محمد جواد ظریف ، وزیر اسبق امور خارجه، در بخشی از اظهارات خود در همایش خلیج فارس در پرتو تحولات منطقه‌ای و بین الملل گفت: اولین پیروزی ایران در ۱۸۰ سال، یعنی بعد از فتح تفلیس توسط آقامحمدخان، در سال ۱۹۷۳ در جنگ ظفار و دومی در سال ۱۹۷۵ در قضیه عراق و قرارداد ۱۹۷۵ اتفاق افتاد. اینکه بعد از ۱۸۰ سال شکست‌های پیاپی در مسیر تحقق امنیت ملی ایران و حفظ حاکمیت سرزمینی، اولین بار پیروز شدیم، باید در یک سیر تاریخی نگاه شود. اما این پیروزی از روشی شکل گرفت که نمی‌پسندیدیم و آن وابستگی بود. از زمان دکترین نیکسون تا پایان حکومت پهلوی، شاه تلاش کرد تمامیت سرزمینی و اعتماد ایران به آن را از طریق وابستگی به دست آورد. به این معنا که روش تفاوت داشت اما هدف، یک هدف است که از زمان قاجار آغاز شده و تا زمان پهلوی دوم ادامه پیدا کرد. 

 وزیر امور خارجه پیشین کشورمان گفت: جمهوری اسلامی ایران هم در راستای همان هدف عمل کرد؛ به این معنا که جمهوری اسلامی ایران هم خواست بتواند تمامیت ارضی و امنیت ملی کشور را فراهم کنم منتها، از مسیر مستقل و از مسیر درون‌زا. پیش از این می‌بینیم که شاه زمانی که با مشکلاتی در برابر انقلاب مواجه شد، چون نگاهش برون‌نگر بود، گفت یک نخست‌وزیری بیاوریم که انگلیسی‌ها خوشحال شوند، چون فکر می‌کرد انقلاب را آنها پیش میبرند. در زمان جمهوری اسلامی، وابستگی ما به مردم شد. با اتکای به مردم، جمهوری اسلامی یک روند و روش جدیدی را در همان مسیر گذشته یعنی تأمین امنیت ملی ایران ادامه داد. ۴۰ سال از جمهوری اسلامی گذشته و ما تاکنون تنها حکومتی بعد از نادرشاه بودیم که یک وجب از خاک ایران را از دست ندادیم. به عبارت دیگر، این را علی‌رغم مخالفت همه دنیا به دست آوردیم.

وی ادامه داد: در جنگ عراق، همه ما شاهد بودیم که دنیا چه کرد؛ روس‌ها میگ می‌دادند، انگلیسی‌ها چیفتن می‌دادند، آمریکایی‌ها از طریق عربستان آواکس می‌دادند، چینی‌ها سیرکور می‌دادند، فرانسوی‌ها اگزوست و میراژ می‌دادند. حتی نمی‌توانستند میراژ را مستقیم به عراق برسانند، آن را اجاره می‌دادند تا علیه ایران استفاده شود. آلمان‌ها هم شیمیایی می‌دادند. من روز اولی که حضرات را دیدم، به آن‌ها گفتم: روی‌تان زیاد نکنید. گفتند چرا قطعنامه‌های شورای امنیت را اجرا نمی‌کنید، گفتم روی‌تان را زیاد نکنید اینجا ما شما را محاکمه‌ می‌کنیم. جمهوری اسلامی در این شرایط در جنگ، حالا نمی‌گویم برنده شد، ولی یک وجب از خاک کشور را از دست نداد. حتی شاه بحرین را داد، اما ما یک وجب خاک کشور را نداریم که از دست داده باشیم.

ظریف گفت: بعضی‌ها راجع به خزر یا دریای کاسپین حرف‌هایی می‌زنند، که اگر شد می‌گویم که در زمان شاه در دریای کاسپین چه خبر بود. عرض کنم که یک ذره از آب‌های ایران و خاک ایران در جمهوری اسلامی از بین نرفت. حتی به وضعیتی رسیدیم که آمریکا به ما حمله کرد، شهید سلیمانی را در یک اقدام تروریستی، آمریکایی‌ها شهید کردند. البته قبلش ما پهپاد آمریکایی را زده بودیم. ما تنها کشوری هستیم که به پایگاه آمریکایی حمله کردیم. اسرائیل به ما حمله کرد، ما هم کشوری هستیم که اسرائیل را زدیم. حالا بعضی‌ها می‌گویند این نشانه ضعف ما بود؛ چه موافق باشیم چه مخالف، عرض می‌کنم به اسرائیلی‌ها و آن‌هایی که می‌گویند امروز ایران ضعیف شده، باید گفت اگر این موشک‌ها به جای مناطق خالی نظامی، وسط مناطق جمعیتی می‌خورد، آن وقت معلوم می‌شد توان ایران چقدر است. لذا به قول مقام معظم رهبری، دوران بزن‌دررو با ایران تمام شد. دیگر کسی نمی‌تواند مثل دوره قاجار یا پهلوی، ایران را لقمه چرب و نرمی بگیرد که در جنگ جهانی اول، علی‌رغم بی‌طرفی، اشغالش کنند و قحطی بر ایران حاکم کنند، یا در جنگ جهانی دوم، باز هم علی‌رغم بی‌طرفی، ایران را اشغال کنند.

وی افزود: در طول تاریخ، ایران همواره آماج حملات بوده و در ۲۰۰ سال گذشته، خاک ما را اشغال می‌کردند. اما اکنون به شرایطی رسیده‌ایم که دیگر نگاه تهدیدمحور برای ما ضروری نیست. ما می‌توانیم با نگاه فرصت‌محور، پرشی به آینده داشته باشیم. اینجا جمله‌ای عرض می‌کنم: ما دو نوع آینده می‌توانیم داشته باشیم؛ یک آینده پیش فرض و یک آینده خلق‌شده یعنی یا می‌توانیم آینده‌مان را بر اساس گذشته بسازیم که در این صورت همواره گذشته را تکرار خواهیم کرد و زندانی گذشته خواهیم بود یا می‌توانیم امروز و دستاوردهای امروز را مبنایی برای آینده‌ قرار دهیم. در این صورت، دچار رویا نیستیم. 

معاون پیشین رئیس جمهور گفت: مثالی می‌زنم؛ فرض کنید زمینی خریده‌اید. می‌توانستید آن را ۱۰ میلیارد بخرید، اما ۱۵ میلیارد خریدید. دو حالت دارد: یا مدام با خودتان و فروشنده دعوا می‌کنید که چرا ۱۵ میلیارد خریدم و در گذشته باقی می‌مانید، یا می‌گویید بیایم روی این زمین کارخانه، باغ، خانه یا پروژه‌ای بسازم. این یعنی گذشته را سکوی پرش برای آینده کردید. ما برای رسیدن به آنچه امروز داریم، هزینه‌های زیادی داده‌ایم و همواره مدیون کسانی هستیم که این هزینه‌ها را پرداخته‌اند. همیشه مدیون شهدا، جانبازان، ایثارگران، امام و مقام معظم رهبری هستیم، چون بدون این‌ها نمی‌توانستیم به اینجا برسیم. حالا می‌خواهیم تا فردا بنشینیم و بگوییم می‌توانستیم ۱۰ میلیارد هزینه کنیم، سلمنا، خیلی خوب. حالا چه؟ آیا اگر تا قیامت غصه بخوریم که چرا فلان جا اشتباه کردیم، چرا جنگ را دیر تمام کردیم، چرا فلان کار را می‌توانستیم کنیم و نکردیم، این باعث می‌شود خسارات به ما برگردد یا باعث می‌شود در گذشته زندانی بمانیم و نتوانیم جلو برویم. هرچه در گذشته بمانیم، نگاه تهدیدمحور را تقویت کرده‌ایم. خیال می‌کنیم از دوستان نظامی گله می‌کنیم، اما نمی‌دانیم که همان نگاه تهدیدمحور را تقویت می‌کنیم.