روابط تجاری و اقتصادی ایران و ترکیه طی سال‌های اخیر، با وجود چالش‌های سیاسی و بین‌المللی، روندی پویا و رو به رشد را تجربه کرده‌اند. ترکیه با اقتصاد پویا، دسترسی به بازارهای اروپا و آسیا و نقش کلیدی در ترانزیت انرژی و کالا، یکی از شرکای تجاری اصلی ایران است. لغو روادید از سال ۱۹۶۴، نزدیکی جغرافیایی و عضویت مشترک در سازمان‌هایی مانند ECO و OIC، این روابط را تقویت کرده است.
هدف دو کشور رسیدن به حجم تجارت ۳۰ میلیارد دلاری در سال‌های آتی است که نشان‌دهنده پتانسیل بالای همکاری‌های اقتصادی است. البته، موانعی مانند تحریم‌های بین‌المللی و رقابت‌های منطقه‌ای همچنان در این مسیر وجود دارند.
بررسی وضعیت تجارت میان ایران و ترکیه نشان می‌دهد که از دهه ۱۹۷۰ که حجم مبادلات تجاری دو کشور ۱.۵ میلیارد دلار بود، در دهه ۲۰۰۰ به ۱۰ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۱۲، این رقم به ۱۲ میلیارد دلار افزایش یافت، اما پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، تجارت دو طرف حتی تا ۵.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ کاهش یافت.
با این حال، از سال ۲۰۲۲ به این سو، تجارت میان ایران و ترکیه دوباره روند صعودی به خود گرفته است. در سال ۲۰۲۴، مبادلات تجاری طرفین به ۸.۱ میلیارد دلار رسید. این افزایش نشان‌دهنده تمایل هر دو کشور برای تقویت روابط اقتصادی است.
صادرات ترکیه به ایران عمدتاً شامل محصولات صنعتی، ماشین‌آلات، لوازم خانگی و مواد غذایی است، در حالی که واردات این کشور از ایران بیشتر شامل انرژی (گاز طبیعی و نفت خام)، محصولات پتروشیمی و فلزات اساسی است. بنابراین، ایران بیشتر به عنوان صادرکننده مواد خام (پتروشیمی و فلزات) و ترکیه به عنوان صادرکننده کالاهای صنعتی شناخته می‌شود.
به گفته کارشناسان، ایران و ترکیه علاوه بر ظرفیت‌های همسایگی و همکاری‌های تجاری، از برقراری خط لوله گاز تا نمایشگاه‌های مشترک و قراردادهای جدید در حوزه انرژی و ترانزیت، پتانسیل بالایی برای توسعه روابط دارند.
در قالب توافق‌های بلندمدت، دو کشور در بیست‌ونهمین کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی هدف‌گذاری کرده‌اند که سطح مبادلات تجاری را تا سقف ۳۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهند. این هدف، در صورت رفع موانع بانکی، تسهیل حمل‌ونقل و استفاده از ارزهای محلی در مبادلات، دور از دسترس نخواهد بود.
تاکنون، ترکیه حدود ۲.۵ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده است که شامل ۸۰۰ میلیون دلار در حوزه نساجی، ۷۰۰ میلیون دلار در حوزه ساخت و ساز و ۶۰۰ میلیون دلار در حوزه انرژی می‌شود. از سوی دیگر، ایران نیز در پروژه‌های ترانزیتی و حمل‌ونقل ترکیه حدود ۶۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است.
در مجموع، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و ترکیه و منافع مشترک اقتصادی، توسعه روابط دوجانبه می‌تواند به ثبات منطقه‌ای، امنیت انرژی و رشد اقتصادی پایدار در غرب آسیا کمک کند. تحقق این امر، نیازمند عزم مشترک برای رفع موانع، اعتمادسازی و اجرای برنامه‌های عملیاتی مشترک خواهد بود.
در کوتاه‌مدت (تا پایان ۲۰۲۵)، تجارت در سطح ۱۰-۸ میلیارد دلار با تمرکز بر پتروشیمی، ماشین‌آلات و ترانزیت ادامه خواهد یافت.
