به گزارش خبرنگار مهر، مسقط پایتخت عمان امروز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت، بار دیگر میزبان چهارمین دور از مذاکرات غیر مستقیم میان ایران و آمریکا خواهد بود.
پیش از این سه دور از این مذاکرات در عمان و ایتالیا برگزار شده بود.
ایستگاه اول
دور نخست گفتگوهای غیر مستقیم جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا نیز روز شنبه (۲۳ فروردین) با میانجیگری عمان در مسقط برگزار شد.
در دور اول گفتگوها، طرفین توافق کردند که چارچوب مذاکرات «اعتماد سازی و اطمینان بخشی نسبت به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای از سوی ایران» و در مقابل «رفع تحریم‌ها از سوی آمریکا به صورت مؤثر» باشد.
موضوعات دیگر از جمله توانمندیهای دفاعی و مسائل منطقه‌ای موضوع گفتگوها نبوده و نخواهد بود.
سفر به مسکو
پیش از آغاز دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه سفر کرد. عراقچی هدف از انجام این سفر را ارسال نامه کتبی رهبر انقلاب به پوتین اعلام کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در جریان سفر به مسکو با پوتین دیدار و ضمن ابلاغ پیام مقام معظم رهبری به پوتین، مذاکرات بسیار مفصل و خوبی در همه حوزه‌ها از جمله مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی با او داشت.
ایستگاه دوم
دور دوم مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا روز شنبه (۳۰ فروردین) با میانجیگری عمان در رم برگزار شد.
ریاست هیأت ایران در دور اول و دوم بر عهده «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران و ریاست هیأت آمریکایی برعهده «استیو ویتکاف» مذاکره کننده ارشد آمریکایی بود.
«مجید تخت‌روانچی» معاون سیاسی وزیرخارجه، «کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه، «اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت خارجه و «بهزاد صابری» مشاور وزیر خارجه از جمله کسانی بودند که عراقچی را همراهی می‌کردند.
در دور دوم گفت‌وگوها در مورد چارچوب کلی مذاکرات بحث و گفت‌وگو شد.
خوش بینی ممکن است موجه باشد اما فقط با احتیاط زیاد
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان پس از انجام دور دوم گفتگوها، با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود نوشت: جو نسبتاً مثبت در رم باعث پیشرفت در اصول و اهداف یک توافق احتمالی شد. ما توضیح دادیم که چگونه برای بسیاری در ایران برجام دیگر به اندازه کافی خوب نیست. برای آنان، آنچه از برجام باقی مانده تنها «درس‌های فراگرفته‌شده» از آن است. شخصاً به این برداشت تمایل دارم.
وی افزود: گفتگوهای کارشناسی در روزهای آینده با هدف بررسی جزئیات آغاز خواهد شد. پس از آن، ما در موقعیت بهتری برای قضاوت خواهیم بود. در حال حاضر، خوش بینی ممکن است موجه باشد، اما فقط با احتیاط زیاد.
برگزاری نشست فنی-کارشناسی ایران و آمریکا در روز شنبه
اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ۲ اردیبهشت خبر از تغییر زمان برگزاری نشست فنی و کارشناسی میان ایران و آمریکا خبر داد.
به گفته بقایی، بنا به پیشنهاد عمان و توافق هیأت‌های نمایندگی ایران و آمریکا، جلسه مشورتی فنی دو کشور که قرار بود در چارچوب گفتگوهای غیرمستقیم دو طرف در روز چهارشنبه برگزار شود، به روز شنبه آینده، همزمان با حضور رؤسای هیأت‌های دو کشور، موکول شد.
سفر به چین
در آستانه دور سوم از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، عراقچی سفری را به پکن انجام داد. این سفر پیام‌های مهمی در خود داشت که فراتر از رایزنی‌های معمول دیپلماتیک قابل ارزیابی است. این سفر، به‌ویژه پیش از برگزاری نشست کارشناسی ایران و آمریکا و همچنین فاصله کوتاه تا دور سوم مذاکرات، انجام شد، نشان‌دهنده آن است که تهران به‌دنبال تنظیم دقیق‌تر معادلات مذاکراتی از طریق هماهنگی با بازیگران مؤثر منطقه‌ای و جهانی است.
منابع دیپلماتیک، هدف از این سفر را تبادل نظر با چین به‌عنوان یکی از اعضای گروه برجام و بازیگری کلیدی در پرونده هسته‌ای ایران عنوان کرده‌اند.
وزیر امور خارجه کشورمان در این سفر با همتای چینی خود دیدار و گفتگو کرد.
سیدعباس عراقچی وزیر امورخارجه پس از دیدار با همتایش در پکن به زبان چینی در صفحه خود در ایکس نوشت: خوشحالم که در کمتر از ۴ ماه برای دومین بار به چین سفر کردم. دوستان خوب باید مستمر با یکدیگر دیدار و تعامل کنند. بنا به یک ضرب‌المثل چینی، «با دوستان مسیر هموارتر است».
ایستگاه سوم
دور سوم مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا روز شنبه ۶ اردیبهشت در مسقط عمان برگزار شد.
«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه کشورمان عصر جمعه (۵ اردیبهشت) جهت حضور در سومین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا وارد مسقط شد.
عراقچی در جریان سفر همراه با همتای عمانی در نمایشگاه کتاب عمان ۲۰۲۵ جهت رونمایی از نسخه عربی کتاب «قدرت مذاکره» حضور یافت.
یکی از وجوه تمایز دور سوم مذاکرات، نشست‌های غیرمستقیم فنی ایران و آمریکا بود.
تیم‌های فنی و کارشناسی ایران و آمریکا به‌ریاست مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، معاونان وزیر امور خارجه ایران و همچنین «مایکل آنتون»، رئیس اداره برنامه‌ریزی سیاستگذاری وزارت خارجه آمریکا برگزار شد.
ایستگاه چهارم
پس از پایان دور سوم مذاکرات، «بدر البوسعیدی» وزیر خارجه عمان در ایکس اعلام کرد: گفتگوهای آمریکا و ایران یک خواست مشترک برای دستیابی به توافقی مبتنی بر احترام متقابل و تعهدات پایدار بود.
وزیر خارجه عمان در این خصوص ادامه داد: اصول اصلی، اهداف و نگرانی‌های فنی همه مورد بررسی قرار گرفتند. گفتگوها با یک نشست سطح بالا که فعلاً برای ۳ می (۱۳ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده‌اند، ادامه خواهد یافت.
قرار بود دور چهارم مذاکرات شنبه هفته گذشته (۱۳ اردیبهشت) برگزار شود اما بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان پنجشنبه هفته گذشته با انتشار یک پیام در شبکه اجتماعی ایکس تاکید کرد: «به دلایل لجستیکی در حال برنامه‌ریزی مجدد برای برگزاری نشست مربوط به مذاکرات میان ایران و آمریکا هستیم. قرار بود شنبه دور جدید این مذاکرات در رم برگزار شود. تاریخ جدید این مذاکرات پس از توافق، اعلام خواهد شد.»
پیشتر نیز آکسیوس از به تعویق افتادن دور چهارم مذاکرات خبر داده بود.
عباس عراقچی، نیز با انتشار پیامی در شبکه ایکس نوشت: «هیچ تغییری در اراده ایران برای رسیدن به توافقی عادلانه و متوازن وجود ندارد. مذاکرات به دلیل ملاحظات فنی و هماهنگی‌های میانجی‌گرانه، به زمان دیگری موکول شد.»
اختلاف نظر در دولت ترامپ
نشریه «پولیتیکو» آمریکا روز پنج شنبه ۴ اردیبهشت در گزارشی نوشت که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در راستای پیشبرد مذاکرات با ایران درباره برنامه هسته‌ای، دو انتصاب کلیدی را در روزهای اخیر اعلام کرده است. مایکل آنتون، مقام ارشد وزارت امور خارجه، به‌عنوان رئیس تیم فنی مذاکرات با ایران منصوب شده و قبل تر هم مراو سرن، شهروند دوتابعیتی اسرائیلی-آمریکایی، به‌عنوان مسئول میز ایران و اسرائیل در شورای امنیت ملی کاخ سفید انتخاب شده است. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که مذاکرات ایران و آمریکا با میانجیگری عمان به مراحل حساسی رسیده و با تنش‌ها و اختلاف‌نظرهایی در داخل دولت آمریکا همراه است.
ترامپ رئیس جمهور آمریکا قبل از سفر به رم برای شرکت در مراسم خاکسپاری «پاپ فرانسیس» گفت که «فکر می‌کنم با ایران به توافق خواهیم رسید».
شبکه سی‌بی‌اس نیوز روز پنجشنبه (۱۱ اردیبهشت) به وقت محلی گزارش داد: مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا و الکس وانگ، دستیار او سمت‌های خود را ترک می‌کنند اما شبکه فاکس نیوز وابسته به جمهوری خواهان و دولت ترامپ گزارش داد مشاور امنیت ملی آمریکا به همراه معاونش اخراج شدند.
فاکس نیوز به نقل از منابع آگاه گفت که مایک والتز مشاور امنیت ملی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و دیگر کارکنان شورای امنیت ملی اخراج شده اند.
فاکس نیوز تأیید کرد که والتز و معاونش الکس وانگ روز پنجشنبه از سمت خود برکنار شدند.
منابع آگاه گفتند برکناری «مایک والتز» مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا مرتبط با هماهنگی‌های فشرده او با «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره به کار بستن گزینه نظامی علیه ایران پیش از سفر اخیر نتانیاهو به کاخ سفید بوده است.
برکناری والتز در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن درباره موضوع برنامه هسته‌ای آن انجام شد.
برای ما موضع‌گیری رسمی هیئت نمایندگی مذاکره کننده آمریکا مهم است
بقایی در نشست خبری روز دوشنبه ۱۵ اردیبهشت در پاسخ به سوال خبرنگار مهر، مبنی بر اینکه ادعا شده است که دلیل وقفه در مذاکرات ایران-آمریکا به اختلافات داخلی در تیم آمریکا و خصوصاً افشای تبانی مشاور امنیت ملی آمریکا با نتانیاهو برای تحمیل دیدگاه‌های تندروانه و جنگ‌طلبانه نتانیاهو بر تیم مذاکره‌کننده آمریکا مربوط می‌شود.آیا واقعاً این ادعا درست است که نتانیاهو در صدد طراحی و اجرای نوعی کودتا علیه ترامپ از طریق برخی افراد کلیدی در سیاستگذاری مرتبط با ایران از جمله مشاور امنیت ملی این کشور بوده است؟ گفت: تصمیم به تعویق مذاکرات، بنا به پیشنهاد عمان به عنوان واسطه مذاکرات و تفاهم هر سه طرف صورت گرفت. خبرهای زیادی شنیدیم. طیف جنگ طلب و مخالف دیپلماسی در داخل آمریکا و بیرون این کشور با محوریت رژیم صهیونیستی تلاش فوق العاده‌ای را در هفته‌های اخیر به کار گرفتند که در این روند مذاکراتی اخلال ایجاد کنند. اما برای ما موضع‌گیری رسمی هیئت نمایندگی مذاکره کننده آمریکا مهم است. اینکه چگونه در خودشان این انسجام را شکل بدهند و بتوانند مواضع معقول، منطقی و واقع‌بینانه را اتخاذ کنند به آنها مربوط است.
سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: تا جایی که به ما مربوط می‌شود، موضع ما در این ۲۰ سال ثابت و تغییرناپذیر بوده است. ضمن تأکید بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، آماده برای اعتمادسازی در مباحثی که بی دلیل و یا با دلیل باعث بهانه‌جویی طرف‌های مقابل شده بوده‌ایم. این موضع ما غیرقابل تغییر در هر نشستی مطرح شده است.
اختلافات درون تیم ترامپ؛ مانعی تازه در مسیر مذاکرات با ایران
روزهای اخیر و پیش از آغاز دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا شاهد اظهاراتی نسبت به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران توسط استیو ویتکاف، نماینده رئیس جمهور آمریکا در مذاکرات و بیان خواسته‌هایی فراتر از خطوط قرمز ایران هستیم.
ویتکاف در مصاحبه‌ای اختصاصی با وب‌سایت «برایتبارت نیوز» گفت که اگر واقعاً ایران به‌دنبال بمب نیست پس باید تأسیسات غنی‌سازی‌شان را برچینند و نباید سانتریفیوژ داشته باشند.
وی گفت: باید همه سوخت‌هایی را که دارند رقیق‌سازی کنند و به مکانی دوردست ارسال کنند و اگر می‌خواهند یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشند، باید آن را به یک برنامه غیرنظامی تبدیل کنند.
اظهارات متناقض ویتکاف در حالی مطرح می‌شود که تکرار سیاست «چماق و هویج» از سوی آمریکا می‌تواند روند مذاکرات را مختل کند. هدف اصلی تیم مذاکره‌کننده ایران، رفع تحریم‌های ظالمانه با حفظ دستاوردهای هسته‌ای است. ایران بارها بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید و آمادگی‌اش را برای اقدامات اعتمادساز اعلام کرده، مشروط بر اینکه امنیت ملی آسیب نبیند. با این حال، بی‌توجهی به حق مشروع ایران در غنی‌سازی طبق معاهده NPT، مانع رسیدن به توافقی پایدار خواهد شد.
یکی از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر مذاکرات آینده، اختلافات داخلی در تیم دولت دوم ترامپ است. این دولت که از آغاز ۲۰۲۵ با رویکردی تهاجمی وارد عمل شده، با تنش میان مقامات ارشد خود مواجه است؛ موضوعی که می‌تواند تصمیم‌گیری درباره ایران را با پیچیدگی بیشتری روبه‌رو کند.
