خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: اواخر ماه آوریل وب‌سایت عربی «مدی المصر» به نقل از مقامات امنیتی قاهره مدعی شد که اخیرا ریاض به واشنگتن پیشنهاد داده است که یک پایگاه نظامی در جزایر تیران و صنافیر احداث کند. جزایر نامبرده که در سال ۲۰۱۶ از سوی السیسی به سعودی‌ها داده شدند در ورودی خلیج عقبه واقع شده و دارای اهمیت ژئوپلیتیکی در منطقه هستند. احتمالا در جریان سفر ترامپ به سعودی در ماه مه سال جاری، مسئله احداث پایگاه نظامی آمریکا در تیران- صنافیر در دستور کار قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر، مصری‌ها به شدت با این تصمیم مخالف بوده و این اقدام را تهدیدی علیه امنیت کانال سوئز و ثبات داخلی در مصر می‌دانند. پس از انتشار این خبر علت ارائه این پیشنهاد از سوی سعودی تامین امنیت کانال سوئز و جلوگیری از تامین سلاح برای مقاومت فلسطین- لبنان اعلام شده است! البته سرلشکر سمیر فرج از مصر و احمد الشهری از سعودی با حضور در برنامه «بی‌بی‌سی» این ادعا را رد و هدف از بیان آن را ایجاد اختلاف میان قاهره- ریاض دانستند!
چرا جزایر تیران- صنافیر اهمیت دارند؟
برای مصر هرچند انتقال مالکیت جزایر به سعودی با انتقادات داخلی مواجه شد، اما این تصمیم از منظر ژئوپلیتیکی به‌عنوان بخشی از استراتژی قاهره برای حفظ اتحاد با ریاض و کسب حمایت مالی-سیاسی از این کشور تفسیر می‌شود. مصر با این اقدام از حمایت‌های اقتصادی عربستان در دوران بحران‌های داخلی بهره‌مند شد.
از منظر نظامی، این جزایر برای مصر به‌عنوان یک نقطه استراتژیک برای نظارت بر تحرکات دریایی گروه‌های غیررسمی یا تهدیدات تروریستی در صحرای سینا و دریای سرخ اهمیت دارد. همچنین نزدیکی این جزایر به کانال سوئز، که شریان حیاتی اقتصاد مصر است، بر ضرورت حفظ امنیت این منطقه می‌افزاید. در مجموع برای هر دو کشور، این جزایر فراتر از یک موضوع سرزمینی، به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک و امنیتی در معادلات پیچیده منطقه‌ای عمل می‌کنند و نقش مهمی در حفظ توازن قدرت در برابر رقبا دارند.
از منظر آمریکا جزایر تیران و صنافیر به دلیل موقعیت استراتژیک خود در تنگه تیران و نزدیکی به مسیرهای حیاتی کشتیرانی در دریای سرخ، از اهمیت ژئوپلیتیکی و نظامی بالایی برخوردارند. این جزایر به‌عنوان بخشی از پازل امنیتی منطقه، در راستای منافع سنتکام برای تضمین آزادی کشتیرانی و حفاظت از متحدان کلیدی‌اش، یعنی عربستان سعودی، مصر و رژیم صهیونیستی قرار دارند.
کاخ سفید از طریق حضور نظامی و توافق‌نامه‌های امنیتی، به‌ویژه از طریق پایگاه‌های نظامی در منطقه و همکاری با نیروی دریایی عربستان و مصر، به‌طور غیرمستقیم بر این جزایر نظارت دارد. این حضور به آمریکا امکان می‌دهد تا تحرکات مقاومت در دریای سرخ را رصد کرده و از تهدیدات احتمالی علیه بندر ایلات و مسیرهای تجاری بین‌المللی جلوگیری کند. در بعد رقابت میان قدرت‌های بزرگ نیز حضور نظامی آمریکایی‌ها در جزایر یاد شده سبب تقویت موقعیت آنها در برابر چین و روسیه در شمال اقیانوس هند خواهد شد.
تشدید رقابت ژئواستراتژیک واشنگتن- پکن
نخستین بار در مارس ۲۰۱۷ پیشنهاد احداث پایگاه‌های نظامی آمریکایی در جزایر یاد شده با هدف محدود ساختن روسیه در محدوده دریای سرخ، به واشنگتن داده شد. در قریب به ۹ سال اخیر اتفاقات امنیتی مهمی در منطقه به وقوع پیوسته است که بار دیگر زمینه لازم برای ارائه مجدد این پیشنهاد از سوی سعودی را فراهم کرده است. دولت دوم ترامپ با آنکه فعلا بر روی پرونده‌های اوکراین، غزه و ایران متمرکز است اما دیر یا زود به سراغ چینی‌ها به عنوان بزرگ‌ترین تهدید علیه جایگاه آمریکا در نظام جهانی خواهد رفت.
نخبگان دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه برای مهار چین به این جمع بندی رسیدند که باید روسیه را از محور پکن خارج کرده و نظم امنیتی خاورمیانه را طریق پیمان آبراهام بازتعریف کنند. برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکایی‌ها با وام گرفتن از تجربه دوران «جنگ سرد» قصد دارند تا جلوی اجرایی شدن پروژه «یک کمربند- یک جاده» را گرفته و با ارائه مسیرهای آلترناتیو مانند «آیمک»، چین را دچار وضعیت خفگی ژئوپلیتیکی کنند. اساسا حضور نظامی آمریکا در خلیج عقبه در راستای تکمیل پازل کریدور «هند- خاورمیانه- اروپا» در منطقه است.
بازطراحی معماری امنیتی دریای سرخ
به عبارت بهتر، آمریکا به دنبال بازطراحی معماری امنیتی دریای سرخ است. استقرار نیروهای آمریکایی در اریتره، جیبوتی، عربستان سعودی و احتمالا جزایر تیران- صنافیر این اجازه را به نیروهای سنتکام و ناوگان دریایی ایالات متحده خواهد داد که بتوانند بر روند عبور و مرور کشتی‌ها در این منطقه نظارت کند. به بیان دیگر، استقرار نیروهای آمریکایی در کرانه جنوبی خلیج عقبه در دریای سرخ این امکان را به آنها خواهد داد تا با کمک اطلاعاتی متحدان خود بتوانند جلوی حمایت از مقاومت غزه و مقاومت لبنان را بگیرند.
البته برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکا در اصل قصد دارد تا دامنه نظارتی خود را در شمال اقیانوس هند برای مهار چینی‌ها افزایش دهد. در این میان «چراغ سبز» یا مقاومت قاهره می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای ایفا کند. با آنکه جزایر تیران و صنافیر در آوریل ۲۰۱۶ به سعودی‌ها واگذار شد اما قاهره باید تصمیم بگیرد که همچنان متعهد به توافقات صورت گرفته در گفتگوهای امنیتی است یا قصد دارد مسیر متفاوتی را در پیش گیرد.
