به گزارش بهداشت نیوز، تشخیص و تصمیم‌گیری در چنین موارد به چند دلیل سخت و مهم است: جابه‌جایی آناتومی به دلیل رحمی که جنین دارد و چالش‌های مربوط به استفاده از تست‌های تشخیصی معمول مانند سی‌تی‌اسکن، تغییرات فیزیولوژیکی بدن باردار باتوجه‌به افزایش حجم خون در گردش، کاهش مقاومت سیستم رگی و وضعیت بی‌ثبات بدن باردار همگی باعث می‌شوند جراحی یک زن باردار واقعاً چالش‌برانگیز باشد.
آپاندیسیت
از هر ۱۰۰۰ بارداری یک مورد به آپاندیسیت حاد برمی‌خورد. تشخیص درست آپاندیسیت آن‌هم سریع و به‌موقع در شرایط بارداری بسیار اهمیت دارد. در تست‌های تصویری نیز بارداری باعث می‌شود دقت و درستی تشخیص تحت‌تأثیر قرار بگیرد.
دقت سونوگرافی در تشخیص آپاندیسیت بعد از سه‌ماهه اول بارداری پایین است. هر چند در این حالت ام‌آرآی بسیار دقیق است؛ اما سرعت عمل در آپاندیسیت حیاتی است و ممکن است دسترسی سریع به ام‌آرآی وجود نداشته باشد. در سه‌ماهه سوم نیز حتی با ام‌آرآی نیز ممکن است آپاندیسیت به‌راحتی تشخیص داده نشود.
در آپاندیسیت حادی که شرایط پیچیده‌ای ایجاد کرده یا آپاندیس پاره شده، احتمال مرگ جنین به میزان چشمگیری بیشتر از زمانی است آپاندیسیت در شرایط چندان خطرناکی نیست.
طبق گزارش‌ها درمان و مدیریت غیرجراحی آپاندیسیت در بارداری یک شیوه رایج است که علت آن می‌تواند تشخیص سخت و عدم تمایل جراحان به انجام چنین عملی باشد. اما عدم درمان آپاندیسیت با شیوه جراحی می‌تواند پیامدهای منفی برای جنین داشته باشد.
هر چند یک سری از دستورالعمل‌ها شیوه لاپاراسکوپی را به جراحی باز ترجیح می‌دهند؛ اما یک سری از گزارش‌ها ریسک سقط‌جنین در لاپاراسکوپی را بیشتر از این ریسک در جراحی باز می‌دانند.
عوارض مربوط به کیسه صفرا و مجاری صفراوی
سنگ صفرا در ۴.۵ تا ۱۲ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد و این عدد در مورد سایر مشکلات مربوط به صفرا ۰.۰۲ تا ۰.۳ درصد است. سونوگرافی در تشخیص سنگ کیسه صفرا و در مواردی که سونوگرافی تشخیص دقیقی ارائه ندهد کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP) می‌تواند ابزار دقیقی باشد.
در گذشته شیوه غیرجراحی برای سنگ کیسه صفرا توصیه می‌شد. اما دستورالعمل‌های فعلی توصیه به جراحی می‌کنند. البته آمار مربوط به‌احتمال زایمان زودرس یا مرگ جنین در اثر جراحی کیسه صفرا و شیوه غیرجراحی یکسان می‌باشد.
در خیلی از موارد مراقبت‌های حمایتی می‌توانند علائم را کنترل کنند؛ اما بیمار باید در جریان احتمال زیاد تکرار علائم صفراوی و نیازهای مکرر به بستری‌شدن در بیمارستان در صورت عدم جراحی قرار بگیرد.
کوله سیستیت و کلانژیت ممکن است موجب التهاب صفاق (لایه پوششی شکم) و شوک عفونی در مادر شود که پیامدهای خوبی برای مادر و جنین ندارد. طبق آمار، کوله سیستیت بدون عمل جراحی بیشتر احتمال دارد که موجب رشد ضعیف جنین، زایمان زودتر از موعد و سزارین شود. البته شیوه جراحی برای مشکلات صفرا نیز خطرات خود را برای مادر و جنین دارند. خارج‌کردن کیسه صفرا با روش لاپاراسکوپی نیز یک گزینه درمانی برای سنگ صفرا در هر مرحله‌ای از بارداری می‌تواند باشد.
اما در مورد پانکراتیت سنگ کیسه صفرا شاید بهتر باشد عمل جراحی تا سه‌ماهه دوم بارداری به تأخیر بیفتد تا ریسک مرگ جنین کمتر شود. لاپاراسکوپی در سه‌ماهه سوم به دلیل کاهش فضای داخل شکم می‌تواند سخت و چالش‌برانگیز باشد.
مشکلات روده
یکی دیگر از علت‌های نیاز به درمان با جراحی در زنان باردار مشکلات مربوط به IBD می‌باشد. طبق آمار یک‌چهارم از بارداری‌ها ممکن است دچار مشکلات روده شوند که شامل افتادگی یا پرولاپس روده و فتق روده می‌شود. انسداد روده نیز ممکن است در بارداری رخ دهد و نیمی از این موارد نیاز به جراحی پیدا می‌کنند.
ملاحظات در مدیریت بیمار باردار با مشکلات روده
در چنین وضعیتی نیاز به تیم درمانی متشکل از پزشک زنان و زایمان، متخصص کودکان، ماما و پزشک جراح عمومی است.
نگرانی‌ها در مورد هر گونه آسیب به جنین حین این عمل زیاد است. خیلی مهم است که اطلاعات و آگاهی کافی به بیمار داده شود تا براین‌اساس تصمیم گرفته شود.
عمل جراحی روده در سه‌ماهه اول بارداری احتمال بیشتری در آسیب به جنین دارد.
معمولاً سه‌ماهه دوم بارداری در شرایطی که نمی‌توان جراحی را به بعد از زایمان موکول کرد ترجیح داده می‌شود؛ زیرا ریسک زایمان زودرس در پایین‌ترین میزان خود بوده و باتوجه‌به اینکه رحم هنوز خیلی بالا نیامده فضای بهتری از شکم در دسترس جراح خواهد بود.
سونوگرافی داپلر قلب جنین باید پیش‌وپس از عمل انجام شود. اگر نیاز به زایمان زودتر از موعد وجود داشت، تزریق کورتون برای رشد ریه جنین لازم است.
بیمارانی که وضعیت حاد شکمی دارند بیشتر در معرض ترومبوز وریدی هستند و این ریسک با عمل جراحی شکمی بیشتر هم می‌شود.
بدخیمی
هر چند سرطان دومین علت شایع مرگ‌ومیر در زنان در سنین باروری است؛ اما خوشبختانه به‌ندرت طی بارداری بدخیمی رخ می‌دهد (یک در هزار). تشخیص سرطان در بارداری غیرمنتظره می‌باشد و می‌تواند بیمار و پزشک را آشفته کند. برای مدیریت چنین وضعیتی به یک تیم پزشکی نیاز است.
عمل‌های غیرضروری یا زیبایی که فوریت پزشکی ندارند، بهتر است بعد از تولد نوزاد انجام شوند. توصیه می‌شود از انجام جراحی‌های برنامه‌ریزی‌شده در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، خودداری شود
تروما
تصادف اتومبیل، افتادن یا مورد تعرض قرارگرفتن در بارداری شرایط بسیار سخت و پیچیده‌ای ایجاد می‌کند. مادر باید کاملاً بی‌حرکت نگه داشته شود تا از جنین محافظت شود. دقت ویژه به راه‌های هوایی مادر، تنفس و گردش خون، مهم‌ترین اصل مراقبت در چنین شرایطی است. ضمناً کنترل وضعیت جنین بسیار مهم است.
احتمال وقوع عوارض و وضعیت‌هایی که نیازمند جراحی‌اند در افراد باردار و غیرباردار یکسان است. تقریباً در یک مورد از ۵۰۰ مورد نیاز به جراحی وجود دارد. بیشتر علائم موجود در بیماری‌های نیازمند به جراحی در زنان باردار شبیه این علائم در سایر افراد است؛ اما خیلی از این علائم در زنان باردار ممکن است با عوارض شایع در بارداری اشتباه گرفته شده و همین تشخیص را به تأخیر بیندازد.
نکات مراقبتی قبل از جراحی
تمام تیم پزشکی را در جریان بارداری خود قرار دهید: اطمینان حاصل کنید که جراح، متخصص بیهوشی و پزشک زنان و زایمان از باردار بودن شما و جزئیات سوابق پزشکی‌تان باخبر هستند. همهٔ داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید به پزشکان اطلاع دهید تا در برنامه‌ریزی جراحی در نظر گرفته شود.
جراحی ضروری را به‌خاطر بارداری به تأخیر نیندازید: اگر به یک عمل جراحی اورژانسی یا ضروری نیاز دارید، باردار بودن نباید دلیل تعویق آن باشد. متخصصان تأکید می‌کنند که هیچ‌گاه نباید صرفاً به دلیل بارداری، انجام عمل حیاتی را رد کرد یا به تأخیر انداخت، زیرا به تعویق انداختن درمان یک وضعیت اورژانسی می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک‌تر باشد.
جراحی‌های انتخابی را تا حد امکان به پس از زایمان موکول کنید: عمل‌های غیرضروری یا زیبایی که فوریت پزشکی ندارند، بهتر است بعد از تولد نوزاد انجام شوند. توصیه می‌شود از انجام جراحی‌های برنامه‌ریزی‌شده در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، خودداری شود.
سه‌ماهه دوم زمان مناسبی برای جراحی‌های غیرفوری است: اگر عمل جراحی لازم است ولی فوری نیست، در صورت امکان زمان آن را به سه‌ماهه دوم بارداری (حدود هفته‌های ۱۴ تا ۲۸) منتقل کنید. سه‌ماهه دوم معمولاً بی‌خطرترین زمان برای جراحی در بارداری است و کمترین احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس در این دوره وجود دارد. همچنین در این دوره اندازه رحم هنوز آنقدر بزرگ نشده که کار جراح را دشوار کند.
پزشک زنان و زایمان خود را در برنامه‌ریزی جراحی مشارکت دهید: حتماً با متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید و او را در جریان جزئیات جراحی قرار دهید. همکاری بین تیم جراحی و پزشک متخصص زنان بسیار حائز اهمیت است تا ملاحظات ویژه بارداری (مانند تغییرات بدنی مادر و وضعیت جنین) حین عمل در نظر گرفته شود. پزشک زنان می‌تواند در برنامه‌ریزی زمان جراحی، انتخاب روش‌ها و آماده‌سازی‌های لازم به شما و تیم جراحی کمک کند.
در مورد روش بیهوشی مناسب سوال کنید: در برخی موارد (بسته به نوع عمل)، امکان انجام جراحی با بی‌حسی موضعی یا بی‌حسی ناحیه‌ای (مثل بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال) به‌جای بیهوشی عمومی وجود دارد. این روش‌ها شما را هوشیار نگه می‌دارند و از عوارض احتمالی بیهوشی عمومی می‌کاهند. پزشکان بر اساس شرایط شما و نوع عمل، ایمن‌ترین روش بیهوشی را برای شما و جنین‌تان انتخاب خواهند کرد.
نگران اثر داروی بیهوشی بر جنین نباشید: تحقیقات نشان داده‌اند که داروهای بیهوشی استاندارد که برای عمل‌ها استفاده می‌شوند، باعث نقص مادرزادی یا آسیب به رشد جنین نمی‌شوند. همچنین داروهای آرام‌بخش و بیهوشی پس از عمل به سرعت از بدن مادر پاک شده و از بدن جنین نیز دفع می‌شوند، در نتیجه اثر ماندگاری بر کودک ندارند. پزشکان متخصص بیهوشی داروهایی را انتخاب می‌کنند که برای شما و جنین بیشترین ایمنی را داشته باشد.
انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های ضروری به روش بی‌خطر: ممکن است پیش از جراحی نیاز به برخی آزمایش‌ها یا تصویربرداری‌ها داشته باشید. نگران نباشید؛ پزشکان تلاش می‌کنند از روش‌های ایمن‌تری مانند سونوگرافی یا MRI به جای پرتو ایکس استفاده کنند و در صورت اجبار به عکس‌برداری با اشعه ایکس، با محافظت کافی، کمترین میزان پرتودهی به جنین صورت گیرد. همچنین معمولاً ضربان قلب جنین قبل و بعد از عمل توسط پزشک زنان یا پرستار، چک می‌شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد.
تزریق کورتیکواستروئید در صورت لزوم (برای بارداری‌های پیشرفته): اگر در اواخر سه‌ماهه دوم یا سه‌ماهه سوم بارداری هستید و بنا به تشخیص پزشک جراحی شما می‌تواند ریسک زایمان زودرس داشته باشد، ممکن است پزشک قبل از عمل آمپول کورتیکواستروئید (کورتون) برای کمک به تکامل سریع‌تر ریه‌های جنین تجویز کند. این تزریق پیشگیرانه در صورتی انجام می‌شود که جنین به حدی رسیده باشد که در صورت تولد زودرس احتمال بقا داشته باشد (معمولاً بالای ۲۴ هفته) و به بهبود پیامدهای نوزاد نارس احتمالی کمک می‌کند.
دستورالعمل‌های قبل از عمل (ناشتایی و غیره) را دقیق رعایت کنید: معمولاً از چند ساعت قبل از جراحی باید ناشتا باشید؛ یعنی هیچ غذا یا نوشیدنی‌ای مصرف نکنید. حتماً این دستور را جدی بگیرید، چون خالی بودن معده در زمان بیهوشی ضروری است تا دچار استفراغ و خفگی در حین عمل نشوید. همچنین ممکن است به شما گفته شود مصرف برخی داروهای مشخص را موقتاً متوقف کنید یا اقدامات خاصی (مثل خوردن آنتی‌اسید) انجام دهید؛ تمام این توصیه‌ها را به دقت طبق نظر پزشک دنبال کنید.
