همشهری آنلاین - گروه سیاسی: در ۲۴ ساعت گذشته، خاورمیانه شاهد تحولاتی پرشتاب بود که از حملات نظامی تا اعلامیه‌های دیپلماتیک را در بر گرفت. اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر توقف حملات حوثی‌های یمن به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و خلیج عدن، در کنار حملات اسرائیل به فرودگاه صنعا و بندر حدیده، و تهدیدات مستمر علیه ایران، معادلات منطقه‌ای را پیچیده‌تر کرده است.
تنش‌های منطقه‌ای و نقش حوثی‌ها
حوثی‌های یمن، گروهی مورد حمایت ایران، از ابتدای جنگ غزه در سال ۲۰۲۳، حملاتی را علیه کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و خلیج عدن آغاز کردند. این حملات، که به ادعای حوثی‌ها در همبستگی با فلسطینیان انجام می‌شود، بارها بنادر اسرائیل و خطوط کشتیرانی بین‌المللی را هدف قرار داده است. روز دوشنبه، موشکی از یمن به نزدیکی فرودگاه بن‌گوریون اسرائیل اصابت کرد که واکنش فوری اسرائیل را در پی داشت. اسرائیل روز بعد حملاتی را به بندر حدیده و فرودگاه صنعا انجام داد که به گفته منابع خبری، خسارات سنگینی به زیرساخت‌های یمن وارد کرد.
این حملات در حالی رخ داد که آمریکا، به رهبری ترامپ، از ماه‌ها پیش حملات هوایی علیه مواضع حوثی‌ها را به دلیل تهدیداتشان علیه کشتیرانی تشدید کرده بود. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، پیش‌تر هشدار داده بود که حمایت ایران از حوثی‌ها می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد. با این حال، اعلام ناگهانی روز سه‌شنبه ترامپ مبنی بر توقف حملات آمریکا به یمن و ادعای توافق با حوثی‌ها برای پایان دادن به حملاتشان به کشتی‌ها، پرسش‌هایی را درباره هماهنگی یا تناقض در سیاست‌های آمریکا و اسرائیل ایجاد کرده است.
اعلامیه ترامپ: دیپلماسی یا نمایش سیاسی؟
در ساعت‌های پایانی سه‌شنبه دونالد ترامپ در بیانیه‌ای غیرمنتظره اعلام کرد که حوثی‌ها به آمریکا اطلاع داده‌اند که حملات خود به کشتی‌های تجاری را متوقف خواهند کرد. او مدعی شد که در ازای این تعهد، آمریکا نیز بمباران مواضع حوثی‌ها را متوقف می‌کند. این بیانیه تنها ساعاتی پس از حملات سنگین اسرائیل به صنعا و حدیده منتشر شد، که به نظر می‌رسد تضادی آشکار با اقدامات متحد کلیدی آمریکا، یعنی اسرائیل، دارد.
این اعلامیه می‌تواند بخشی از استراتژی گسترده‌تر ترامپ برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تمرکز بر مذاکرات هسته‌ای با ایران باشد. از زمان بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه ۲۰۲۵، او بارها از تمایل خود برای دستیابی به توافقی جدید با ایران سخن گفته است. مذاکرات هسته‌ای، که در هفته‌های اخیر در عمان و رم برگزار شده، با وجود پیشرفت‌های نسبی، به دلیل تحریم‌های جدید آمریکا و اختلافات بر سر غنی‌سازی اورانیوم، به تعویق افتاده است. توقف حملات حوثی‌ها، که به عنوان یکی از اهرم‌های فشار ایران در منطقه شناخته می‌شوند، می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای ایجاد فضای مساعدتر برای این مذاکرات باشد.
حملات اسرائیل: پاسخ به حوثی‌ها یا پیامی به ایران؟
حملات اسرائیل به یمن، به‌ویژه هدف قرار دادن فرودگاه صنعا و بندر حدیده، پاسخی مستقیم به حمله موشکی حوثی‌ها به فرودگاه بن‌گوریون بود. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، این حملات را «اقدامی قاطع» علیه آنچه او «تروریسم مورد حمایت ایران» می‌خواند، توصیف کرد. با این حال، زمان‌بندی این حملات، درست پیش از اعلامیه ترامپ، نشان‌دهنده شکاف احتمالی در هماهنگی میان واشنگتن و تل‌آویو است.
اسرائیل از مدت‌ها پیش ایران را متهم به هدایت حملات حوثی‌ها کرده و این گروه را بخشی از محور مقاومت تحت رهبری تهران می‌داند. تهدیدات اخیر اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران، به‌ویژه پس از گزارش‌هایی مبنی بر برنامه‌ریزی برای حملات محدود، نشان‌دهنده نگرانی عمیق تل‌آویو از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران است. در این چارچوب، حملات به یمن می‌تواند پیامی غیرمستقیم به ایران باشد: هرگونه تحرک از سوی نیروهای نیابتی تهران با پاسخ سخت مواجه خواهد شد.
با این حال، تصمیم ترامپ برای جلوگیری از حملات مشترک پیشنهادی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران در ماه گذشته، که به گزارش نیویورک‌تایمز رخ داد، نشان می‌دهد که کاخ سفید در حال حاضر اولویت را به دیپلماسی داده است. این رویکرد با نارضایتی نتانیاهو همراه بوده، که به گفته منابع، از سیاست‌های متغیر ترامپ در قبال ایران و منطقه ابراز ناامیدی کرده است.
نقش ایران: میانجی‌گری یا تقابل؟
ایران، به عنوان حامی اصلی حوثی‌های یمن، در تحولات اخیر منطقه نقشی محوری ایفا می‌کند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به تهدیدات آمریکا و اسرائیل، هرگونه دخالت مستقیم تهران در حملات حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری یا زیرساخت‌های اسرائیل را رد کرده، اما اقدامات این گروه را «مقاومت مشروع» در برابر تجاوزات منطقه‌ای توصیف کرده است. همزمان، ایران تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای کاهش تنش‌ها و تقویت جایگاه خود به عنوان بازیگری کلیدی در خاورمیانه افزایش داده است.
سفر اخیر عراقچی به اسلام‌آباد برای میانجی‌گری در بحران کشمیر میان هند و پاکستان، و دیدارهای مقامات ارشد سعودی با رهبران ایران در تهران، نشان‌دهنده عزم تهران برای گسترش نفوذ منطقه‌ای و ایجاد توازن در برابر فشارهای غرب است. این تحرکات دیپلماتیک، به‌ویژه بهبود روابط با عربستان، که به گزارش الشرق‌الاوسط «گام‌به‌گام» پیش می‌رود، می‌تواند به کاهش تنش‌ها در یمن و خلیج عدن کمک کند. با این حال، تحریم‌های جدید آمریکا علیه تجارت نفت ایران و تهدید به اعمال تحریم‌های ثانویه بر خریداران، فشار اقتصادی بر تهران را تشدید کرده است. این فشارها ممکن است ایران را به استفاده بیشتر از اهرم‌های منطقه‌ای، از جمله حوثی‌ها، ترغیب کند، اما اعلام توقف حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها، اگر صحت داشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از هماهنگی غیرمستقیم تهران با واشنگتن برای ایجاد فضای مساعدتر برای مذاکرات هسته‌ای باشد.
