات بین المللی نقش آفرین بوده و پس از جنگ جهانی دوم و همسو با خواست جامعه بین المللی در پایان دادن به استعمار و سلطه گری سیاست های خارجی خویش را تعدیل کرده و پیوسته مدعی حرکت در مسیر حقوق بشر و دموکراسی بوده است اما در میدان عمل رفتارهای متناقضی از این کشور بروز کرده است.

روابط با جمهوری اسلامی ایران؛ نقش منفعلانه پاریس در برجام

فرانسه به عنوان یکی از امضاکنندگان برجام، همچون سایر اروپایی‌ها مواضع محافظه‌کارانه‌ برای حفظ آن اتخاذ کرده اما برغم منافع متعدد بالقوه اقتصادی، سیاسی و امنیتی برجام برای پاریس که البته تاکنون از آن محروم بوده، این شریک اروپایی برجام گام‌های چندان موثری برای حفظ این توافق برنداشته است. فرانسه یکی از اعضای ۵+۱ در توافق هسته­ ای برجام (Joint Comprehensive Plan of Action) است که پس از خروج یکجانبه آمریکا در ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) از آن بارها هم بصورت انفرادی و هم در بیانیه های مشترک تروئیکای اروپایی بر لزوم حفظ برجام تاکید کرده و در لفظ، همیشه با الفاظ شیک و دیپلماتیک از ضرورت تلاش پاریس و اروپایی ها برای حفظ این توافق سخن گفته است. اما آنچه در میدان عمل رخ داده است، پیگیری سیاست یکی به نعل یکی به میخ بوده است زیرا این کشور هرگز به معنای واقعی توان ایستادگی در مقابل آمریکا را نداشته و علیرغم نفی یکجانبه گرایی دونالد ترامپ، اقدام موثری به نفع جمهوری اسلامی ایران برنداشته است.

فرانسه اگرچه با آگاهی از مزایای برجام برای خود که بازگشت خودروسازان این کشور (رنو و پژو) و حضور دوباره غول نفتی فرانسه (توتال) در ایران می تواند بخشی از آن باشد، بارها از لزوم حفظ برجام و لزوم بازگشت آمریکا به آن دفاع کرده است اما در تمام سال های خروج آمریکا از این توافق گامی عملی برای رفع واقعی تحریم ها علیه ایران برنداشته است. گرچه تحلیل علت تردید فرانسه در این زمینه کار دشواری نیست زیرا سطح بالای مبادلات تجاری این کشور با آمریکا است که سرعت و جهت گام های فرانسه را تعیین می کند و نه پایبندی به اصول و تعهدات خود در قبال یک معاهده معتبر بین المللی به نام برجام.

از مداخله در لبنان تا توسعه طلبی در آفریقا؛ بیداری تمایلات استعمارگرانه

برخلاف تعهدات بین المللی مندرج در منشور سازمان ملل متحد و ادعای فرانسه در پایبندی به حقوق بین الملل رفتارهایی از مقامات این کشور دیده شده است که گویای تناقض در رفتار و گفتار است. سفر امانول مکرون، رییس جمهوری فرانسه روز پنجشنبه ۱۶ مرداد ماه به بیروت در فاصله کوتاهی بعد از انفجار مهیب و پر رمز و راز در این شهر و مداخلات بعدی وی، بحث های بسیاری را به همراه داشت و بسیاری از رسانه ها به طعنه خطاب به رییس کاخ الیزه نوشتند که گویا فرانسوی ها خیال می کنند این کشوری که در کرانه مدیترانه قرار گرفته هنوز هم سرزمین مستعمره آنهاست!

همچنین فرانسه آنگونه که رسانه های داخلی این کشور (فرانس ۲۴) بیان می دارند، با افزایش بودجه و اعطای اعانه های مالی خود در قاره آفریقا با تمرکز بر کشورهای جنوب صحرا، درصدد تغییر سیاست های توسعه طلبانه خود در این قاره است. در این راستا، پاریس قصد دارد خود را از مدل سیاست های چینی متمایز کند و نفوذ خود در این قاره را دوباره بدست آورد. تهیه لایحه «برنامه ریزی برای توسعه همبستگی و مبارزه با نابرابری های جهانی»، یکی از مهمترین اقدامات دولت فرانسه در این زمینه است که موید سخنان ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه در اواسط ماه فوریه (بهمن/اسفند) است که در گفت وگو با رادیو فرانس اینتر صراحتاً بیان کرده بود: «ما وارد جنگ های مدل و نفوذ با چین شدیم».

فرانسه و تلاش بی ثمر برای رهبری جهان

گرچه یکجانبه گرایی کشوری چون ایالات متحد آمریکا بزرگترین تهدید صلح و امنیت جهان محسوب شده و به عنوان تنها راه حل ممکن در شرایط کنونی مورد وفاق کشورهاست اما گویی فرانسه از کلیدواژه چندجانبه گرایی اهداف دیگری را در سر می پرواند. سیاست های مذموم دونالد ترامپ و طرد شدن این کشور از محافل سیاسی جهان، فرصتی برای عرض اندام فرانسه در موضوعات جهانی فراهم آورد که البته چندان توفیقی به دنبال نداشت. رویای امانوئل مکرون اگرچه هنوز به سردی نگراییده و حضور در مناطق مختلف جهان و اظهارنظر و ارائه راه حل های گوناگون موید آن است اما وابستگی اقتصادی قاره سبز به آمریکا و دنباله روی عادت وار اروپا در تبعیت از سیاست های آمریکا مانع از تحقق چنین رویایی است. ضمن آنکه امروز دیگر قدرت محصور کشورهای غربی نیست و چشم پوشیدن بر واقعیت های جهانی و قدرت های منطقه ای نظیر ایران تنها فرصت ها را در تعامل سازنده و مشارکت جهانی از بین خواهد برد.